انتقاد رئیس دانشگاه تهران از بکار بردن سبک بوروکراتیک برای مدیریت نهاد علم

به گزارش ایلنا، «سید محمد مقیمی» امروز دوشنبه دوم بهمن ماه در پنجاه و نهمین اجلاس معاونان پژوهش و فناوری دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری سراسر کشور که در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد، گفت: وقتی صحبت از مدیریت بر نهادهای پژوهشی و فناوری و موسسات و گروه‌های تحقیقاتی می‌شود، سبک مدیریت و الگوهای مدیریتی آن هم جلوه‌های ویژه خود را می‌طلبد. 

استاد دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران به رویکرد رئیس یک دانشکده در دانشگاه هاروارد، به سبک مدیریتی که برای تعامل با دانشجویان، محققان و ذی‌نفعان بکار گرفته است، اشاره کرد و گفت: این مسئول در دانشگاه هاروارد می‌گوید «من مدیریت نمی‌کنم چراکه فضای نهادهای تحقیقاتی و حوزه‌های پژوهشی در واقع مدیریت بر مدیریت‌ناپذیر است.» این عبارت کوتاه Managing the Unmanageable مدیریت بر مدیریت ناپذیر، معانی عمیقی در خود جای داده و لازم است برای الگوهای مدیریت حوزه‌های پژوهشی، کتاب‌ها و مقالات مختلفی نوشته شود. 

رئیس دانشگاه تهران اذعان کرد: در سطح کلان نظام آموزش عالی کشورمان فکر می‌کنیم همان مدیریتی که در یک دستگاه اجرایی و نهاد بوروکراتیک اعمال می‌شود را باید در سطح مدیریت آکادمیک و آموزش عالی استفاده کنیم. هر چند امروز مدیریت دانشگاهی در نسل سوم به عنوان یک حرفه مطرح شده است و حتی وقتی یک فرد یا گروهی می‌خواهند دانشگاه را مدیریت کنند، دیگر صحبت از این نیست که یک عضو هیات علمی یا عضو رسمی بیاید مدیریت را برعهده گیرد بلکه بحث از این است که مدیران حرفه‌ای باید مدیریت را بویژه در دانشگاه‌های نسل سوم برعهده گیرند. 

مقیمی به ویژگی‌های کاملا متمایز حوزه پژوهش و فناوری نسبت به حوزه‌های آموزشی، دانشجویی، فرهنگی و اداری مالی اشاره کرد و بیان کرد: قاعدتا حوزه پژوهش و فناوری در جایگاهی قرار دارد که حتما باید حرفه‌ای‌گرایی نسبت به بقیه کارکردهای دانشگاه از اهمیت ویژه‌تری برخوردار باشد؛ ولی متاسفانه نه تنها به تناسب کارکردهای دانشگاه، سبک متناسب بکار گرفته نمی‌شود، بلکه یک سبک عمومی بوروکراتیک برای نهاد علم بکار برده می‌شود. بنابراین باید اقداماتی انجام دهیم که مدیریت حرفه‌ای در دانشگاه‌ها از رویکرد بوروکراتیک جدا شود. 

وی با تاکید بر اینکه در نظام آموزش عالی کشور بایستی عرصه پژوهش و فناوری را ویژه‌تر مدیریت کنیم و شایستگی‌ها و مهارت‌های بایسته مدیران حوزه پژوهش و فناوری را احصا نماییم، افزود: شایسته است در مدیریت حوزه پژوهش و فناوری، به جای سبک‌های دستوری و بورکراتیک، به سمت سبک‌های ترغیبی در رهبری پژوهش حرکت کنیم. هر اندازه که ضوابط و آیین‌نامه‌ها در کارکرد آموزش دارای نقش تعیین‌کننده هستند ولی در حوزه پژوهش و فناوری باید از قوانین بوروکراتیک فاصله بگیریم و انعطاف در مدیریت را بیشتر مدنظر داشته باشیم. 

نگرش امور مالی در حوزه پژوهش و فناوری باید متفاوت از سایر حوزه‌ها باشد

مقیمی خاطرنشان کرد: ما نمی‌توانیم یک سری قوانین ریز و تفصیلی را برای حوزه پژوهش و فناوری تعیین کنیم. هر چند که قطعا باید یک سری قواعد و قوانین کلی از پیش تعیین‌شده داشته باشیم، ولی در پژوهش باید نسبت به آموزش انعطاف بیشتری داشته باشیم. زبان و دیدگاهی که همکاران در معاونت پژوهش و فناوری استفاده می‌کنند با آنچه که از زبان همکاران در معاونت اداری و مالی بیان می‌شود، متفاوت است و نداشتن زبان مشترک باعث برخی تنش‌های بین واحدی و سو تفاهمات سازمانی می‌شود. بنابراین می‌طلبد که یک نوع نگرش امور مالی متفاوتی را در حوزه پژوهش و فناوری با آنچه که در سایر حوزه‌های دانشگاه وجود دارد، در پیش بگیریم. 

تشکیل تیم‌های میان وظیفه‌ای؛ راهکار رفع تنش و تضاد بین واحدهای سازمان

رئیس دانشگاه تهران تاکید کرد: معاونان پژوهش و فناوری دانشگاه‌ها باید تلاش کنند که بر روی این چارچوب‌ها بیشتر گفتگو کنند و تنش‌ها و تضادهایی که بین واحدها ایجاد می‌شود و عمدتا ناشی از نداشتن یک زبان مشترک است را برطرف نماییم. البته ما همیشه تلاش می‌کنیم برای رفع این چالش‌ها تیم‌های میان وظیفه‌ای ایجاد کنیم. 

راهکار دانشگاه تهران برای رفع نارضایتی محققان دانشگاهی مجری طرح‌های پژوهشی 

وی در پایان به یکی از چالش‌های امور مالی در حوزه پژوهش اشاره کرد و توضیح داد: اساتید که مجری طرح‌های پژوهشی سازمان‌ها و دستگاه‌ها می‌شوند، وقتی طرح تحقیقاتی را به انجام می‌رسانند، طبیعتا انتظار دارند که چرخه منابع مالی از سازمان سفارش‌دهنده طرح تا واریز به حساب استاد مجری طرح در کمترین زمان ممکن انجام شود. ولی مقررات مالی دانشگاه می‌گوید که این اعتبار باید یک چرخش خزانه‌ای را طی کند. این در حالی است که این محقق انتظار دارد پول خود را به فوریت و در حداقل زمان دریافت کند. 

رئیس دانشگاه تهران درباره تدبیر دانشگاه تهران برای رفع این نقیصه نیز گفت: به منظور رفع این مشکل که موجب دلسردی محققان دانشگاهی می‌شود، صندوقی در دانشگاه تهران ایجاد کردیم تا هر زمانی که محقق برگه تاییدیه آن واریزی را آورد، وجه او پرداخت شود.