نوار شمالی کشور هم درگیر پدیده گردوغبار شده است

«سحر تاجبخش»، رییس سازمان هواشناسی در ارتباط با اثر تغییرات اقلیمی در منطقه خاورمیانه و ایران به خبرنگار ایلنا گفت: قطعا مساله تغییر اقلیم در رخداد بارش ها بی تاثیر نیست. همانطور که در دیگر نقاط زمین می‌توان مشاهده کرد، در اثر تغییرات اقلیمی در برخی مناطق دنیا پربارشی اتفاق افتاده است و برخی مناطق مانند ایران، درگیر کم بارشی است. علاوه بر آن، گرمایش جهانی باعث شده است که تعادل بین اتمسفر و اقیانوس از بین برود. یکی از پیامدهای چنین اتفاقی این است که رخداد پدیده های حدی زیادتر می‌شود. منظور از پدیده های حدی بارش های سیل آسا، خشکسالی های ممتد، طوفان‌های گردوغبار و به طور کلی پدیده هایی است که به صورت ناگهانی اتفاق می افتد و پیش بینی های طولانی مدتی نمی‌توانیم از چنین رخدادهایی داشته باشیم. 

او افزود: در کشور خودمان نیز چنین پدیده هایی بسیار متعدد شده است. طی سالهای اخیر وقتی بارش ها اتفاق می افتد، سیلابی می‌شود و بارش های روان و ممتد درحال حاضر به ندرت در کشور مشاهده می‌شود. در جنوب و غرب کشور نیز امسال با چندین سیلاب مواجه بودیم که ناشی از تغییرات اقلیمی است و تجربه نشان داده است که اثر این پدیده در کشور و منطقه ما به صورت افزایش پدیده های حدی ظاهر شده است که اگرچه بارش وجود دارد اما آثار تخریبی این بارش ها در کشور ما بیشتر از تاثیر آن در تامین منابع آبی است. 

رییس سازمان هواشناسی در ادامه گفت: به دلیل تغییرات اقلیمی طی یک بازه زمانی چندساله با افزایش دما و کاهش بارش ها در کشور مواجه هستیم. برای سال ۱۳۹۹ بارش متوسط کل کشور در حدود ۱۳۰ میلیمتر بود، این درحالی است که میانگین بلندمدت بارش ها در کشور ما بالای ۲۰۰ میلی متر است و از این جهت در سال ۱۳۹۹ شاهد بیش از ۱۰۰ میلیمتر اختلاف با میانگین کلی بارش ها بودیم و کم بارشی بسیار شدیدی در سال ۱۳۹۹ رخ داده است. اشکال این مساله این است که چنین پدیده ای ذخایر آبی را برای ۱۴۰۰ کاهش داد. بنابراین در سال ۱۴۰۰ اگر بارش ها در حد نرمال و یا زیرنرمال و به سمت نرمال هم بود، از آنجا که کم آبی شدیدی در سال گذشته داشتیم، ذخایر پشت سدها تامین نمی‌شود و مشکلات همچنان وجود خواهد داشت. 

تاجبخش درارتباط با روند افزایش دما در کشور و تاثیر آن بر وضعیت زیستی کشور افزود: به نظر می‌رسد در پی پدیده تغییر اقلیم تا ۱.۲ درصد افزایش دما در کشور اتفاق افتاده است که همچنان انتظار داریم این روند ادامه داشته باشد و اگر هم دما زیادتر نشود، این روند را حفظ خواهیم کرد. هرچند روند افزایش دما در بازه ای ده ساله باید سنجیده شود و با یک یا دو سال سنجش دما، اعداد چندان معقول نمی‌شود که بتوانیم روند را تشخیص دهیم. این پدیده وضعیت زیستی در کشور را دچار تخریب می‌کند، از جمله آن می‌توان به تخریب مرجان های دریایی و جنگل های بلوط در غرب کشور اشاره کرد. باید بتوانیم منابع و سرمایه های زیستی کشور را حفظ کنیم. 

او در ادامه با اشاره به اقداماتی که جهت مقابله با افزایش پیوسته دما و کاهش بارش ها در کشور باید انجام شود، گفت: در سطح بین الملل و براساس جلساتی که هیات بین دولتی تغییرات اقلیمی (ipcc) و کنفرانس تغییرات آب‌وهوایی سازمان ملل متحد (COP۲۶) برگزار می‌کند، تصمیمات دولت‌ها برای کاهش گازهای گلخانه ای اعلام می‌شود. بنابراین ما باید روند کاهش تولید گازهای گلخانه ای را در کشور مانند گازهای co۲ و گازهای ناشی از احتراق سوخت خودروها و... را اعمال کنیم که کمک کند این افزایش دمایی که در اتمسفر اتفاق افتاده است، روند رو به رشدی نداشته باشد و حداقل در مرحله اول متوقف شود. 

تاجبخش در ارتباط با رخداد طوفان‌های گردوغبار در منطقه به عنوان یکی از پیامدهای تغییرات اقلیمی گفت: یکی از علل عمده ی این پدیده، خشکسالی های ممتدی است که در منطقه رخ داده است. بستر بسیاری از رودخانه ها چه در داخل و چه بیرون از ایران خشک شده است و این باعث می‌شود خاک بستر رودخانه ها در اثر کم ترین وزش باد بلند شود و با جریان های هوایی به سمت کشور ما بیاید. 

او افزود: از طرفی دیگر در داخل کشور نیز منشأهایی از گردوخاک وجود دارد که شاید تعداد آن کمتر از طوفان‌های گردوغبار وارد شده از خارج از مرزهای کشور باشد. یک بخش از علل این مساله تغییرات اقلیمی است که به دلیل خشک شدن رودها اتفاق افتاده، بخش دیگری از این پدیده به دلیل دستکاری هایی است که انسان در منابع آبی انجام داده و سدسازی هایی که روی رودخانه ها انجام شده است که طبعا بستر رودخانه ها را خشک می‌کند.

تاجبخش گفت: یکی دیگر از پیش زمینه های این پدیده نیز ساخت و سازهایی است که به صورت غیرمجاز در خارج از کشور در بستر رودخانه ها انجام شده است. به هر صورت شرایط را از حالت طبیعی خارج کرده است. ما به ویژه در بخش های جنوب غرب و جنوب شرق ایران گردوغبار را به صورت روتین از سال های قبل داشته ایم اما این پدیده طی سالهای اخیر به سمت عرض های شمالی تر کشور هم آمده است.

او افزود: از این رو طی سال گذشته حتی در استان گیلان نیز طی چند روز با پدیده گردوغبار مواجه بودیم، زیرا به نظر می‌رسد بخش اعظمی از دریاچه آرال به دلیل تغییرات اقلیمی یا دستکاری های بشر خشک شده است، بنابراین گردوخاک ها از بستر دریاچه بلند شده است و با جریان هوایی که از روی دریای خزر به سمت گیلان می آید، موجب شده است نوار شمالی کشور نیز درگیر پدیده گردوغبار شود.