در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
تابستان امسال از حد معمول گرم‌تر خواهد بود/ آخرین پیش‌بینی‌ها درباره بارندگی‌های تابستانه در نقاط مختلف کشور
یک مقام مسئول در سازمان هواشناسی کشور با تاکید بر این که متوسط دمای هوای ایران در تابستان امسال از شرایط نرمال بیشتر خواهد بود، گفت: در تابستان امسال انتظار بارش‌های ضعیف‌تر از شرایط نرمال را در اغلب نقاط کشور بخصوص در مناطق جنوبی و جنوب شرقی داریم، اما پیش‌بینی می شود در فصل تابستان، بارندگی‌ها در شمال غرب کشور تا حدی از شرایط نرمال بیشتر شود.
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران سازمان هواشناسی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره آخرین پیش‌بینی‌ها از شرایط جوی، دمای هوا و میزان بارندگی‌ها در نقاط مختلف کشورمان در تابستان ۱۴۰۲ توضیح داد: بهار امسال متوسط دمای هوا در کشورهای جنوب و جنوب شرق آسیا به شدت بالا رفت و نسبت به سال‌های گذشته، یکی از گرم‌ترین فصول بهار را در نیم‌کره شمالی زمین بخصوص در این مناطق مشاهده کردیم. یکی از علل اصلی این اتفاق، این است که امسال دمای آب اقیانوس آرام از فاز لانینا یعنی فاز سرد، تغییر پیدا کرده و در حال ورود به فاز گرم یعنی ال‌نینو است.
وی افزود: تغییر فاز منطقه حاره‌ای اقیانوس آرام که روی متوسط دمای هوای ایران نیز اثر می‌گذارد، یک بازه زمانی بین ۵ تا ۷ ساله دارد، به نحوی که در این بازه زمانی، این منطقه یا در فاز گرم قرار دارد، یا در فاز خنثی یا این که وارد فاز سرد می‌شود. حال توجه به این که در سه سال گذشته، اقیانوس آرام در فاز لانینا قرار داشت، در ماه‌های اخیر دمای آب افزایش پیدا کرده و اکنون وارد فاز خنثی شده است و به تدریج این دما به طرف ال‌نینو یا همان فاز گرم حرکت خواهد کرد.
این مقام مسئول در سازمان هواشناسی کشور گفت: در چنین شرایطی معمولا کشورهای منطقه حاره‌ای و جنب حاره، میانگین دمای هوای بالاتری را نسبت به متوسط دمای بلندمدت تجربه می‌کنند، به نحوی که میانگین دمای هوای این کشورها در وضعیت ال‌نینو عمدتا بین یک تا ۲ درجه از شرایط نرمال (متوسط بلندمدت) بیشتر است و حتی به صورت منطقه‌ای ممکن است میزان افزایش دما در برخی کشورها در دوره‌های زمانی کوتاه‌مدت بین ۳ تا ۵ درجه از شرایط نرمال بیشتر باشد.
نقش مهم وقوع پدیده ال‌نینو در افزایش دمای هوای ایران
وظیفه با تاکید بر این که تغییر فاز دمای آب اقیانوس آرام و وقوع پدیده ال‌نینو، نقش مهمی در افزایش متوسط دمای هوای کشورمان دارد، اظهار داشت: پدیده‌های ال‌نینو و لانینا از جمله مهمترین شاخصه‌های تاثیرگذار بر دمای هوای بسیاری از کشورهای دنیا هستند، البته عوامل دیگری نیز بر کاهش یا افزایش متوسط دمای هوا در سطح جهان اثر می‌گذارند، اما شاخص تغییرات دمایی در آب اقیانوس آرام هم از پیش‌بینی پذیری بالایی برخوردار است و هم مقیاس بسیار وسیعی را در مقایسه با سایر شاخص‌ها دارد و به همین دلیل، یکی از مهمترین شاخص‌هایی است که برای مدل‌سازی عددی در پیش‌بینی‌های فصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: انتظار می‌رود که در ماه‌های آتی، تغییرات دمایی اقیانوس آرام از فاز خنثی عبور کند و وارد فاز ال‌نینو یا همان فاز گرم شود که این تغییر فاز در زمستان امسال به حداکثر بی‌هنجاری مثبت دمایی خود خواهد رسید. حال هرچقدر که فاز ال‌نینوی امسال قوی‌تر باشد، متوسط دمای هوای زمستان سال جاری در بسیاری از کشورها از جمله در ایران، ارقام بالاتری را نسبت به شرایط نرمال ثبت خواهد کرد.
وی در ادامه گفت: شدت قوی بودن پدیده ال‌نینو در یک سال، می‌تواند تاثیر زیادی بر میزان افزایش دما در بسیاری از کشورها و طبیعتا متوسط دمای هوای جهان بگذارد؛ همان‌طور که در سال ۲۰۱۶ که ال‌نینوی بسیار قوی رخ داد، دمای هوا در نقاط مختلف جهان ارقام بسیار بالایی را ثبت کرد و سال ۲۰۱۶ گرم‌ترین سال در میان تمام سال‌هایی بود که دمای هوا در کره زمین اندازه‌گیری و ثبت شده است.
گرمایش جهانی به گرم‌تر شدن هوا در تابستان امسال دامن می‌زند
وظیفه با بیان این که علاوه بر پدیده ال‌نینو، روند کلی گرمایش جهانی نیز به بالاتر رفتن دمای هوا نسبت به شرایط نرمال در ماه‌های آینده دامن خواهد زد، عنوان کرد: پدیده گرمایش جهانی که بر اثر ازدیاد انتشار گازهای گلخانه‌ای در دهه‌های اخیر در سراسر دنیا ایجاد شده و تغییرات اقلیمی گسترده‌ای را به همراه داشته است، باعث شده که در چند سال گذشته حتی در سال‌هایی که تغییرات دمایی آب اقیانوس آرام در فاز لانینا قرار داشته است، متوسط دمای هوای جهان از میانگین درازمدت بیشتر باشد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: در یک دهه اخیر تقریبا هیچ سالی نبوده است که دمای متوسط کره زمین از میانگین بلندمدت کمتر بوده باشد، این مساله نشان می‌دهد که کره زمین به صورت کلی رو به گرم‌تر شدن حرکت می‌کند و بنابراین طبیعی است که در بسیاری از کشورها از جمله ایران، سال به سال متوسط دمای هوا در فصل تابستان نسبت به میانگین درازمدت بالاتر برود.
وی با تاکید بر این که در تابستان امسال نیز گرمایش جهانی حتما به افزایش میانگین دمای هوا در کشورمان دامن خواهد زد، خاطرنشان کرد: در سال جاری هم با توجه به روند کلی گرمایش جهانی و هم با توجه به تغییر فاز دمایی اقیانوس آرام، انتظار داریم که در بسیاری از نقاط جهان از جمله ایران، تابستان گرم‌تری را نسبت به تابستان‌های معمول داشته باشم و حتما متوسط دمای هوا در کشورمان از متوسط دمای نرمال در فصل تابستان بیشتر خواهد بود. همان‌طور که در بهار امسال نیز در کشورهای جنوب شرق آسیا و در مناطقی مثل شبه قاره هند و بنگلادش، ثبت دماهای بالای کم‌نظیری را تجربه کرده‌ایم.
پیش‌بینی افزایش ۱ تا ۱.۵ درجه‌ای متوسط دمای هوای تابستان نسبت به شرایط نرمال
وظیفه در پاسخ به این سوال که دمای هوای تابستان امسال در ایران به طور متوسط چند درجه سانتی‌گراد از میانگین بلندمدت بیشتر خواهد بود، توضیح داد: مدل‌سازی‌های که تا کنون درباره دمای هوای مناطق مختلف کشور در فصل تابستان انجام شده است، مثل پیش‌بینی‌های روزانه نیست که به صورت دقیق از همین حالا بتوان گفت دمای هوای تابستان امسال دقیقا چند درجه از میانگین بلندمدت بیشتر خواهد بود، اما در این که تابستان سال جاری متوسط دمای هوای کشور حتما از شرایط نرمال گرم‌تر خواهد بود، هیچ شکی وجود ندارد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: با توجه به شرایط اقلیمی ایران می‌توان گفت که تابستان‌های کشورمان معمولا گرم و خشک است، بنابراین وقتی انتظار می‌رود تابستانی که در پیش داریم، از شرایط نرمال هم گرم‌تر باشد، به صورت تقریبی هم می‌توان انتظار داشت که متوسط دمای هوای ایران در تابستان سال جاری حدود یک تا ۱.۵ درجه و حتی در مناطق شمال شرق کشور تا ۲ درجه سانتی‌گراد نسبت به متوسط درازمدت یا همان شرایط نرمال بالاتر باشد.
وی در ادامه اظهار داشت: در تابستان‌هایی که متوسط دمای هوا از شرایط نرمال بالاتر است، انتظار می‌رود که در اغلب روزها کمینه دمایی ثبت‌شده در طول روز از میانگین بلندمدت برای کمینه دمایی آن روز بیشتر باشد، یعنی ممکن است که بیشینه‌های دمایی در طول روزهای تابستان چندان نسبت به شرایط نرمال تغییر نکنند، اما با توجه به این که کمینه‌های دمایی اعداد بالاتری را از شرایط نرمال ثبت خواهند کرد، انتظار می‌رود متوسط دمای روزانه در سطح کشور در طول تابستان امسال از حد معمول بیشتر باشد.
متوسط دمای هوای ایران در اغلب سال‌های اخیر از شرایط نرمال بیشتر بوده است
وظیفه با تاکید بر این که وقوع تغییرات اقلیمی باعث شده است که متوسط دمای هوای ایران در اغلب سال‌های اخیر از شرایط نرمال بیشتر باشد، عنوان کرد: وقتی دمای هوا از حد معمول بالاتر برود، طبیعتا شدت تبخیر و تعرق نیز بیشتر می‌شود و در نتیجه احتمال از دست رفتن منابع آب‌های سطحی هم افزایش می‌یابد، به نحوی که برآورد شده است که هر یک درجه افزایش متوسط دمای هوا، به میزان حدود ۶ درصد پتانسیل تبخیر و تعرق را افزایش می‌دهد؛ به عبارت دیگر، به ازای هر یک درجه سانتی‌گراد افزایش متوسط دمای هوای کشور، میزان تبخیر آب رودخانه‌ها، سدها، تالاب‌ها و ... به میزان ۶ درصد بیشتر می‌شود و شدت تعرق گیاهان نیز تقریبا به همین مقدار افزایش پیدا می‌کند که خود این مساله هم احتمال کاهش پوشش گیاهی در مراتع را افزایش می‌دهد و هم نیاز کشاورزان را به آبیاری محصولاتشان بیشتر می‌کند.
وی در ادامه تاکید کرد: در چنین شرایطی اگر تابستانی را پیش رو داشته باشیم که متوسط دمای هوا در آن حدود ۱.۵ درجه سانتی‌گراد از شرایط نرمال بیشتر باشد، این مساله منجر به افزایش نزدیک به ۱۰ درصدی تبخیر آب‌های سطحی و تعرق در گیاهان خواهد شد که خود این می تواند، میزان دسترسی به آب را کمتر کند.
امسال انتظار تکرار بارندگی‌های سیل‌آسای تابستان ۱۴۰۱ وجود ندارد
وظیفه درباره آخرین پیش‌بینی‌ها از وضعیت بارندگی در تابستان امسال نیز گفت: معمولا در سال‌هایی که پدیده ال‌نینو رخ می‌دهد، سامانه مونسون هند در فصل تابستان ضعیف عمل می‌کند و بخش‌های شمالی و غربی شبه قاره هند تا حدی دچار خشکسالی می‌شود. در چنین وضعیتی، بارندگی‌ها در جنوب شرق ایران، جنوب پاکستان و غرب هند پایین‌تر از حد نرمال خواهد بود، البته این‌طور نیست که در تمام سال‌هایی که پدیده ال‌نینو رخ داده است، شدت بارندگی‌ها در این مناطق نیز کمتر شده باشد، اما براساس تجارب سنوات گذشته می‌توان گفت معمولا در سال‌هایی که با این پدیده مواجه بوده‌ایم، میزان بارش در شبه قاره هند ضعیف‌تر از نرمال بوده است و به همین دلیل، انتظار داریم که در تابستان امسال نیز میزان بارندگی‌ها از شرایط نرمال کمتر باشد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: با توجه به این که در تابستان سال گذشته فعالیت سامانه مونسون تاثیر خود را بر ایران هم گذاشت و شاهد وقوع باران‌های سیل‌آسا در نقاط مختلف کشور بودیم، تابستان امسال حتما میزان بارندگی‌ها نسبت به سال قبل بسیار کمتر خواهد بود؛ بخصوص که تابستان سال گذشته اساسا شرایط استثنایی در میزان بارش‌ها در نقاط مختلف کشور رخ داد و از این نظر در صد سال گذشته چنین تابستانی را نداشتیم و بارش‌های تابستانه پارسال باعث وقوع سیل در بسیاری از نقاط پاکستان و برخی نقاط ایران بخصوص مناطق جنوب شرقی کشورمان شد.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: برای امسال انتظار نداریم که بارندگی‌های شدید سال گذشته در فصل تابستان تکرار شود، چون انتظار می‌رود که سامانه مونسون ضعیف عمل کند و ضعف این سامانه نیز باعث می‌شود که جریان‌های شرقی که رطوبت را از سمت جنوب به ایران می‌آورند، از حد معمول ضعیف‌تر باشند، بنابراین در تابستان امسال انتظار بارش‌های ضعیف‌تر از شرایط نرمال را در اغلب مناطق کشور بخصوص در مناطق جنوبی و جنوب شرقی داریم، اما پیش‌بینی می‌شود در فصل تابستان، بارندگی‌ها در شمال غرب کشور تا حدی از شرایط نرمال بیشتر شود.
جزئیات پیش‌بینی‌ها از وقوع بارندگی‌های تابستانه در مناطق مختلف ایران
وظیفه با تاکید بر این که به صورت معمول در فصل تابستان در اغلب نقاط ایران انتظار زیادی برای وقوع بارندگی وجود ندارد، اظهار داشت: در کشورمان معمولا تابستان‌ها به صورت گرم و خشک پیش می‌رود و در سال جاری نیز انتظار می‌رود که بسیاری از شهرها در طول این فصل تقریبا هیچ‌گونه بارندگی را تجربه نکنند. معمولا در فصل تابستان هر سال، مناطق جنوب شرق کشور بخصوص نیمه جنوبی سیستان و بلوچستان به همراه مناطق شرقی استان هرمزگان، جنوب شرق استان کرمان و جنوب شرق استان فارس عمده مناطقی در سطح کشورمان هستند که باران دریافت می‌کنند.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: در تابستان‌ها معمولا از اواسط مرداد به بعد نفوذ‌جریان های شمالی به کشورمان باعث وقوع بارش‌هایی در شمال آذربایجان‌های شرقی و غربی و استان اردبیل و همچنین استان‌های ساحلی دریای خزر می‌شود. البته به ندرت پیش می‌آید که در فصل تابستان ورود جریان‌های بارشی از غرب کشور در کنار رطوبتی که از سمت جنوب وارد کشورمان می‌شود، وقوع بارندگی‌هایی در برخی مناطق مرکزی کشور از جمله استان اصفهان یا تهران را به همراه داشته باشد.
وی در پایان تصریح کرد: تابستان به صورت کلی فصل بارندگی در ایران محسوب نمی‌شود، مگر شرایط استثنایی مانند آنچه در سال گذشته مشاهده کردیم.جز در نیمه دوم تابستان در نوار شمالی و شمال غرب کشور و طول فصل تابستان در مناطق جنوب شرق و تا حدی جنوب کشور نباید انتظار بارندگی در دیگر نقاط کشورمان را داشته باشیم. البته با توجه به تغییر فاز دمایی آب اقیانوس آرام از لانینا به ال‌نینو، انتظار داریم که بارندگی‌ها در جنوب شرق کشورمان در تابستان امسال حتی از شرایط معمول نیز ضعیف‌تر شود.
