۱۷۲ هزار شکستگی ناشی از پوکی استخوان در سال و مرگ ۴۲۰۰ نفر/ تاثیر آلودگی هوا در کمبود ویتامین D

«افشین استوار» رئیس پژوهشگاه غدد و متابولییسم دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در رابطه با آخرین وضعیت پوکی استخوان در کشور اظهار کرد: تراکم استخوان افراد در بدو تولد افزایش پیدا می‌کند و در سنین بین ۲۵ تا ۳۰ سالگی به حداکثر توده استخوانی می‌رسد. توده استخوانی تحت تأثیر دوران کودکی و نوجوانی است؛ در عین حال تغذیه نامناسب، کم تحرکی یا مواردی مانند آلودگی هوا، مصرف سیگار  و مصرف الکل می‌تواند توده استخوانی را پایین‌تر نگه‌ دارد. فردی که توده استخوانی او در این دوران کم‌تر رشد کرده باشد، این استعداد را دارد که در دوران سالمندی دچار پوکی استخوان شود. 

وی افزود: اساسا پوکی استخوان یک بیماری سالمندی است. از سوی دیگر این وضعیت در خانم‌ها پس از سن یائسگی که اثر محافظتی هورمون‌های جنسی استروژن روی استخوان کم می‌شود، تعادل به نفع تخریب استخوان تغییر کرده و استخوان کم‌کم پوک، ترد و شکننده می‌شود. مهمترین نگرانی ما در زمان پوکی استخوان با توجه به اینکه علائمی ندارد، این است که استخوان با کمترین ضربه شکسته شود. 

استوار ادامه داد: سه ناحیه شایع برای شکستگی استخوان وجود دارد که شامل مچ دست، مهره‌های پشت گردن و لگن است. شکستگی استخوان لگن عوارض زیادی دارد. 

وی با بیان اینکه عوامل خطر پوکی استخوان شبیه عوامل خطر دیگر بیماری‌های واگیر است، گفت: کمبود مصرف کلسیم و پروتئین از جمله دلایل تغذیه‌ای پوکی استخوان است. در صورتی که افراد نتوانند لبنیات به اندازه کافی مصرف کنند احتمالا دریافت مناسبی از کلسیم و پروتئین نخواهند داشت. 

آلودگی هوا و کمبود ویتامینD

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: علت دیگر در پوکی استخوان مربوط به ویتامینD است، این ویتامین از دریافت نور خورشید زیر پوست تشکیل می‌شود. وقتی به اندازه کافی مواجهه با نور خورشید نداشته باشیم و به دلایلی همچون آلودگی هوا این نور کاهش پیدا کند، یا نور را از پشت پنجره دریافت کنیم، نور کافی دریافت نکرده‌ایم. در شهرها اصلا اجازه نمی‌دهیم که نور خورشید به اندازه کافی به زمین برسد. ساختمان‌های بلند و زندگی طولانی در فضای بسته نیز اجازه دریافت کافی نور را به ما نمی‌دهد. 

وی ادامه داد: وقتی ویتامینD به صورت طبیعی جذب نشود، باید به صورت غذایی جذب شود. منبع غنی ویتامینD منابع حیوانی مانند لبنیات، شیر، تخم مرغ و گوشت است یا اینکه باید مکمل ویتامینD مصرف کرد که شاید هم آخرین توصیه باشد و تقریبا برای کسانی است که کمبود این ویتامین را دارند. برای افرادی که چنین کمبودی ندارند، تقریبا مصرف این مکمل کار بیهوده‌ای است. 

استوار تصریح کرد: نسبت قابل توجهی از مردم کمبود ویتامینD دارند، در مطالعات مختلف این نسبت بسیار متفاوت است، به طور مثال در برخی از مطالعات در مناطق شهری مشاهده شده است که بالای ۸۰ درصد جمعیت این کمبود را دارند. البته چالش‌هایی نیز در برخی مطالعات وجود دارد که گاه نتایج آن‌ها را نامعتبر می‌کند، با این حال در جایی مانند تهران قابل درک است که افراد کمبود ویتامینD داشته باشند. همانطور که گفته شد برای این افراد مکمل‌های ویتامینD وجود دارد که می‌توانند مصرف کنند. 

وی در ادامه با بیان اینکه پوکی استخوان حتی نوع شدید آن درمان دارد، گفت: خانم‌های بالای ۵۰ سال و خانم‌های پس از سن یائسگی در اولین فرصت باید سنجش تراکم استخوان انجام دهند. تشخیص پوکی استخوان تنها با سنجش تراکم استخوان انجام می‌شود. اگر به وسیله سنجش تراکم استخوان، پوکی استخوان تشخیص داده شد حتما باید فرد تحت درمان قرار بگیرد. 

استوار ادامه داد: بیش از ۸۰ درصد افرادی که درمان خود را آغاز می‌کنند، متأسفانه درمان خود را ادامه نمی‌دهند و زیر یکسال درمان خود را قطع می‌کنند. رژیم درمانی پوکی استخوان بین سه تا پنج سال است و در این زمان فرد باید دارو دریافت کند. چنانچه این دوره درمانی به طور کامل انجام نشود نه تنها فایده‌ای نخواهد داشت، بلکه ممکن است خطر شکستگی نیز وجود داشته باشد. مشکلی که الان وجود دارد این است که علی‌رغم آگاهی مردم درمورد پوکی استخوان، درمان خود را ادامه نمی‌دهند. 

میزان شیوع پوکی استخوان

وی همچنین در مورد میزان شیوع پوکی استخوان نیز گفت: در حال انجام یک مطالعه کشوری هستیم و اکنون در مراحل پایانی آن هستیم تا در کل کشور آمار پایانی آن را دریابیم. در مطالعات دیگری که انجام دادیم دریافتیم که در افراد بالای ۶۰ سال، ۴۲ درصد افراد پوکی استخوان داشتند. این میزان در بانوان ۶۵ درصد و در آقایان این میزان ۲۵ درصد است. در افرادی بالای ۷۵ سال، میزان شیوع پوکی استخوان در خانم‌ها، بالای ۸۰ درصد است. 

رئیس پژوهشگاه غدد و متابولیسم ادامه داد: در حال حاضر با رشد جمعیت سالمندی مواجه هستیم، نزدیک ۱۲ درصد جمعیت کشور بالای ۶۰ سال است و تا ۱۰ سال دیگر به ۲۰ درصد می‌رسد. ایران یک از سریعترین رشد جمعیت سالمندی را دارد و بیماری مانند پوکی استخوان و شکستگی آن بسیار اهمیت پیدا می‌کند و عوارض آنهم شدید است. سالانه نزدیک ۱۷۲ هزار شکستگی ناشی از پوکی استخوان در کشور اتفاق می‌افتد و حدود ۴ هزار و ۲۰۰ نفر نیز به دلیل شکستگی جان خود را از دست می‌دهند. 

او افزود: شکستگی لگن شدیدترین نوع شکستگی بوده و در ۸۰ درصد موارد فرد دیگر به وضعیت سابق خود از نظر تحرک و فعالیت‌های روزانه باز نمی‌گردد. در ۵۰ درصد موارد به عصا یا کمک افراد نیاز پیدا می‌کند. ۲۰ تا ۵۰ درصد موارد هم در سال اول شکستگی لگن فوت می‌کنند. این تعداد فوت ناشی از شکستگی از همه سرطان‌های مخصوص زنان بیشتر است. حال وقتی جمعیت سالمند در حال افزایش است اگر به این موضوعات توجه نکنیم با مشکل بسیار زیادی در آینده مواجه خواهیم شد.