در هیچ یک از طرح‌های توسعه، جامع و تفصیلی تبریز ضوابط توسعه پایدار مدنظر نبوده است

تحلیل و مدل سازی تراکم ساختمانی در محله‌های مسکونی با رویکرد توسعه پایدار در محله‌های گلباد و میدان قطب شهر تبریز در قالب یک رساله دکتری در دانشگاه تبریز بررسی شد.

به گزارش خبرنگار ایلنا فیروز جعفری، فارغ التحصیل دوره دکتری، هدف اصلی این تحقیق را بررسی و ارزیابی تراکم ساختمانی در محله‌های مسکونی به منظور دستیابی به الگوی مناسب برای افزایش تراکم در محلات بیان کرد، یادآور شد: در این راستا برای تهیه چارچوب نظری مکاتب شیکاگو، مدرنیسم، پست مدرن، فرهنگ گرا، توسعه پایدار و… مورد بررسی قرار گرفت که با مطرح شدن پارادایم و مکتب توسعه پایدار، مهم‌ترین چالش شهری، رابطه بین فرم شهری و توسعه پایدار آن بوده است.

به گفته وی، در این مکتب ضمن انتقاد از فرم شهر پراکنده به دلیل استفاده سیری ناپذیر از زمین، توسعه بدون وقفه، یکنواخت و ناپیوسته، تراکم پائین و وابستگی بر اتومبیل شخصی بر توسعه فرم شهری فشرده به عنوان یک استراتژی برای کاهش مشکلات شهری تاکید شده و بر این اساس نیز تاکید بر این مؤلفه‌ها در بسیاری از الگوهای جدید توسعه نظیر؛ توسعه حمل و نقل گرا، واحدهای برنامه ریزی شده، رشد هوشمندو شهرسازی نوین نیز دیده می‌شود.

این دانش آموخته دانشگاه تبریز با بیان اینکه در ایران افزایش تراکم در شهر‌ها بعد از تاسیس وزارت آبادانی و مسکن در سال ۱۳۴۳و به دنبال آن در دستور قرار گرفتن تهیه طرحهای جامع و تفصیلی در شهر‌ها آغاز شد، تصریح کرد: برای شهر تبریز، در طی نزدیک به ۴ دهه گذشته علاوه بر طرح‌های بالادست توسعه از جمله مجموعه شهری تبریز و نیز دو طرح جامع و دو طرح تفصیلی تهیه شده است که بررسی‌ها نشان می‌دهد در هیچ یک از این طرح‌ها و ضوابط و مقررات مربوطه، توسعه پایدار و شاخص‌های مرتبط با آن مدنظر قرار نگرفته است.

به گفته وی، با وجود تاکید توسعه پایدار بر فشرده سازی توسعه شهری، با وجود تاکید توسعه پایدار بر فشرده سازی توسعه شهری، در طی ۴۵ سال گذشته مساحت شهر تبریز بیش از ۶ / ۵ درصد افزایش یافته در حالی که نرخ رشد جمعیت ۹ / ۲ درصد بوده است و در طی ۱۵ سال اخیر ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰ نرخ رشد جمعیت شهر تبریز حدود ۵ / ۱ درصد بوده در حالی نرخ رشد مساحت شهر حدود ۶ درصد را رقم خورده است که بر اثر گسترش شهر علاوه بر تخریب بیش از یک هزار و ۱۰۰ هکتار از فضای سبز شهری، بیش از ۳ هزار و ۷۰۰ هکتار زمین زراعی نیز در طی سالهای ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۴ از بین رفته‌اند و این امر مغایر با اصول توسعه پایدار شهری است.

جعفری افزود: بررسی نتایج بدست آمده از پرسشنامه‌ها در قالب سنجش اثرات کیفیت شاخص‌های توسعه پایدار محله ایی در وضع موجود و همزمان با افزایش آن در محله‌های مورد مطالعه، نشان از تاثیر منفی افزایش تراکم بر بسیاری از شاخص‌های توسعه پایدار در سطح محله‌ها گذاشته است؛ هر چند سیاست افزایش تراکم در این محله‌ها بطور کامل انجام نشده، اما به نظر ساکنین محله‌ها، همین افزایش نیز تاثیر منفی را برروی بسیاری از شاخص‌های توسعه پایدار گذاشته است، بنابراین افزایش تراکم در محله‌های مسکونی منجر به افزایش ناپایداری در آن‌ها شده و در صورتیکه به این منوال ادامه یابد ناپایداری‌ها را تشدید خواهد کرد.

راهنمایی و مشاوره این رساله را دکتر رسول قربانی و دکتر محمد رضا پورمحمدی از اساتید دانشگاه تبریز و داوری آن را دکتر احمد پوراحمد، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و دکتر می‌رستار صدر موسوی و دکتر شهریور روستایی، اعضای هیات علمی دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه تبریز بر عهده داشتند.