طرف اروپایی اگر عاقل باشد از توافق ایران و آمریکا سهم خود را خواهد گرفت/ به جای تضمین باید اقدام در برابر اقدام انجام شود

حسن بهشتی‌پور کارشناس ارشد روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با ایلنا، در رابطه با کارشکنی‌های مثلث مخالفان توافق ایران و آمریکا که سه ضلع آن اروپا، دموکرات‌ها و رژیم صهیونیستی هستند و نقش آنها در مذاکرات موسوم به روند مسقط ایفا خواهند کرد، تصریح کرد:  اولا که این سه ضلع را شما همین‌طور ساختید؛ مبنا ندارد. یعنی به این معنا که مخالفتی که فرانسه کرده با اصل گفت‌وگو و مذاکره و توافق با ایران نیست، بلکه سهم‌هایی می‌خواهد و می‌گوید ما را فراموش نکنید. چون فرانسه الان در روند مذاکرات نیست، می‌خواهد تاکید کند که این نبودن ما به معنای این نیست که ما تأثیرگذار نیستیم. ما می‌توانیم مثلاً مکانیزم ماشه را فعال کنیم. این فعال کردن مکانیزم ماشه به معنای بازگشت قطعنامه‌ها و مشکلات جدید است. بنابراین اینجا بحث موضع‌گیری وزیر خارجه فرانسه، سهم‌خواهی است، یعنی ایران باید این گفت‌وگوها را همچنان با طرف اروپایی ادامه دهد. آقای عراقچی هم  اعلام کرد ما حاضر به گفت‌وگو و مذاکره هستیم، آن‌ها تعلل کردند.

 جمهوری‌خواه‌ها و دموکرات‌هایی که در کنگره به لابی اسرائیل نزدیک هستند، مخالف توافق شده‌اند 

وی ادامه داد: ضلع دوم یعنی دموکرات‌ها همگی مخالف نیستند. دموکرات‌هایی داریم که موافق توافق با ایران هستند و همچنین توافق هم کردند. اندک مخالفان برجام، دموکرات بودند، یعنی اکثریت دموکرات‌ها موافق برجام بودند و چند دموکرات ذی‌نفوذ که یکی از آن‌ها رئیس کمیسیون سیاست خارجی سنای آمریکا و دموکرات بود، شدیداً مخالف بود، ولی تعدادشان کم بود. بیشتر جمهوری‌خواهان در دوره قبل مخالف بودند، الان ترکیبی از آن‌ها هست، یعنی عمدتاً افرادی که چه جمهوری‌خواه و چه دموکرات به لابی اسرائیل نزدیک هستند در کنگره مخالف توافق شده‌اند و تمام تلاششان را می‌کنند که به اصطلاح دست رئیس‌جمهور را ببندند تا اگر خواست مصالحه‌ای هم کند، موفق نشود. اینکه اسرائیلی‌ها مخالفند، بله درست است. آن‌ها با همه امکانات رسانه‌ای و دیپلماتیک و تهدید و همه امکانات دارند سعی می‌کنند که توافق بین ایران و آمریکا پیش نیاید.

تمام اختلاف ترامپ با اوباما به خاطر برجام بود و می‌خواهد دستاوردسازی کند

این کارشناس مسائل بین‌الملل  در پاسخ به این سوال که چرا مخالفان توافق ایران و آمریکا تاکید دارند این توافق هم مانند برجام است و آیا قصد تحقیر ترامپ خودشیفته را دارند که به این دلیل زیر میز توافق بزند، اظهار کرد: برگشت به برجام واقعاً بستگی دارد، هنوز نه به دار است و نه به بار، یعنی ما باید ببینیم اول چه اتفاقی می‌افتد. این حرف کاملاً درست است که ترامپ می‌خواهد یک توافق متفاوت از برجام اوباما به دست آورد، چون تمام اختلافش با اوباما این مساله خودشیفتگی آقای ترامپ است. او در خیلی از زمینه‌ها احساس حقارت می‌کند. خیلی، خیلی خود را بزرگ می‌بیند و این بزرگ‌بینی خودش یک حقارت درونی در او ایجاد کرده به نظر من دنبال این است که یک دستاوردسازی کند، هم در بحث مربوط به جنگ روسیه و اوکراین، هم در موضوع غزه و هم در بحث ایران و کره شمالی می‌خواهد وارد گفت‌وگو و مذاکره شود. می‌خواهم بگویم که این آدم دنبال دستاوردسازی است و درباره ایران هم کاملا حواسش هست. الان در ایران کسی راجع به احیای برجام صحبت نمی‌کند. بحث اصلی ایران این است که تحریم‌ها پایان پیدا کند، یعنی هدف‌گذاری ایران، پایان بخشیدن به تحریم‌های ظالمانه‌ای است که علیه ملت ایران برقرار شده است. بنابراین می‌تواند توافق متفاوتی از برجام به دست بیاید. حالا باید ببینیم که تفاوت آن چیست؟ من هم نمی‌دانم و باید مذاکرات را دنبال کرد.

اسرائیل می‌خواهد به ایران ضربه بزند ولی بدون کمک آمریکا نمی‌تواند

وی با بیان اینکه اسرائیل  دنبال این است که یک ضربه‌ای به تاسیسات هسته‌ای ما بزند و بدون کمک آمریکا نمی‌تواند این کار را انجام دهد، گفت: اسرائیل نمی‌تواند به ایران ضربه بزند مگر اینکه از نفوذ استفاده کند، از نفوذ داخل کشور و عوامل داخل کشور استفاده کند و ضربه را از درون بزند وگرنه بدون کمک آمریکا واقعاً نمی‌تواند به ایران حمله کند. باید حتماً آمریکا به نوعی نقش داشته باشد. در این موضوع خاص به نظر می‌رسد که اروپایی‌ها کاری که از دستشان برمی‌آید، همان مکانیزم ماشه است. چون آمریکا از برجام خارج شده، نمی‌تواند مکانیزم ماشه را فعال کند. اروپایی‌ها می‌توانند، اما آن‌ها می‌دانند که اوضاع را بدتر خواهد کرد و به نظرم اگر عاقل باشند، می‌روند دنبال اینکه بیایند با ایران مذاکره کنند و ببینند در آینده با توافقی که بین ایران و آمریکا به دست می‌آید، جایگاه آن‌ها کجاست و چه امتیازی برای آن‌ها قائل می‌شوند و آن‌ها می‌توانند چه امتیازی دهند ؟

طرف اروپایی اگر عاقل باشد به سمت تعادل در داده و ستاده‌های یک توافق با ایران خواهد رفت

بهشتی‌پور با تاکید بر این نکته هر حال اگر بخواهیم واقع‌بینانه قضاوت کنیم، واقعیت یک توافق داد و ستد است، تصریح کرد: در این گفت‌وگوها و مذاکرات بحث این است که یک چیزی بدهیم و چیزی بگیریم. منتها مهم این است که آن چیزی که داده می‌شود و داده‌ها و ستاده‌ها باید همگن باشد. حداقل بیارزد و دو طرف توافق‌شان پایدار باشد و اگر احساس شکست بکند، ممکن است در عمل اول بپذیرد، ولی بعداً بیاید بزند زیر هر چه توافق بوده است. بنابراین فکر می‌کنم که طرف اروپایی اگر عاقل باشد، حتماً می‌رود به سمت اینکه یک تعادلی بین داده و ستاده به وجود بیاورد و یک سهمی هم برای خود در نظر بگیرد و بتواند وارد بازار ایران شود.

در مورد هیچ توافق بین‌المللی تضمین وجود ندارد

این تحلیل‌گر سیاست بین‌الملل در خصوص تضمینی که ایران باید از آمریکایی‌ها دریافت کند، تاکید کرد: اصلاً در مورد هیچ توافق بین‌المللی تضمین وجود ندارد. من این را باید به چه زبانی در ایران بگویم؟ فقط یک مورد، فقط یک مورد، یک توافق بین‌المللی که تضمینی داشته باشد را به من نشان بدهید، من از اشتباه در بیایم و به شما چلوکباب بدهم. هیچ توافقی در سطح بین‌المللی تضمینی ندارد. تضمینش چیست؟ تضمینش یک رضایت دوطرفه است، یعنی مادامی که دو طرف یا چند طرف توافق چندجانبه به ادامه همکاری رضایت داشته باشند، این ادامه پیدا خواهد کرد؛ الی یوم القیامه. ولی مادامی که رضایت نداشته باشند به هر دلیلی، این با مشکل روبه‌رو خواهد شد و با خروج یک طرف، کاملاً توافق از بین می‌رود.

بجای تضمین باید اقدام در برابر اقدام انجام شود

وی عنوان کرد: نکته دوم این است که در توافق یک مواردی را قید می‌کنند که می‌گویند اگر یک طرف یا چند طرف به هر دلیلی از این توافق خارج شد، باید این اقدامات را انجام داد. آن اقدامات را یک طوری پیش‌بینی می‌کنند که خروج از این توافق برای طرف مقابل سنگین شود و هزینه‌بر باشد. یک راه دیگر هم اینکه پیشنهاد بنده و چند نفر دیگر از کسانی که در این زمینه کار کردیم، این است که اقدام در برابر اقدام باشد. یعنی اینکه مثلاً یک اقداماتی را طرف ایرانی و یک اقداماتی را طرف آمریکایی همزمان شروع کنند. اگر هر دو اجرا کردند و نتایج مثبتش را دیدند، می‌روند گام بعدی. دومرتبه باز طرف ایرانی و طرف آمریکایی اقدامات جدیدی را انجام می‌دهند. باز اگر رضایت داشتند، تا مرحله سوم می‌روند.

آمریکا نشان داده از توافقاتی که به تصویب کنگره می‌رسد هم خارج می‌شود

بهشتی‌پور با اشاره به این موضوع که اگر توافق احتمالی تصویب کنگره را داشته باشد، قرارداد محکم‌تر می‌شود، گفت: ما مکررا قراردادهایی داشتیم که کنگره آمریکا تصویب کرده و یک طرفه بیرون آمده‌اند، مثل قرارداد مودت بین ایران و آمریکا که 1955 تصویب شده بود. به محض اینکه آمریکا در دادگاه لاهه محکوم شد، پمپئو، وزیر خارجه وقت، اعلام کرد که ما از قرارداد مودت خارج می‌شویم. به همین راحتی خارج شدند با اینکه کنگره تصویب کرده بود. این موضوع فقط راجع به ایران نبوده، در مورد روسیه، توافق کنترل موشک‌های میان‌برد بین آمریکا و روسیه به تصویب سنای آمریکا رسیده بود، به تصویب سنای روسیه و مجلس نمایندگان روسیه هم رسیده بود. مجلس نمایندگان آمریکا هم تأیید کرده بود، ولی آقای ترامپ از این توافق بیرون آمد. با اینکه مصوبه هم داشت و بعد روسیه هم بیرون آمد. من بخواهم بشمرم، در زمان بوش پسر هم همین‌طور بوده راجع به موشک کوتاه‌برد ای بی ام بود هم خارج شدند.

مصوبه کنگره از این جهت مهم است که می‌تواند در رفع تحریم‌ها کمک کند

این کارشناس سیاست خارجی در رابطه با تصویب یک توافق توسط کنگره آمریکا، اظهار کرد: تصویب کنگره هیچ‌وقت تضمین محسوب نمی‌شود، بلکه خروج از آن دشوارتر می‌شود چون دیگر آن موقع رئیس‌جمهور تنهایی تصمیم نمی‌گیرد بلکه باید کنگره را راضی کند. الان برعکسش هم هست،  یعنی آن‌ها با  قانون‌هایی مثل کاتسا عملاً این تحریم‌ها را چهار میخه کردند و اینجا همکاری کنگره از این جهت مهم است که رئیس‌جمهور آمریکا فقط می‌تواند مصوبات کنگره را صد و هشتاد روز به حالت تعلیق درآورد، ولی نمی‌تواند لغو کند. کنگره باید لغو کند. بنابراین اینکه ما بیاییم سراغ کنگره را بگیریم از این منظر مهم است که کنگره هم موافقتش جلب شود که تحریم‌ها را لغو کند وگرنه در تضمین تحریم‌ها به هیچ وجه نمی‌توان روی  کنگره حساب کرد.

شاید ترامپ بتواند با نفوذی که دارد تحریم‌ها را کاهش دهد

وی خاطرنشان کرد: سوال این است با توجه به نفوذی که اسرائیلی‌ها و لابی اسرائیل در آمریکا دارند، آیا آن‌ها راضی می‌شوند این قوانینی مثل کاستا را کم کنند یا اصلاً لغو کنند؟ تقریباً پاسخ این سوال این است که نه، منتها اگر آقای ترامپ انقدر نفوذ داشته باشد و با کمک جمهوری‌خواهان که اکثریتشان با ترامپ همراه هستند و آن‌ها هم رای سنا و مجلس نمایندگان را دارند، شاید بتوانند  یک تجدیدنظری کنند و تحریم‌ها را کاهش دهند، لغو که خیلی خیلی بعید است، ولی کاهشش ممکن است. همه این‌ها به نوع توافقی که انجام می‌شود، بستگی دارد.