معاون علمی رئیس جمهور؛
اشتباه ما این است که نخبگان را تبدیل به صنف خاصی کرده‌ایم/ نخبه‌ها قلب‌شان برای کشور می‌تپد
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور گفت: نخبه استعداد بارزی است که با تلاش و پشتکار ویژه و با مدد الهی برای کشور و مردم تاثیرگذار می‌شود؛ هر کدام از این ویژگی‌ها اگر در فرد وجود نداشته باشد نخبه محسوب نمی‌شود یعنی فرد نخبه باید استعداد ویژه داشته باشند، صاحب تلاش و پشتگار ویژه باشد و باید در مسیر اسلام و انقلاب و ایران خدمتگذار باشد.
«روح الله دهقانی فیروزآبادی» معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور و رئیس بنیاد ملی نخبگان در نخستین همایش ملی گفت و گوی نخبگان، با طرح این پرسش که نگاه بنیاد ملی نخبگان در این دور جدید مدیریت تعریف نخبه چیست؟ اظهار کرد: ما تعریف نخبه را تعریف صریح رهبر انقلاب می‌دانیم که فرمودند نخبه استعداد بارزی است که با تلاش و پشتکار ویژه و با مدد الهی برای کشور و مردم تاثیرگذار می‌شود؛ هر کدام از این ویژگی‌ها اگر در فرد وجود نداشته باشد نخبه محسوب نمی‌شود یعنی فرد نخبه باید استعداد ویژه داشته باشند، صاحب تلاش و پشتگار ویژه باشد و باید در مسیر اسلام و انقلاب و ایران خدمتگذار باشد و تاثیرگزاری داشته باشد. هر کسی این سه ویژگی را با هم داشته باشند به او نخبه می‌گوییم.
تعریف نخبگان ما فقط شامل دانشگاهیان نمی‌شوند
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور تصریح کرد: ممکن است فردی استعداد داشته باشد، تلاشگر باشد، ولی در صورتی که سه ویژگی را با هم داشت به او نخبه می‌گوییم. در این تعریف نخبگان ما فقط شامل دانشگاهیان نمی‌شوند شاید تاجر یا بازرگان نیز نخبه باشد، یک مدیر اجرایی یا سیاستمدار نیز ممکن است نخبه باشد. اگر قرار است تلاش و تاثیرگذاری ملاک نخبگی شود، صرف اینکه کسی در دانشگاهی فنی کار می‌کند، معدلی دریافت کرده و چند مقاله هم دارد، علامت نخبگی او نیست. اینها شاید علامتی از استعداد باشد، ولی با نخبگی فرق دارد.
رئیس بنیاد ملی نخبگان افزود: بحث دیگر اینکه نخبگی منحصر به دانشگاه یا یک حوزه خاص نیست. تلاش می‌کنیم عرصه تعریف نخبگی به حوزه‌های دیگر مانند تجارت، ورزش، هنر، فرهنگ و سایر حوزه‌ها تسری پیدا کند. حالا باید برای نخبگان چه کرد یا ما قرار است چه کنیم؟ یک رویکرد این است که می‌گوییم منابع بدهید، حمایت و کمک کنید تا برایشان خانه بخریم و به نخبگان وام بدهیم و… که اینها اشکالی هم ندارد، اما اگر واقعا بخواهیم با دیدگاه به نخبگان نگاه کنیم، به احتمال زیاد شکست می‌خوریم.
نخبگان ما اگر دو ساعت به کشورهای عربی اطراف برود ۱۵ هزار دلار حقوق می‌گیرند!
دهقانی با ذکر یک مثال سخنانش را اینطور ادامه داد: همه ما قبول داریم که در کشور یا در همین تهران اگر یک مهندس یا استاد دانشگاه اگر ۱۰۰ میلیون تومان حقوق بگیرد، می‌تواند زندگی خوبی داشته باشد. همین فرد اگر دو ساعت به کشورهای عربی اطراف خودمان که برود به او ۱۵ هزار دلار حقوق می‌دهند! اگر خرج زیادی هم برای زندگی‌اش کند، ۱۰ هزار دلار در ماه خرج اوست یعنی ۵ هزار دلار برای او باقی می‌ماند یعنی سه برابر آنچه اینجا درآمد اوست در کشورهای عربی اطراف برای او باقی می‌ماند. بنابراین اگر بخواهیم ملاک را فقط منوط به این کنیم که چقدر پول به نخبگان باید بدهیم، چقدر باید حقوق بگیرند و… ما نه می‌توانیم این میزان پول به آن‌ها بدهیم و نه چنین کاری درست است.
او ادامه داد: تامین یک زندگی خوب مهم است، اما اینکه ملاک را صرفا به این سمت ببریم که چقدر حمایت مالی و منابع به نخبه باید اعطا کرد تا در کشور حفظ شود، قطعا اشتباه کرده‌ایم چرا که هرکاری کنیم نسبت به همسایه‌های خودمان که مسائلی مانند تحریم را ندارند، دست ما بسته است.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور تاکید کرد: نخبه واقعی آدمی است که بیش از اینکه بگوید به من چه می‌دهید؟ دنبال این است که چه کاری می‌تواند انجام دهد و می‌پرسد چطور می‌توانم تاثیرگذار باشم؟ نخبگان واقعی ما بیشتر می‌گویند به ما زمین بدهید تا در آن بازی کنم. در واقع از ما می‌خواهند زمینه تاثیرگذاری برایشان فراهم کنیم و در این فضا قطعا کسب و کار و رفاه و درآمد هم خواهد بود. اتفاقا تجربه نشان داده هرگاه فراخوان وام و حمایت از نخبه‌ها داده ایم، کسانی در جلوی صف قرار می‌گیرند که به احتمال قوی کمتر از نخبگی بهره برده اند.
نخبه‌های واقعی مشغول کارهای واقعی هستند
او عنوان کرد: نخبه‌های واقعی مشغول کارهای واقعی هستند و اصلا به میدان برد جوایز ورود پیدا نمی‌کنند. بنابراین سیاست جدی ما برای نخبگان و حفظ آن‌ها، امیدواری و دلگرم کردن آن‌ها، این است که برایشان زمین بازی ایجاد کنیم.
دهقانی یادآوری کرد: هیات‌های اندیشه ورزی که به مدد وزارت کشور و حمایت بعضی استانداران خوب به صورت جدی به ما کمک می‌کند خرج آنچنانی ندارد، اما همین که یک فرد نخبه که کشورش را دوست دارد با مسائل استان درگیر می‌شود، حداقل مسئله را می‌شنود و متوجه می‌شود که راهکار استاندار درست است و حداقل دیگر به خاطر ندانستن مسئله، غر نمی‌زند. خیلی وقت‌ها حتی همان نخبه کمک می‌کند. این حمایت از جنس ایجاد فرصت تاثیرگذاری است.
معاون رئیس جمهور بیان کرد: در ادامه با بیان اینکه طبق استانداردهای جهانی از هر ۱۰۰ نفر در جامعه یک نفر از نظر استعدادی برتر است، افزود: در واقع در یک کشور ۱۰۰ میلیون نفری تقریبا یک میلیون نفر مطابق تعاریف جهانی نخبه وجود دارد. فرض کنید بگوییم از هر هزار نفر یک نفر نخبه باشد؛ مبتنی بر این تعریف در کشور ما صد هزار نفر نخبه وجود دارد.
بنیاد ملی نخبگان با ۵ هزار نفر نخبه ارتباط دارد
دهقانی ادامه داد: آن تعداد نخبه‌ای که بنیاد ملی نخبگان با آن‌ها ارتباط دارد ۵ هزار نفر نخبه هستند. فرض کنید بخواهیم به هر کدام از آن‌ها ماهیانه حمایت‌های مالی و پروژه‌ای کنیم و برای این امر ماهی ۲۵ میلیون تومان به آن‌ها بدهیم. این عدد در سال ۳۰ همت می‌شود. بودجه معاونت علمی ریاست جمهوری که هیچ، بودجه بنیاد ملی نخبگان هم اگر ۵۰۰ میلیارد تومان باشد، در قیاس با آن ۳۰ همت قابل قیاس نیست.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور اظهار کرد: حالا به هر دلیلی انجام این کار ممکن نیست. این دیدگاه که بنیاد یک نهاد صنفی است که به نخبگان می‌پردازد و صرفا باید مسائل نخبگان را حل کند یکی از اشتباهات راهبردی ماست. دو اشتباه راهبردی در این دیدگاه قرار دارد؛ وقتی نخبه را تبدیل صنف کردیم یعنی گفتیم اینها نخبه هستند بقیه نیستند، اولین خیانت در حق نخبگان صورت گرفته چراکه از جامعه شده شده است. این کار یعنی شکاف و پس زدن جامعه نخبگانی از دل مردم. اصلا مگر می‌شود نخبه را از مردم جدا کرد؟
دهقانی گفت: دومین اشتباه اینکه نخبگان را تبدیل به صنف خاصی کرده‌ایم که نمی‌توانیم او را تامین کنیم. بنیاد ملی نخبگان ایجاد نشده که نهادی صنفی باشد و کنار وزارت علوم، بهداشت، صمت، کشور و… به مسائل نخبگان بپردازد و بقیه غیرنخبگان باشند!
بنیاد ملی نخبگان باید نهادی نزدیک به مردم باشد
دهقانی با بیان اینکه قرار بود بنیاد ملی نخبگان به جای اینکه نهادی دولتی باشد و بخواهد نیازهای صنفی نخبگان را برطرف کند، نهادی نخبگانی برآمده از نخبگان باشد که بتواند اثر نخبگان را در حاکمیت نمایان کند. او گفت: در واقع قرار است نهادی بیشتر نزدیک به مردم باشد تا دولت.
معاون رئیس جمهور خاطرنشان کرد: به همین جهت رئیس بنیاد ملی نخبگان معاون رئیس جمهور است. در دور اول رئیس بنیاد، معاون اول رئیس جمهور بود و بعد به معاونت علمی محول شد. چرا که این بنیاد، بنیادی برآمده از نخبگان است تا بتواند نظر نخبگان را به حاکمیت انتقال دهد. برای همین باید سخنگاهی در دولت داشته باشند. بر این اساس گفته شد رئیس بنیاد ملی نخبگان باید معاون علمی رئیس‌جمهور باشد.
بنیاد ملی نخبگان صرفا نهادی صنفی برای رفع نیازهای نخبگان نیست
او اضافه کرد: با این نگاه بنیاد ملی نخبگان صرفا نهادی صنفی برای رفع نیازهای نخبگان نیست بلکه ماموریت آن ایجاد فرصت برای استعدادهای نخبگانی پرتلاش برای تاثیرگذاری است؛ فرصتی برای خدمت نخبگان در وزارت کشور، صنعت و معدن، جهادکشاورزی و… است. این نگاه تحول گرایانه مردمی است.
به گفته دهقانی؛ بنیاد یک نهاد اداری نیست، بلکه یک باشگاه برای حضور نخبگان است و میزان میدان‌دهی به آن‌ها در اختیار دستگاه‌ها است و در رأس آن‌ها وزارت کشور است. او افزود: بچه‌های کشور، ایران را دوست دارند و عاشق این آب و خاک و مردمش هستند. بچه‌های ایرانی حتی آن‌هایی که به خارج از کشور رفته اند، قلب‌هایشان برای به ثمررساندن کاری برای کشور می‌تپد؛ فقط کافی است به آن‌ها برای تاثیرگذاری میدان بدهیم.
