تشریح همکاری بنیاد ملی نخبگان با مدارس تیزهوشان

سیدمحمدصادق موحد، معاون مستعدان و سرآمدان بنیاد ملی نخبگان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در خصوص همکاری بنیاد با سازمان ملی استعدادهای درخشان آموزش‌وپرورش توضیح داد: قطعا همکاری ما هم افزایی است؛ طرح شهاب در بنیاد ملی نخبگان یک برنامه شناسایی مستمر است؛ بر خلاف آزمون ورودی مدارس سمپاد که در بازه زمانی خاصی عمل کند و دانش آموز سوالات خاصی را پاسخ می‌دهد، طرح شهاب به صورت مستمر عمل می‌کند، یعنی برای دوره اول و دوم ابتدایی موضوع مورد توجه بنیاد ملی نخبگان که از طریق آموزش‌وپرورش اجرا می‌شود، هدایت است. هدایت به این معنا که برای تمام دانش آموزان باید فرصت مواجهه با موقعیت‌های مختلف استعدادی فراهم شود، به صورتی که موقعیت همه فعالیت‌ها اعم از هنری، ورزشی، علمی و… مستقل از اینکه فرد به این موضوعات علاقه دارد یا ندارد، فراهم باشد.

موحد تصریح کرد: از دید صاحبنظران در حوزه استعداد، استعداد ذاتی و اکتسابی و تبدیل شدن آن از بالقوه به بالفعل، در بازه‌های زمانی سنی متفاوت است. بنابراین اغلب برنامه‌های بنیاد ملی نخبگان در طرح شهاب، هدایت است و این بحث نیست که شناسایی انجام دهیم بلکه فعلا فقط می‌خواهیم همه دانش آموزان در موقعیت‌های متنوع یادگیری قرار بگیرند و به نوعی تجربه کنند.

معاون مستعدان و سرآمدان بنیاد ملی نخبگان ادامه داد: تصور کنید وارد رستورانی می‌شوید و پیش از آن هیچکدام از غذاهای آن رستوران را نخورده‌اید وقتی فهرست غذاها را برای شما می‌آورند چون قبلا غذاهای آن رستوران را تجربه نکرده‌اید، برای انتخاب از تجربیات دیگران بهره می‌گیرید. اما فرض کنید وقتی وارد رستوران می‌شوید همه انوع غذاهای این رستوران روی میزی باشد و بتوانید قبل از انتخاب غذای مورد نظر از همه غذاهای موجود مزه کنید. در این حالت شما بهتر می‌توانید در مورد انتخابتان تصمیم بگیرید. این همان نگرش ما در دوره ابتدایی است.

او در خصوص اینکه این طرح در حال حاضر در مدارس اجرا می‌شود یا خیر، گفت: این طرح همین حالا در تمام مدارس اجرا می‌شود.

موحد در مورد اجرای این طرح در مناطق محروم نیز پاسخ مثبت داد و تاکید کرد که طرح شهاب بنیاد ملی نخبگان در تمام مناطق و مدارس و در همه سطوح اتفاق می‌افتد.

موحد افزود:  فضای طرح شهاب فضای امتحان نیست بلکه فضای نظارت مستمر و رصد معلم از فعالیت‌های دانش آموز طی سال تحصیلی است. طرح در حال اجراست و در نظام ارزیابی معلمان کاربرگ‌هایی که برای طرح شهاب در اختیار دارند باید پر شود. البته من اذعان می‌کنم در مواردی ممکن است کاربرگ‌ها خوب پر نشود و این مسئله بستگی به تعهد معلم و آموزش و آگاهی او نسبت به طرح شهاب دارد.

موحد با تاکید بر اینکه سرنوشت دانش آموز به پر شدن کاربرگ‌های شهاب وابسته نشده است، توضیح داد: اگر کاربرگ‌ها به سرنوشت دانش‌آموز وابسته شود همه نتایجی که از آن به دست می‌آید مختل می‌شود و از پایایی و روایی که مدنظر ماست دور می‌شود.

معاون مستعدان و سرآمدان بنیاد ملی نخبگان اظهار کرد: گاهی وقت‌ها در آموزش و پرورش بحث می‌شد که برای پذیرش دانش‌آموزان در مدارس سمپاد، از نتایج طرح شهاب استفاده کنید. این بدترین کار است و کاملا خلاف متن صریح سیاست‌های تدوین شده در شورای راهبری شهاب است که در بنیاد ملی نخبگان شکل گرفته است. به محض اینکه این اتفاق بیفتد نتایج شهاب از روایی و پایایی خارج می‌شود و اولیا، معلمان را تحت فشار قرار می‌دهند و آن‌ها هم جدول‌ها را نادرست پر می‌کنند. این کار برای دانش‌آموزان تبعات دارد.

او با اشاره به اینکه در مورد دوره اول متوسطه اجرای طرح شهاب فرق می‌کند؛ یادآور شد: در این دوره انتظار ما بر این است افرادی که از آزمون‌های سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان برگزیده شده‌اند، الزاما باید در 10 درصد طرح شهاب باشند. این مهم درحالی اتفاق می‌افتد که طرح شهاب درست کار کرده باشد. اتفاقا ارزیابی‌هایی که در سنوات گذشته انجام شده، دقیقا همین را نشان می‌دهد. بنابراین حدود یک و نیم تا دو درصد از 10 درصد برگزیده طرح شهاب همان برگزیدگان سمپاد هستند منتها بیشتر حوزه استعداد علمی را در برمی‌گیرد. هشت حوزه استعدادی فقط بخش علمی و ریاضی نیست و حوزه‌های دیگر را هم دربرمی‌گیرد.

موحد اضافه کرد: بخش دیگری هم وجود دارد که افرادی را شامل می‌شود که از طریق جشنواره‌های گوناگونی که در آموزش‌وپرورش وجود دارد مانند جشنواره خوارزمی، ابن سینا و… شناخته می‌شوند و انتظار ما این است دانش آموزانی که در این جشنواره‌ها برگزیده می‌شوند نیز اسمشان در طرح شهاب افتاده باشد که اغلب تناظر خوبی برقرار است. اما پیش بینی ما این است که ممکن است به هر دلیلی معلم در فرایند شناسایی خوب توجه نکرده باشد و به همین منظور برای تکمیل جامعه آماری 10 درصدی طرح شهاب، از فعالیت‌های دیگری آموزش‌وپرورش بهره می‌بریم.

او عنوان کرد: در دوره اول متوسطه بدون برچسب زنی، مدارسی که محل اجتماع این دانش‌آموزان است را به انجام فعالیت‌های فوق برنامه‌ای که به ارتقای وجوه استعدادی این دانش آموزان کمک می‌کند، هدایت می‌کنیم. ممکن است در مدارس تعداد این دانش آموزان خیلی کم باشد و برای بنیاد ملی نخبگان ارزش زمانی نداشته باشد که برای شناسایی آنجا برود، اما از طریق کانون‌های مردمی که در سطح کشور گسترده هستند و فعالیت می‌کنند مانند بستر مساجد، کانون‌های فرهنگی که اغلب غیرانتفاعی کار می‌کنند، ما برنامه‌ای برای شناسایی چنین کانون‌هایی داریم. البته کانون‌هایی که واقعا با دغدغه کار می‌کنند چرا که در بین همین کانون‌ها مواردی است که برای منافع و انتفاع فعالیت می‌کنند.

معاون مستعدان و سرآمدان بنیاد ملی نخبگان خاطرنشان کرد: ما دنبال کانون‌هایی واقعی هستیم تا این اعتبار را به آن‌ها بدهیم که اردوهای رویش آغازگران را برگزار کنند. یعنی در همان محله و منطقه‌ای که قرار دارند، فهرست 10 درصدی طرح شهاب را در اختیارشان قرار دهیم و آن‌ها به صورت گسترده با افرادی که در آن منطقه زندگی می‌کنند، تماس برقرار کنند و از آن‌ها دعوت کنند در برنامه‌های توانمندسازی کانون‌ها شرکت کنند و اگر هزینه‌ای هم داشته باشد، بنیاد ملی نخبگان به آن‌ها کمک می‌کند یعنی کمک هزینه به آن‌ها می‌دهد تا دانش‌آموزان را در کانون‌هایشان جذب کنند تا اگر نقصی در مسائل آموزش مدرسه‌شان وجود دارد و مدرسه کشش کافی برای وجوه استعدادی بچه‌ها ندارد، لااقل از طریق این کانون‌ها شناسایی و مرتفع شود.

موحد تصریح کرد: بنیاد ملی نخبگان از دانشجویان مستعد تحصیلی که در دانشگاه هستند و شناسایی شده و افرادی برجسته اند، دعوت و ترغیب کرده است که با کانون همکاری کنند و در قبال همکاری و حضور این دانشجویان در کانون‌ها برای برگزاری برنامه‌های تکمیلی دروس، برنامه‌های المپیادی و… هزینه‌های تدریس این افراد را بنیاد ملی نخبگان متقبل می‌شود. با این طرح هم از دانشجو استفاده مفید می‌کنیم که احساس کند موثر است و دایره اثرگذاری‌اش بیشتر شده و در نتیجه دلبستگی ملی بیشتری به دست می‌آورد و هزینه‌هایش را هم دریافت می‌کند هم کانون نیز در این بین منتفع می‌شود. از سوی دیگر دانش آموزانی که به این کانون‌ها می‌آیند اغلب در طرح شهاب شناسایی شده‌اند و سر کلاس‌های کانون حاضر می‌شوند و خلایی که ممکن است آموزش مدرسه‌شان وجود داشته باشد در این کانون‌ها به شکل قابل توجهی برطرف می‌شود.

موحد با بیان اینکه ممکن است عده‌ای به کانون‌ها دسترسی نداشته باشند، ادامه داد: در این موارد فرد به کانون دسترسی ندارد اما اینترنت دارد و ما برای این افراد مجموعه‌هایی را شناسایی کرده‌ایم که در بستر وب تولیدمحتواهای الکترونیکی می‌کنند و می‌توانند این خدمات را به صورت رایگان در اختیار بچه‌هایی قرار دهند که ما فهرست شان را در اختیارشان قرار می‌دهیم. نمونه‌هایی هم داریم که به زودی رسانه‌ای می‌کنیم. به طور مثال بالغ بر ۱۲۰ هزار نفر به صورت رایگان از تولید محتوای در بستر وب می‌توانند استفاده کنند که قراردادش را با مجموعه‌ای بسته‌ایم و تولید محتوایش را هم انجام داده‌اند و ما هم روی این تولید محتوا نظارت کرده‌ایم. برخی تولید محتواهایشان نیاز به اصلاح داشت و این کارها را انجام داده‌اند و خبر این تفاهم نامه نیز به زودی رسانه‌ای می‌شود.

معاون مستعدان و سرآمدان بنیاد ملی نخبگان ادامه داد: ممکن است گروه دیگری را سراغ داشته باشیم که نه مدرسه محل اجتماع داشته باشند، نه به کانون‌ها و نه حتی به وب دسترسی داشته باشند. در چنین مواردی نقطه تماس ما خود خانواده است و با کمک نهادهای جهادی که در سطح کشور فعال هستند، این خانواده‌ها شناسایی می‌شوند و بسته‌های کمک آموزشی مستقیم به دست‌شان می‌رسد. بنیاد ملی نخبگان مستقیما نمی‌تواند ورود پیدا کند و از توانمندی نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد و ستاد اجرایی فرمان امام و… استفاده می‌کنیم و بسته‌ها را تهیه و به خانواده‌های مذکور می‌رسانیم.

موحد افزود: از 10 درصد شناسایی که در مورد طرح شهاب در نظر داریم، حدود دو درصد در سمپاد هستند، دو درصد در مدارس خاص هستند، دو تا سه درصد توسط کانون‌ها پوشش داده می‌شود و بقیه افراد باقی مانده تا ده درصد، همان خانواده‌هایی که گفتم هستند که نه به اینترنت دسترسی دارند نه به کانون‌ها و بخش عمده مشکل همین است که برایمان اهمیت زیادی دارد و امیدواریم با کمک نهادهای جهادی آن‌ها را توانمند کنیم. شناسایی این افراد از طریق مدرسه انجام می‌شود و توانمندسازی آن‌ها لازم است تا بتوانند در راستای استعدادهای واقعی خود هدایت شوند و در برنامه‌های بعدی نیز مورد حمایت قرار بگیرند.