تدوین منشور مقابله با فقر آموزشی دوره ابتدایی

به گزارش ایلنا، روز سه شنبه ۳ آبان نشستی با حضور کارشناسان، سازمان‌های مردم نهاد و فعالان حوزه آموزش در دارالکرام حضرت ابوالفضل (ع) به میزبانی دبیرخانه همایش فقر و نابرابری آموزشی برگزار گردید.

بر اساس داده‌های بین المللی فقر یادگیری در دوران کرونا و مجازی شدن آموزش بیشترین تاثیر را بر دوران ابتدایی گذاشته است و اکنون در کشورهای مختلف راهکارها و سیاستهایی را در راستای مقابله با این پدیده در دستور کار سیاستگذاران حوزه آموزش قرار گرفته است. بر اساس گزارشی که یونیسف در سال ۲۰۲۲ منتشر کرده که حتی پیش از بحران کووید- 19 جهان با بحران جدی یادگیری مواجه بوده، نرخ فقر یادگیری نسبت کودکانی را که تا سن 10 سالگی قادر به خواندن یک متن ساده همراه با درک مطلب آن نیستند، را اندازه گیری می‌کرده و از هر 10 کودک در کشورهای با درآمد کم و متوسط، 6 کودک از فقر یادگیری رنج می برد. یعنی قادر به خواندن و درک یک متن ساده نبودند. تعطیلی مدارس به دلیل همه‌گیری کووید، این بحران را عمیق تر کرده است. در دوره کرونا فقر یادگیری در کشورهای با درآمد میانه و پایین به سرعت تا 70 درصد افزایش یافت و نابرابری در آموزش تشدید شده است.

به منظور بررسی این پدیده در کشور، دبیرخانه فقر و نابرابری آموزشی با همراهی و هم اندیشی متخصصان و کارشناسان حوزه آموزش ابتدایی ضمن رصد دامنه اثرگذاری آموزشی مجازی در نظام آموزش ابتدایی کشور، راهکارهایی را به منظور کاهش پیامدهای منفی کرونا در این حوزه ارائه نموده که در نشست ۳ آبان با فعالان و سمن های فعال در حوزه آموزش ابتدایی به بحث و گفتگو گذاشته شد.

در این نشست، علی ربیعی و  احمد میدری از اعضای شورای علمی دبیرخانه مقابله فقر و نابرابری آموزشی  با اشاره به مباحث و موضوعاتی که در همایش فقر و نابرابری آموزشی مطرح گردید، گزارشی را از مهم ترین دغدغه‌های مطرح شده از سوی فعالان، متولیان و سمن‌های حوزه آموزش ارائه نمودند. بر اساس این گزارش آموزش ابتدایی در دوره پسا کرونا و پیامدهای آموزش مجازی به عنوان مهم‌ترین و عاجل‌ترین خروجی این همایش، بلافاصله در دستور کار دبیرخانه قرار گرفته است و کمیته تخصصی آموزش ابتدایی در دوره پساکرونا آغاز به فعالیت نموده است. علی ربیعی باتاکید بر ساعتها کار کارشناسی و مصاحبه اکتشافی با متخصصان، معلمان و متولیان آموزش ابتدایی در این کمیته گفت: پیش نویس منشور مقابله با فقر آموزشی در دوران ابتدایی پس از گردآوری آراء و نظرات گروه‌های مختلف از جمله سمن‌ها که به طور مستقیم و بی واسطه با تبعات کرونا در آموزش ابتدایی درگیر هستند، منتشر خواهد شد.

ربیعی افزود: اثر این کنش‌ها علاوه بر خیر فردی و جمعی بر مسائل جامعه نیز گذاشته می‌شود؛ بنابراین باید در یک هم‌افزایی بیشتر، این کار را با محوریت سایر سازمان‌ها و نهادهای مدنی تداوم دهیم تا در آینده شبکه‌هایی از فعالیت‌های همگن داشته باشیم.

ربیعی خاطرنشان کرد: موضوع کودک قطعا یکی از بحران‌های آینده و رشد کشور است؛ بنابراین مساله کودکان و بازماندگی از تحصیل آنها اولویت ماست. در انجمن مطالعات  فرهنگی و جامعه‌شناسی نیز این موضوع به یکی از موضوعات مطالعاتی و پژوهشی تبدیل شد. با توجه به اینکه کنشگران حوزه‌های رسانه نیز در کنار ما قرار گرفته‌اند، این مساله به موضوعی اجتماعی و نیز سیاستگذاری تبدیل شده است.

احمد میدری، اقتصاددان و عضو شورای علمی دبیرخانه فقر و نابرابری آموزشی، نیز در این نشست اذعان داشت بررسی‌های صورت گرفته از سوی کارشناسان در دبیرخانه مقابله با فقر و نابرابری آموزشی حکایت از آن دارد که کودکان بازمانده از تحصیل در دوران ابتدایی، کودکان دوزبانه، دوره پیش دبستانی، کمبود معلم، حجم کتاب درسی، نظام سنجش یادگیری، کیفیت معلمان از جمله مشکلات ساختاری نظام آموزشی  ابتدایی هستند. میدری افزود: فقر و نابرابری آموزشی زاییده نظام آموزشی نامناسب است و در دوره ابتدایی حداکثر دو درصد کودکان فاقد آموزش هستند. در ازای  یادگیری باید درآمد حاصل بشود و اگر چنین نباشد، نظام آموزشی فاقد کارکرد است. نیروی اصلی بازار را باید نظام آموزشی تامین کند.

میدری خاطرنشان کرد: برای کودکان در هر مقطع تحصیلی با نیازهای ویژه باید یک نقشه راه تهیه شود. در دوره ابتدایی بخشی از این کار انجام شده و با 15 نفر از کارشناسان باتجربه و برجسته مصاحبه شده است. مصاحبه‌ها و گزارش‌ها در پاسخ به تاثیر کرونا بر فقر آموزشی، ارائه پیشنهادات برای رفع فقر آموزشی و نیز مقابله با تاثیرات کروناست. میدری از ترجمه و تلخیص دو الی سه سند مربوط به فقر آموزشی خبر داد که از سوی سازمان ملل نوشته شده است. وی همچنین انتخاب مدیران دوره ابتدایی به شیوه نادرست را موجب فقدان بازدهی معرفی کرد و در ادامه اعمال اصلاحات در نظام انتخاب مدیران مدارس ابتدایی، احیای تربیت معلم، بازتعریف نقش گروه‌های آموزشی، پویش بازگشت کودکان به مدرسه، برگزاری آزمون‌های استاندارد، تاکید بر دروس پایه، افزایش تقویم آموزشی، بازنگری دروس و محتوای کتب را به عنوان راهکارهای ایجاد اصلاحات دانست.

میدری افزود: شدید فقر آموزشی و نیز اختلال ارتباطات اجتماعی را از پیامدهای منفی ناشی از کرونا دانست و تاکید داشت هر چند موسسات خیریه نمی‌توانند جایگزین دولت بشوند، اما می‌توانند نقش بسزایی در کاهش این پیامدها داشته باشند.

میدری در پایان از انتشار خبرنامه فقر و نابرابری آموزشی با عنوان «مشق ما» خبر داد که کار مشترک دبیرخانه همایش فقر و نابرابری آموزشی و روزنامه «پیام ما» است و به صورت ماهانه تولید و منتشر می‌شود و از خبرنگاران و رسانه‌ها تقاضا کرد که پیام دبیرخانه را به گوش جامعه برساند.

زهرا مشتاق، خبرنگار و فعال مدنی از دیگر حاضران در این نشست بود که با اشاره به پایین بودن کیفیت آموزش، خصوصا در مناطق محروم و بی‌انگیزگی آموزگاران، تاکید کرد: دانش‌آموزان ما آن طور که باید معلمان دلسوزی ندارند و این اتفاق حاصل یک سیستم معیوب است. آموزش و پرورشی که به شکل ایدئولوژیک به استخدام معلم می‌پردازد هرگز نمی‌تواند موفق باشد. وی با اشاره به اینکه گاها خیریه‌ها و سمن‌ها مسئولیت دولت را بر دوش می‌کشند، درباره‌ی اهمیت ارتقای کیفیت آموزش، توجه به افزایش بازماندگان از تحصیل و نیز بحران سوءتغذیه در میان دانش‌آموزان سخنانی ایراد کرد و افزود: مهارت‌آموزی نکته دیگری است که نباید از آن غافل بود.

محمدرضا واعظ مهدوی، مدیرعامل انجمن خیریه‌ی حاسب، از دیگر حاضران در این نشست در بیانات خود با اشاره به مطالعه‌ای که با کمک آموزش و پرورش و وضعیت کودکان لازم‌التعلیم انجام شده، از محاسبه فضای مورد نیاز و نیز فضای مطلوب برای آموزش خبر داد و گفت: به 3340 پروژه با 2 میلیون مترمربع نیاز است که این عدد کمتر از میانگین کشوری است و عددی بالغ بر 6/5 متر برای هر دانش‌آموز نیاز است. وی تاکید کرد که همزمان با ورود خیرین و سمن‌ها به مسئله کیفیت آموزش نباید از ساخت مدرسه غافل شد.

وی که از فعالان مدنی در سیستان‌وبلوچستان است، گفت: ما با مناطقی سروکار داریم که بسیاری از دانش‌آموزها فاقد شناسنامه هستند.

محمدرضا نیک نژاد، طاهره نقی‌ئی، بهنام ذوقی، جلال کریمیان از پژوهشگران و فعالان حوزه آموزش و  نیز نمایندگان مجمع خیرین بازمانده از تحصیل و مجتمع خیرین حامی توانمندسازی و مهارت آموزشی  از دیگر حضار در این مراسم بودند که به تشریح دیدگاه‌های خود در خصوص راهکارهای مقابله با فقر آموزشی در دوران ابتدایی پرداختند.

لازم به ذکر است بر اساس اعلام دبیرخانه این منشور به زودی رونمایی و در اختیار کارشناسان و اصحاب رسانه قرار خواهد گرفت. موضوعاتی مانند کودکان بی شناسنامه و سازکارهای پیشنهادی برای ادامه تحصیل آنان در مقطع بالاتر، آموزش معلمین دوره ابتدایی، لزوم حرکت سمن‌ها به سمت مدرسه داری و ورود آنان به بحث کمک به آموزش و پروش در مسیر ارتقاء کیفیت آموزش و مهارت آموزی از مواردی بود که از سوی حاضرین در این نشست مورد تاکید قرار گرفت.