رابطه پژوهش با برنامه ریزی درسی یک ضرورت ذاتی است

به گزارش ایلنا، نخستین جلسه شورای پژوهشی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با هدف بررسی سرفصل‌های پژوهشی سال جاری و روش‌های دستیابی به پاسخ‌ها برگزار شد.

در ابتدای این جلسه، علی محبی، معاون برنامه ریزی درسی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری، ضمن تبریک ماه مبارک رمضان درباره نخستین جلسه شورای پژوهشی و برنامه ریزی آموزشی گفت: سازمان پژوهش و برنامه ریزی بر اساس قانون تشکیل آن، باید شورای پژوهشی داشته باشد، تمام ماموریت‌های سازمان باید پژوهش محور باشد و فعالیت‌های مربوط به این بخش را انجام دهد، این شورا به همین منظور شکل گرفت.

او افزود: در این راستا به نتیجه رسیدیم که موضوعات پژوهشی مورد نیاز را بر اساس اولویت‌ها و بر مبنای، برنامه‌های سازمان، سند تحول و برنامه سند ملی مشخص کنیم.

معاون برنامه ریزی درسی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری تصریح کرد: پس از بررسی‌های انجام شده توسط مسئولان و مروری که بر برنامه ششم توسعه و اسناد تحولی انجام شد، اولویت‌ها در ۱۱۴ موضوع مشخص شده که در این جلسه به بررسی آن خواهیم پرداخت البته ممکن است که تمام این موضوعات را در سال جاری نتوانیم انجام دهیم بنابراین آنچه که به تصویب برسد، به برنامه عملیاتی ۱۴۰۰ ملحق خواهد شد و بخشی هم که فعلا از توان ما خارج است، ممکن است برون سازمانی شود.

محبی ادامه داد: بخشی از این اقدامات نیز با استفاده از ظرفیت رساله‌های دکترا و موسسات پژوهشی، انجام خواهد شد، البته این روند دارای یک مسیر مشخص است و دانشگاه‌ها و افراد معتبر را شامل می‌شود.

در ادامه حسن ملکی، معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، درباره فلسفه تشکیل این شورا توضیح داد و گفت: در ابتدا باید این سوال مهم را مطرح کنیم که این شورا برای چه شکل گرفته است؟ در واقع تشکیل این شورا اقدام به یک کار عقب افتاده، قانونی و علمی است. همانطور که استحضار دارید، رابطه پژوهش با برنامه ریزی درسی، یک رابطه بدیهی است و هر چیزی که بدیهی شد نیاز به استدلال ندارد.

او افزود: بخش نگران کننده این است که امری بدیهی یعنی پرداختن به امور پژوهشی در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، مورد غفلت و بی‌توجهی قرار گرفته است. این در حالی است که عنوان سازمان ما متکی بر پژوهش است. آن زمانی که عنوان این سازمان را در آغاز انقلاب اسلامی، تغییر دادند، کاملا هوشیارانه و دقیق عمل کردند منت‌ها هوشیاری موسسان با ناهوشمندی ادامه دهندگان خراب شده است.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تصریح کرد: باید اذعان کرد که موسسان این سازمان هوشمند بوده‌اند اما متاسفانه ادامه دهندگان راه آنان، در این مسیر غیر هوشمندانه عمل کرده‌اند البته قصد من فرد یا گروه خاصی نیست و با فرایند و سیر زمان کار دارم.

ملکی خاطر نشان کرد: رابطه پژوهش با برنامه ریزی درسی یک ضرورت ذاتی است، لذا چگونه می‌توان این امر ذاتی را کنار گذاشت؟ سوال این است که آیا برنامه ریزی درسی بدون پژوهش عقلانی است؟ برنامه ریزی درسی حتی برنامه ریزی آموزشی، چه در تولد، چه در حیات و فرایند و چه در انتها، محتاج پژوهش است منت‌ها این موضوع در سازمان پژوهش مورد غفلت جدی قرار گرفته است. البته در برخی برهه‌ها اقداماتی انجام شده اما متاسفانه همان اقدامات نیز در یک زمان کوتاه دچار افول شده است. آنچه که من به عنوان مسئول سازمان بر آن دغدغه دارم و امیدوارم که با این شورای پژوهشی جبران کنم، این است که پشتیبانی پژوهشی را به شکل کاربردی و بنیادی داشته باشیم.

او بر لزوم اجرای پژوهش‌های کاربردی تاکید کرد و گفت: پژوهش‌های ما باید متصل به برنامه ریزی درسی باشد بنابراین هر پژوهشی به درد کار ما نمی‌خورد. پژوهش به برنامه ریزی درسی مشروعیت می‌دهد و در ادامه برنامه ریزی به تالیف مشروعیت می‌بخشد به همین خاطر ما به دنبال زنده کردن این بخش هستیم.

معاون وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: همانطور که می‌بینید، کار پژوهش هم مبنای قانونی و هم عقلانی دارد به همین خاطر ما نمی‌خواهیم بیش از این شاهد این خلاء ساختاری یا نرم افزاری باشیم به همین دلیل نیز، شورای پژوهش شکل گرفت، بنابراین لازم است که یک ترسیم مسئله مدارانه در بدو امر داشته باشیم.

در ادامه قدسی اختر نیز تشکیل این شورا را مبارک خواند و درباره روند شکل گیری عناوین پژوهشی و روند اجرایی آن توضیح داد.

محمد علوی تبار معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان نیز نظرات و پیشنهادتی را در خصوص فعالیت این شورا ارائه کرد.

افشار بهمنی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی درسی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری آموزش فنی و حرفه‌ای و کاردانش نیز در ادامه گفت: یکی از اصلی‌ترین دلایل حل نشدن مسائل بخش فنی حرفه‌ای و کاردانش ضعف در پژوهش‌ها طی ۱۰ سال گذشته است. در شاخه فنی و حرفه‌ای سال ۹۴، تمام رویکرد این بخش را مبتنی بر شایستگی تغییر دادیم که مبنای آن طرح پژوهشی بود که سازمان سفارش داد. به نظر من وجود چنین شورایی می‌تواند بر کیفیت بخشی به این پژوهش‌ها کمک کند و این اتفاقی مبارک است.

محمد ابراهیم محمدی، مدیر کل دفتر انتشارات و فناوری آموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نیز، ضمن ابراز خرسندی از برگزاری این جلسه گفت: گاهی پژوهش‌ها از موضوعیت‌ها خارج و وقتی وارد عمل می‌شود که دیگر فایده‌ای ندارد. یعنی گاهی فرایندهای رفت و برگشت باعث می‌شود که زمان مورد نظر از بین برود. بنابراین باید به مولفه‌های مختلفی مانند نیاز، محل اطلاع، کارآمدی و زمان آن توجه کنیم. طرح این سوالات می‌تواند به بهبود استفاده از پژوهش‌ها بیانجامد. باید در بحث پژوهش‌ها سفارشی کار نکنیم و با نگاهی سوگیرانه وارد پژوهش نشویم بنابراین باید بی‌طرفی در پژوهش محرز باشد تا هر آنچه به دست آمد محل اجرا باشد.

حسن مظاهری، دبیر شورای هماهنگی علمی سازمان نیز در این جلسه گفت: سازمان در حال تدوین برنامه‌های تحولی است و چقدر خوب است که شورای پژوهشی را نیز با این نگاه دنبال کنیم. لذا اگر بتوانیم از پژوهش‌های مرتبط در سایر سازمان‌های استفاده کنیم امر بسیار خوبی است و می‌تواند کار ما را تسریع کند.

او افزود: روش‌های فراتحلیل نیز از جمله مواردی است که می‌تواند به پاسخ مسئله‌ها کمک کند و ما می‌توانیم با همکاری دانشگاه‌ها به آن دست پیدا کنیم. به طور حتم نتایج پژوهش‌ها قطعا کاربردی است بنابراین ما می‌توانیم پژوهش‌های طولانی را در قالب گزارش‌های سیاستی و کاربردی به مدیران ارائه کنیم تا به استفاده آسان از نتایج تحقیقات بیانجامد. توسعه فرهنگ پژوهش در مدارس نیز از دیگر نکاتی است که می‌تواند به ما کمک کند که دانش آموزان را نیز وارد این عرصه کنیم.

حسن ملکی نیز در این بخش گفت: یکی از کارهایی که باید شورای پژوهشی انجام دهد، سیاستگذاری برای صیانت و ارتقای جایگاه علمی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی است. این شورا باید برای ارتقای اعضای هیات علمی نیز تلاش کند زیرا افراد این سازمان باید بدرخشند. باید درباره چرایی مباحث در این شورا بحث کنیم و راهکارهای لازم را به دست آوریم.

او ادامه داد: برگزاری نشست‌های علمی پژوهش محور و ارتباط با پژوهشگاه‌ها باید در برنامه کاری این شورا قرار گیرد. متاسفانه ارتباط ما با دانش آموزان در بعد پژوهشی بسیار ضعیف است بنابراین باید در این بخش نیز اقداماتی انجام شود البته اقداماتی نیز در شاخه دیگری انجام شده است.

علوی مقدم نیز در ادامه این جلسه بیان کرد: یکی از خلاهای مهم سازمان همین مسئله پژوهش بود بنابراین برگزاری چنین شورایی جای تشکر و خوشحالی دارد. باید در این مسیر به پژوهش‌های کاربردی توجه کنیم تا نتیجه آن‌ها منجر به حل یکی از مسائل سازمانی شود و کاملا مبتنی بر نیازهای سازمان باشد. به عنوان مثال همین بحث‌های ارزشیابی که در جلسه اشاره شد، بسیار مهم است.

حسین سوزنچی، سرپرست دفتر تألیف کتاب‌های درسی آموزش عمومی و متوسطه نظری نیز بیان کرد: به نظر من جایگاه شورا را در بدو امر درست مشخص کنیم زیرا شورا باید جهت دهی و سیاست‌گذاری کند نه اینکه خود وارد عمل شود. در واقع باید مراقب ساختارهای موازی باشیم زیرا تکثر در مسئولیت‌ها و وظایف یک آفت به شمار می‌آید.