ارجاع سالانه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ دانش آموز از مدارس عادی به استثنایی و بالعکس

«حمید طریفی حسینی» معاون وزیر و رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در مورد انتقال دانش آموزان مدارس عادی به استثنایی و شرایط و الزامات حاکم بر چنین اقدامی توضیح داد: این انتقال وجود دارد و حتی در مورد دانش آموزانی هم که به صورت آزمایشی در مدرسه‌ای استثنایی ثبت‌نام شده‌اند، اتفاق می‌افتد. این افراد به صورت آزمایشی یک سال یا حتی بیشتر در مدرسه استثنایی درس می‌خوانند و اگر معلمان و شورای مدرسه به این نتیجه برسند که سطح دانش آموز بالاتر از میزانی است که تشخیص داده شده، دانش آموز می‌تواند به مدرسه عادی برگردد. 

او تصریح کرد: برعکس این ماجرا که سوال شما هم بود وجود دارد؛ ممکن است در مورد تعدادی از دانش‌آموزان در فرایند سنجش سلامت، عملیات غربالگری به هر دلیلی خوب انجام نشده باشد و دانش آموزی به اشتباه، دارای توانایی تحصیل در مدرسه عادی شناسایی و معرفی شده باشد. بعضی از دانش آموزان از نظر آمادگی تحصیلی، در سطح پایین‌تری نسبت به دیگر همکلاسی‌های خود قرار دارند و باید آموزشی متناسب با شرایط خود را دریافت کنند. این دسته از دانش آموزان مجدد ارزیابی می‌شوند و ممکن است به مدرسه استثنایی برگشت داده شوند. گاهی حادثه یا اتفاقی نیز در حین تحصیل برای دانش آموزان رخ می‌دهد که منجر به آسیب ذهنی یا جسمی در آن افراد می‌شود و پس از چنین حوادثی، دانش‌آموز آسیب دیده به مدرسه استثنایی اضافه می‌شود و این افراد از خدمات مدارس ما استفاده می‌کنند. سالانه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ دانش آموز از مدارس عادی به استثنایی و بالعکس ارجاع داده می‌شوند. 

رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی اظهار کرد: این فرایند انتقال و جابه‌جایی امر جدیدی نیست و هرساله صورت می‌گیرد. تعیین سطح این دانش آموزان مورد بررسی قرار می‌گیرد و اگر کارنامه قبولی داشته باشند، در همان پایه مربوطه در مدرسه استثنایی ادامه تحصیل می‌دهند و اگر نتوانسته باشند نمره قبولی از پایه خود را کسب کنند، مدرسه استثنایی می‌تواند دانش آموز را یک مقطع به عقب برگرداند و با این کار آموزش این دانش آموزان تکمیل‌تر می‌شود و سال اولی که به مدرسه استثنایی می‌روند، پایه‌ای که نتوانسته‌اند در مدرسه عادی  قبول شوند را تکرار می‌کنند و اگر با ساز و کار مدارس استثنایی مشکلی نداشته باشند، می‌توانند سالهای بیشتری را در پایه‌های مختلف تحصیلی بگذرانند. 

طریفی حسینی اضافه کرد: تحصیل در هر پایه تحصیلی در مدارس عادی تا یک سنی مقدور است، به طور مثال در پایه چهارم ابتدایی دانش آموز تنها تا یک سنی می‌تواند درس بخواند و اگر از آن سن عبور کند، دیگر امکان تحصیل در پایه چهارم برای او ممکن نیست، ولی در مدارس استثنایی دانش آموز شاید یک بار یا دوبار تکرار پایه داشته باشد و طبیعتا سنش از سن طبیعی دانش آموزان آن پایه بالا می‌رود، اما محدودیتی وجود ندارد و با وجود سن بیشتر، باز هم می‌تواند آن پایه تحصیلی را بخواند. 

معاون وزیر آموزش و پرورش در خصوص چگونگی آماده سازی روحی و روانی دانش آموزی که در مدرسه عادی درس می‌خوانده و بنا به تشخیص کارشناسان باید به مدرسه استثنایی منتقل شود و آمادگی خانواده این افراد و مواجهه درست با چنین اتفاقی اظهار کرد: ما مشاورانی در سیستم داریم و حتی برخی مدارس ما مددکار دارند، بنابراین در چنین مواردی، آماده‌سازی لازم را برای خانواده و دانش آموز انجام می‌دهند. ضمن اینکه فکر می‌کنم باید این روشنگری صورت بگیرد که محیط مدرسه استثنایی از مدرسه عادی خیلی متفاوت نیست. متاسفانه ذهنیت غلطی وجود دارد و فکر می‌کنند در مدرسه استثنایی فقط بچه‌ها را نگهداری می‌کند و این تصور وجود دارد که فضای مدرسه استثنایی خیلی متفاوت است و در مواردی کار ما را با اقدامات بهزیستی اشتباه می‌گیرند. 

رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی با بیان اینکه مدرسه استثنایی یک محیط آموزشی است و دانش آموزان شبیه به بچه‌های عادی کتاب‌های درسی مشخصی دارند و فرایند یادگیری برای آن‌ها نیز صورت می‌گیرد، گفت: دانش آموزان ما در مدارس استثنایی درس می‌خوانند با این تفاوت که فرایند یادگیری دانش آموزان استثنایی آرام‌تر و تدریجی‌تر است و شایستگی‌هایی که یک دانش آموز در مدرسه عادی کسب می‌کند، طی زمان بیشتری توسط دانش آموزان استثنایی کسب می‌شود. این افراد متناسب با شرایط و توان خود به حدی از شایستگی‌ها می‌رسند و لازم است از نظر فرهنگی مدارس استثنایی و کارکرد آنها را به خانواده‌ها معرفی کنیم و توانمندی و ظرفیت بچه‌های استثنایی برای جامعه روشن شود. 

طریفی حسینی در ادامه ضمن تاکید بر اینکه خیلی از خانواده‌ها از ابتدا می‌دانند که سطح فرزندشان متناسب با مدارس استثنایی است، اما اصرار می‌کنند که بچه به مدرسه عادی برود، بیان کرد: با این کار ممکن است سن طلایی رشد و مداخلات توانبخشی که می‌توانیم در مدرسه استثنایی ارائه کنیم و در مدارس عادی وجود ندارد، از دست برود و بچه وقتی سنش بالا رفته، تازه به مدرسه استثنایی ارجاع داده می‌شود و دیگر نمی‌توانیم برای او کار چندانی انجام دهیم و اصرار خانواده‌ها برای تحصیل فرزندشان در مدرسه عادی به ضرر بچه تمام می‌شود. 

معاون وزیر آموزش و پرورش افزود: سن طلایی رشد و توانبخشی در مهارت‌های گوناگون یکسان نیست؛ سن طلایی برای برخی مهارت‌های شناختی مانند توجه، حافظه، ادراک و دیدار و… متفاوت است. بعد از حدود ۱۴ سالگی اثرگذاری توانبخشی سخت‌تر می‌شود نه اینکه دیگر اصلا اثر نداشته باشد، بلکه توانبخشی حتی در بزرگسالان نیز جواب می‌دهد، اما اثرگذاری در بزرگسالی کمتر می‌شود. هرچه در سن پایین‌تری توانبخشی انجام شود، شاهد نتایج بهتری خواهیم بود. 

به گفته رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی، خانواده‌ها باید این موضوع را در نظر بگیرند و بعد در مورد شرایط تحصیل فرزندان خود تصمیم گیری کنند. وقتی بچه‌ای شرایط تحصیل در مدرسه عادی را ندارد، تحصیل او در مدرسه استثنایی وضعیت متناسب‌تری را برای دانش‌آموز فراهم می‌کند و سن طلایی توانبخشی هم در این حالت از دست نمی‌رود. 

طریفی حسینی در ادامه پیرامون داوطلبانی که در مرحله اول آموزگاری استثنایی پذیرفته شده‌اند و مرحله مصاحبه، گزینش و به کارگیری و دوره‌های مهارتی برای این افراد بیان کرد: ما برای معلمان استثنایی با هماهنگی‌هایی که با دانشگاه فرهنگیان انجام داده ایم، دوره مهارت آموزی در دو ترم تعریف کرده ایم. سرفصل‌ها و محتوای برنامه درسی این معلمان با ما هماهنگ شده است و بعضا از اساتید باتجربه‌ای که با سازمان آموزش و پرورش استثنایی ارتباط داشتند در فرایند آموزش استفاده خواهیم کرد. 

معاون وزیر آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: سعی کردیم آموزش‌های مهارتی و عملی را به افرادی که استخدام می‌شوند آموزش دهیم تا از مهرماه سال جاری سرکلاس‌های درس حاضر شوند. آغاز این دو ترم مهارت آموزی از تابستان شروع می‌شود و اگر طبق برنامه نومعلمان به مدرسه بروند، روند آموزش و مهارت آموزی آن‌ها طی سال همچنان ادامه خواهد داشت. برنامه پیشنهادی ما به دانشگاه فرهنگیان همین است و ما در خصوص واحدهای نظری و عملی پیشنهادی با این دانشگاه صحبت کرده ایم.