محور دایره‌ای طبس _ بشرویه: از بازدید زیباترین روستای جهان تا دره جن‌ها

به گزارش خبرنگار ایلنا، یکی از بهترین و زیباترین مسیرهای نوروزی که بسیاری از گردشگران آشنایی کافی با آن ندارند، اما می‌توانند با انتخاب این مسیر سفر دلپذیری را برای خود و خانواده‌هایشان رقم بزنند مسیر و محور دایره‌ای طبس ـ‌ بشرویه است. محوری که نه‌تنها از اماکن اقامتی مناسبی برخوردار است که به‌دلیل وضعیت آب و هوایی مناسب نیز یکی از مهمترین مقاصدی است که در نوروز 1404 گردشگران و  مسافران نوروزی می‌توانند از نقاط دیدنی آن بهره‌ ببرند.

«مصطفی فاطمی» مدیرکل گردشگری کشور نیز معتقد است، محور طبس ـ‌بشریه یکی از بهترین و مهمترین مقاصدی است که این معاونت برنامه‌ریزی کرده است. او می‌گوید: در سال جاری برای گردشگران نوروزی 100 مسیر و مقصد سفر تهیه شده است که محور طبس ـ‌بشریه یکی از بهترین محورها محسوب می‌شود.

او می‌گوید: محور طبس ـ بشرویه یک محور دایره‌ای است که تعداد زیادی آثار تاریخی، فرهنگی و تفریحی در این محور جای گرفته است. این منطقه دارای جاذبه‌های بی‌نظیری است که مردم می‌توانند با انتخاب سفر جاده‌ای از این جاذبه‌های بی‌نظیر فرهنگی و تاریخی بازدید کنند.

محور طبس ـ‌ بشرویه تقریبا 122 کیلومتر است که بین 1 تا 2 ساعت با ماشین شخصی، طول می‌کشد. اگر بخواهید مبدا سفر خود را طبس قرار دهید بهتر است زمان بیشتری را در نوروز برای طبس«عروس کویر ایران» بگذارید چرا که معمولا شهرهایی که در مناطق کویری هستند، به دلیل آب و هوای گرم محبوبیت کمتری میان گردشگران دارند اما آب و هوای معتدل بهاری که این مقصد در فصل بهار دارد از جمله ظرفیت‌هایی است که بسیاری از گردشگران را جذب خود می‌کند.

طبس شهری در بخش غربی استان خراسان جنوبی است که پیش از سال ۱۳۹۱ به عنوان یکی از شهرهای استان یزد شناخته می‌شد. همچنین قبل از سال ۱۳۸۰ نیز طبس جزو استان خراسان بزرگ بود. جالب است بدانید این شهر در گذشته با نام «طبس گلشن» شناخته می‌شد. طبس چیزی در حدود ۳۶۵ کیلومتر با یزد فاصله دارد. به علاوه، فاصله طبس تا مشهد نیز ۵۴۰ کیلومتر است.

اگرچه سوغاتی‌ها و دیدنی‌های بسیاری در انتظار افرادی است که طبس را برای مسافرت انتخاب می‌کنند، ولی بیش از هر چیز کویرگردی در این شهر رونق دارد و همگان طبس را به عنوان عروس کویر ایران می‌شناسند.

باغ گلشن، بهشت کویر ایران

باغ گلشن یکی از مشهورترین و زیباترین جاذبه‌های شهرستان طبس به‌شمار می‌رود. شاید باور نکنید که در دل کویر شهری سبز با باغ‌هایی چون بهشت قرار گرفته باشد. این باغ بزرگ به دستور سومین حاکم طبس یعنی امیرحسن خان ساخته شده و سرسبزی و تنوع بالای گونه‌های گیاهی در آن، نخستین چیزی است که شما را در بازدید از آن متعجب خواهد کرد! در اینجا انواع گیاهان زینتی و درختان نخل، چنار، کاج، پرتقال، انگور، نارنج و … را می‌توان در کنار یکدیگر پیدا کرد. جاری بودن همیشگی آب در این باغ نیز با توجه به هوای گرم طبس، در نوع خود بسیار جالب است.

باغ گلشن تنها باغ ایرانی با طراحی چهارگوش است و بسیاری از مردم، از آن به عنوان یکی از زیباترین باغ‌های ایران یاد می‌کنند. این باغ در بلوار امام خمینی و نزدیکی میدان پلیکان واقع شده و به عنوان نماد شهر طبس نیز شناخته می‌شود.

از طاق شاه‌عباسی تا قدیمی‌ترین سد قوسی جهان

شهرستان طبس فقط به باغ‌های زیبا خلاصه نمی‌شود. این شهرستان مملو از آثار تاریخی است که یکی از دیدنی‌های تاریخی آن، طاق شاه عباس با ۶۰ متر ارتفاع و یک متر عرض در نزدیکی روستای خرو است. این روستا حدود ۲۵ کیلومتر با شهرستان طبس فاصله دارد و برای بازدید از طاق شاه عباسی نیز باید از چشمه آب گرم مرتضی علی عبور کنید این یعنی در طول مسیر، دیدنی‌های جذابی در انتظار شما خواهد بود.

سد شاه عباسی، بزرگترین و قدیمی‌ترین سد قوسی جهان است که حدود ۷۰۰ سال پیش احداث شده و معماری خاص آن نشانگر توانایی بالای معماران ایرانی در ساخت این سازه عظیم بوده است. برخی از سد شاه عباسی به عنوان «نازک‌ترین سد جهان» نیز یاد می‌کنند. در گذشته از این سد برای کنترل آب ورودی به شهر استفاده می‌شده است.

قلعه اسماعیلیان و قلعه طبس

وقتی صحبت از قلعه اسماعیلیان می‌شود ناخودآگاه الموت به ذهن‌ها متبادر می‌شود اما جالب است بدانید شهرستان طبس دو قلعه که یکی از آنها طبس و دیگری قلعه اسماعیان است را در خود جای داده است. قلعه اسماعیلیان بر روی کوهی به نام «باغ سلیمه» و در مجاورت روستای خراوان قرار گرفته و با داشتن چهار آب‌انبار بزرگ، در بسیاری از موارد برای جمع‌آوری آب مورد استفاده قرار می‌گرفته است. معماری این بنای تاریخی به اندازه‌ای خوب بوده که بعد از گذشت چندین سال، یکی از آب‌انبارها بسیار سالم مانده و می‌توان از آن بازدید کرد.

در دوران حکومت اسماعیلیان و پیش از آنها، دژهای کوچک و بزرگ بسیاری در جای‌جای طبس ساخته شد که یکی از مشهورترین آنها با نام «قلعه طبس» شناخته می‌شود. این دژ محکم که طراحی منحصربه‌فردش نشانگر ساخته شدن آن طی دوران پیش از اسلام است، بر روی دامنه کوهی با شیب بسیار ملایم بنا شده و وسعت بسیاری در مقایسه با دژهای مشابه این منطقه دارد.

امام‌زاده حسین بن موسی بن کاظم (ع)

یکی از اماکن متبرکه و تاریخی در طبس، آستان امام‌زاده حسین بن موسی بن کاظم (ع) است که در میان مردم این شهر، جایگاهی ویژه دارد. تاریخ‌نگاران، ایشان را فرزند امام موسی کاظم (ع) و برادر امام رضا (ع) می‌دانند.

نام این بنا در سال ۱۳۱۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. متاسفانه بنای اصلی این بقعه متبرکه در زلزله سال ۱۳۵۷ به صورت کلی ویران شد و پس از آن، آستان قدس رضوی آن را بازسازی کرد. اما این امامزاده نیز یکی از بناهای زیارتی است که گردشگران زیادی را از نقاط مختلف به سوی خود جذب می‌کند.

کال جنی؛ دره جن‌ها و ارواح

اگر به گردشگری و جغرافیا علاقه داشته باشید، حتما نام «کال جنی» به گوش‌تان خورده است. «کال» در گویش محلی به معنی «دره» است و از آنجایی که مردم محلی معتقدند شب‌ها این دره محل رفت‌وآمد جن‌ها و ارواح است، به آن «کال جنی» می‌گویند.

این دره بزرگ و متفاوت که در ۳۵ کیلومتری شهر طبس و نزدیکی روستای ازمیغان واقع شده و همه‌ساله افراد بسیاری از داخل و خارج از کشور از آن بازدید می‌کنند، طی سالیان گذشته و در نتیجه فرسایش به وجود آمده و در برخی قسمت‌های آن، دیواره‌های سنگی دره تا حدی به یکدیگر نزدیک می‌شوند که آسمان را نمی‌توان مشاهده کرد. مورد جالب دیگر، وجود دخمه‌ها و تونل‌های متعدد در دیواره‌های دره است که به گفته کارشناسان، قدمت آنها به دوران زرتشتیان و ساسانیان می‌رسد.

اگر می‌خواهید در سفر به طبس از یکی دیگر از معروف‌ترین دیدنی‌های این شهر بازدید کنید، حتما به «دره کال سردر» سر بزنید. دره کال سردر در دشتی به همین نام واقع شده و نکته جالب در مورد آن، ناپیدا بودن دره از فواصل دور است.

وقتی در حال قدم زدن در دشت سردر هستید و بعد از طی کردن مسیری هموار، ناگهان خود را در مقابل دره‌ای شگفت‌انگیز می‌بینید که زیبایی‌های آن تمام‌نشدنی است! البته این مسیر چندان طولانی نیست و در حین پیاده‌روی می‌توان چندین سد تاریخی با قدمت ۶۰۰ سال و همچنین چشمه‌های آب سرد و گرم را نیز مشاهده کرد.

چشمه مرتضی علی؛ آب سرد و گرم در کنار یکدیگر!

بی‌شک یکی از خوش آب‌وهواترین و بهترین جاهای دیدنی طبس، چشمه مرتضی علی است. این چشمه زیبا در میان دره‌ای با دیواره‌های بلند جا خوش کرده و گردشگران بعد از پیاده‌روی در مسیری بسیار جذاب می‌توانند به چشمه برسند.

نکته حائز اهمیت در مورد چشمه مرتضی علی، وجود هر دو آب سرد و گرم در کنار یکدیگر است! در حقیقت؛ آبی که از چشمه‌های مجاور به رودخانه اصلی روستا می‌ریزد، برخی گرم و برخی سرد هستند و همین اتفاق باعث می‌شود بعضی مواقع دمای آب در دو بخش متفاوت رودخانه، تا ۱۰ درجه یا حتی بیشتر نیز با یکدیگر اختلاف داشته باشد.

دسترسی به چشمه مرتضی علی بسیار آسان است: ابتدا باید وارد بلوار معلم شوید و جاده خرو را در پیش گیرید؛ سپس بعد از عبور از روستای خرو می‌توانید خود را به چشمه مرتضی علی برسانید.

روستای ازمیغان و عطر برنج خوش عطر چمپا

شاید باورتان نشود اما در ۴۰ کیلومتری شرق شهرستان طبس، روستایی به نام ازمیغان را می‌توان پیدا کرد که در آن آب دائمی جریان دارد و در شالیزارهای سرسبز آن، برنج خوش‌عطر «چمپا» کشت می‌شود. ازمیغان یکی از مناطق سرسبز طبس است. هر چند که جمعیت این روستا زیاد نیست، اما دیدنی‌های بسیاری در انتظار گردشگرانی است که از این روستا بازدید می‌کنند. در این منطقه، احتمالا هیچ‌چیز به اندازه ترکیب شالیزارهای سبز شمال با نخلستان‌های جنوب برای مردم جذاب نخواهد بود.

روستای اصفهک: دومین دهکده جهانی ایران

روستای تاریخی اصفهک در دهستان دهستک از توابع شهرستان طبس خراسان جنوبی رسماً به عنوان یکی از بهترین روستاهای گردشگری سازمان جهانی گردشگری در سال ۲۰۲۴ معرفی شد.

معرفی جاهای دیدنی طبس بدون اشاره به روستای اصفهک هیچ لطفی ندارد! اصفهک نام یکی از قدیمی‌ترین روستاهای طبس است که حدود ۴۰ کیلومتر با این شهر فاصله دارد و در نزدیکی دهستان دیوهک واقع شده است.

اگرچه خراسان جنوبی استانی کویری است، ولی همگان این روستا را به خاطر آب‌وهوای بسیار خوب و ساختار خاص خانه‌هایش شناخته می‌شود. زلزله‌ای که در سال ۵۷ رخ داد، این روستا را تخریب کرد و همین موضوع نیز باعث شد تا مردم، پیش از آنکه کار ساخت روستای جدید در کنار خرابه‌های روستای قبلی آغاز شود، خانه‌هایی چوبی را برای زندگی موقت در کنار یکدیگر بسازند. افزون بر این، در این روستا قنات‌ها و چاه‌های آب شیرین متعددی وجود دارد که در روزهای گرم تابستان پذیرای مهمانان است.

روستای پلکانی نایبند در دل کویر

اگر مواردی که تا اینجا معرفی کرده‌ایم هنوز شما را برای سفر به طبس قانع نکرده‌اند، احتمالا روستای نایبند تصمیم شما را تغییر خواهد داد. معمولا روستاهای پلکانی را در دامنه کوه‌ها باید جستجو کرد، اما روستای نایبند در دل کویر قرار گرفته و با معماری جذاب خود، شما را شگفت‌زده می‌کند. می‌پرسید چرا؟ چون درست کنار ریگ‌های داغ این بیابان، نخلستانی بزرگ و زیبا قرار گرفته تا یک پارادوکس جذاب در مقابل چشمان شما شکل گیرد. گفتنی‌ست روستای نایبند چیزی در حدود ۲۲۵ کیلومتر با شهرستان طبس فاصله دارد.

لیست جاهای دیدنی طبس را با معرفی بزرگترین منطقه حفاظت‌شده ایران یعنی پناهگاه حیات وحش نایبندان به پایان می‌رسانیم. این پناهگاه ۱ میلیون ۴۰۰ هزار هکتاری، محلی امن برای بسیاری از حیوانات از جمله یوزپلنگ است و در کنار گونه‌های مختلف جانوری مثل گربه شنی، شاه‌روباه (نایاب‌ترین نوع روباه در ایران) و جبیر (نوعی غزال کوچک)، بیش از ۱۷۷ گونه گیاهی را هم می‌توان در آن پیدا کرد.

پل آب بر فناوری مهندسان و معماران ساسانی!

پل آب بر از مکان های دیدنی بشرویه به‌شمار می‌رود. مهندسان و معماران دوره ساسانی جهت تامین آب و مدیریت مصرف آن که از اهمیت بسیار بالای برخوردار بوده است، سازه های آبی بسیاری ساخته‌اند که پل آب بر بشرویه یکی از آن‌ها محسوب می‌شود. از مزایای پل آب بر می توان به انتقال آب از کف به زمین های قابل کشت در دو طرف رودخانه اشاره کرد. استفاده از این فناوری سنتی نشان از اهمیت تاریخی منطقه بشرویه دارد.

خانه تاریخی استاد فروزانفر و مستوفی

در بشرویه خانه‌های تاریخی زیادی وجود دارد که قابلیت‌های منحصربه‌فردی دارند خانه‌های پنهان و تو در تو! یکی از خانه‌های تاریخی، منزل استاد فروزانفر که بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد و از نقاط دیدنی بشرویه محسوب می‌شود، محل زندگی کودکی استاد بدیع‌الزمان فروزانفر، از اساتید و چهره‌های نامدار ادبیات و تاریخ ادبیات فارسی ایران بوده است. خانه فروزانفر که بعدها به شخصی به نام سماواتی فروخته شد، نمونه کاملی از معماری ایرانی در اقلیم گرم و خشک محسوب می‌شود. در این خانه قدیمی، پلانی ساده و درونگرا، با حفظ محرمیت به چشم می‌خورد و همچنین تزیینات رسمی‌بندی و گچبری زیبایی را نیز در بالای طاق‌نماها، نورگیر اتاق‌ها، بادگیرها و سایر بخش‌ها می‌توان دید. منزل مستوفی از بناهای اعیانی دوره قاجاریه و از جاذبه های گردشگری بشرویه محسوب می‌شود و متعلق به شخصی با نام مستوفی بوده است. سبک معماری، بادگیرهای زیبا و ساباط در جانب شمال شرقی سازه به همراه تزیینات گچی در بخش‌های مختلف بنا از ویژگی‌های بارز ‌منزل مستوفی به شمار می‌روند. مصالح به کار رفته در منزل مستوفی خشت خام و در قسمت‌هایی آجری، ملات گل و گچ است‌.

آسیاب های بشرویه

آسیاب‌های بشرویه با پنج آسیاب، در غرب بشرویه و در مسیر قنات قرار دارند. از تاریخ دقیق ساخت این آسیاب‌ها که به آسیاب‌های اول تا پنجم مشهور هستند و از جاهای دیدنی بشرویه محسوب می‌شود، هیچ کتیبه و مدرکی به‌جانمانده است؛ اما براساس شواهد و وقف‌نامه‌های موجود، قدمت‌ آن‌ها به ۴۰۰ سال قبل بازمی‌گردد. با فواصل یک کیلومتری از یک‌دیگر، آسیاب‌های اول، دوم و پنجم متروک شده‌ و از کار‌ افتاده‌اند. مصالح به کار رفته در این مجموعه، آجرهای مربع‌شکل، لاشه سنگ، ملات شن و گچ و آهک، قلوه‌سنگ و ساروج هستند. در بخش غربی قنات، شاخه‌ای از آب بوسیله کانالی به داخل مخزنی هدایت می‌شود و سپس با ریزش روی پره‌های چرخ چوبی آسیاب، آن را به حرکت وامی‌دارد. چرخ که با هرمی به سنگ رویین وصل شده است، آن را نیز به چرخش درمی‌آورد. با چرخش سنگ، گندم کم‌کم به درون سنگ رویین منتقل می‌شود و پس از آزاد شدن به کناره‌های آن می‌ریزد.

کویر بشرویه

کویر بشرویه که از جاهای دیدنی بشرویه محسوب می‌شود، آب‌وهوایی خشک و کویری دارد. حداکثر و حداقل دمای هوا در ایستگاه بشرویه، ۴۹ و ۲۷ درجه سانتی‌گراد برآورد شده است. این ریگزار از جنوب شرقی به شهرستان بشرویه، از شرق به کویر نمک بشرویه، از شمال به شهرستان کاشمر و از جنوب به رود کال شور محدود می‌شود. در وسیع‌ترین قسمت، کویر بشرویه حدود ۳۰ کیلومتر عرض و ۲۴ کیلومتر طول دارد. در مناطق شرقی کویر، فاصله بین تپه‌ها با نمکزارهای پراکنده‌ پوشیده شده است و در قسمت جنوبی و مرکزی نیز، تپه‌های ماسه‌ای عمدتا جهتی شرقی-غربی دارند. پوشش گیاهی کویر بشرویه در قسمت شمالی انبوه‌تر و در قسمت جنوبی تنک‌تر است. این پوشش عمدتا شامل گیاهان ماسه‌پسند مانند تاغ و اسکمبیل می‌شود و جوامع بوته‌ای همچون نسی را نیز می‌توان در آن دید. از جمله گونه‌های جانوری که در کویر بشرویه زندگی می‌کنند، می‌توان به سارگپه بیابانی، شاهین، پا مسواکی، شغال، گرگ، روباه شنی، گربه شنی، انواع آگاما و جکو، افعی شاخدار، تیر مار، مار جعفری و مار شتری اشاره کرد.