در گفت‌وگو با ایلنا تشریح شد؛
دردسرهای سوخت زمستانی نیروگاه‌ها
عضو سندیکای صنعت برق گفت: در کل کشور قریب به ۱۴ نیروگاه امکان استفاده از سوخت مازوت را دارند که فعالیت ۳ نیروگاه هم به دلیل واقع شدن در کلان‌شهرها و به منظور جلوگیری از افزایش آلاینده‌ها در ماه‌های سرد سال متوقف شده و تنها مجاز به استفاده از گاز هستند.
احمد مشایخی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، در ارزیابی چالش‌های تامین سوخت نیروگاه‌ها اظهار داشت: مسئله این است که نیروگاه‌ها در انتخاب نوع و کیفیت سوخت تحویلی دخالتی ندارند اگرچه در برخی از موارد بخش ناچیزی از آلایندگی نیروگاه‌ها ناشی از کیفیت پایین احتراق ایجاد می‌شود که به طور مشخص نیروگاه مسئول کنترل آن است، اما غالبا این آلایندگی ناشی از نوع و کیفیت سوخت تحویلی به نیروگاه است که عملا هیچ کنترلی بر روی آن ندارد.
وی افزود: ساعت کارکرد نیروگاه‌ها زمان استفاده از سوخت پشتیبان ۱.۵ برابر نسبت به سوخت گاز افزایش می‌یابد، کاهش مقدار توان تولیدی و افزایش دوره تعمیرات هم از دیگر خسارات فنی ناشی از استفاده نیروگاه‌ها از سوخت مایع است.
عضو سندیکای صنعت برق گفت: عمده نیروگاه‌های کشور در یک دوره زمانی مشخص که عمدتا در زمستان و همزمان با پیک مصرف گاز است، با محدودیت تامین سوخت گاز مواجه می‌شوند، البته این محدودیت ممکن است با توجه به موقعیت جغرافیایی و یا میزان تولید نیروگاه متفاوت باشد، اما واقعیت این است که همه نیروگاه‌های کشور در طول این دوره ناگزیر به استفاده از سوخت پشتیبان هستند. سهمیه سوخت تخصیص داده‌شده به نیروگاه‌ها، متاثر از عوامل بسیاری است که فاصله آن‌ها با خط لوله سراسری گاز و یا قرار گرفتن در مناطق پرمصرف خانگی از جمله همین عوامل محسوب می‌شود. نکته مهم دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد این است که مدل مصرف گاز در نیروگاه با مشترک خانگی کاملا متفاوت است، در واقع نیروگاه‌ها گاز را با فشار بسیار بالا مصرف می‌کنند، به نحوی که فشار گاز در این واحدها باید در حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ پوند بر اینچ مربع معادل ۱۷ تا ۲۰ بار باشد تا بتواند واحد را به کار بیندازد. این فشار در نیروگاه‌های کلاس F نباید کمتر از ۳۵۰ تا ۴۰۰ پوند بر اینچ مربع معادل ۲۴ تا ۲۷ بار باشد.
وی بیان کرد: به هر حال با توجه به افزایش مصرف گاز خانگی که بخشی از آن ناشی از فرهنگ صرفه‌جویی و مصرف بهینه است، وزارت نفت ناگزیر می‌شود به منظور تامین پایدار گاز مشترکین خانگی، محدودیت‌هایی در تامین گاز نیروگاه‌ها و صنایع اعمال کند. به این ترتیب نیروگاه‌ها مجبور می‌شوند در ماه‌های سرد سال از سوخت پشتیبان شامل گازوئیل و مازوت استفاده کنند.
مشایخی ادامه داد: البته در کل کشور قریب به ۱۴ نیروگاه امکان استفاده از سوخت مازوت را دارند که فعالیت ۳ نیروگاه هم به دلیل واقع شدن در کلان‌شهرها و به منظور جلوگیری از افزایش آلاینده‌ها در ماه‌های سرد سال متوقف شده و تنها مجاز به استفاده از گاز هستند. اما مشکل این است که به دلیل محدودیت جدی در تامین گاز، ظرفیت تولید این نیروگاه‌ها به شدت کاهش می‌یابد، به طوری که یک نیروگاه با ظرفیت عملی ۱۳۰۰ مگاوات، تنها امکان تولید ۴۰۰ مگاوات برق دارد، ضمن این که ممکن است این میزان هم با سردتر شدن هوا به صفر برسد.
وی خاطرنشان کرد: کمبود سوخت نیروگاهی کشور به طور متوسط ۴ ماه در سال است. بنابراین به طور معمول از اواخر آبان و اوایل آذرماه، متناسب با میزان برودت هوا، محدودیت تامین گاز برای نیروگاه‌ها آغاز شده و آن‌ها مکلف به استفاده از گازوئیل و مازوت می‌شوند و این روند معمولا تا اواسط یا اواخر اسفند ماه ادامه دارد که استفاده از سوخت مایع نیز دردسرهای خاص خود را دارد که مهمترین آن‌ها حمل، تخلیه، ذخیره‌سازی و گرمایش آن است. در مواردی، ذخیره سوخت پشتیبان نیروگاه به اتمام رسیده و در نهایت واحد از مدار خارج شده است.
عضو سندیکای صنعت برق درباره تحمیل هزینه به نیروگاه زمان استفاده از سوحت جایگزین گفت: واقعیت این است که عمدتا برای جبران این هزینه‌ها اقدام خاصی انجام نمی‌شود. به بیان ساده‌تر قیمت برق تولیدشده نیروگاه‌ها در تعرفه یا قرارداد فروش برق، در صورت استفاده از سوخت پشتیبان تغییری نمی‌کند و در نهایت ما ناگزیر به پذیرش این هزینه‌ها هستیم. حتی نرخ سوخت هم برای واحدهای نیروگاهی براساس نوع سوخت یعنی گاز، گازوئیل یا مازوت تغییری نمی‌کند. هزینه‌های استفاده از سوخت پشتیبان برای نیروگاه بسیار بالا است که فقط یکی از آن‌ها کاهش ۱۰ تا ۱۵ درصدی میزان تولید برق هر واحد گازی یا سیکل‌ترکیبی در صورت استفاده از سوخت گازوئیل است.
وی ادامه داد: موضوع بسیار مهم دیگری که در این مورد باید مورد توجه قرار گیرد این است که سازنده در طراحی هر واحد نیروگاهی، اعلام کرده است که در صورت استفاده از سوخت پشتیبان، باید دمای اتاق احتراق و به تبع آن بار واحد کاهش یابد. بر این اساس اگر وزارت نیرو در نظر همان بار تولیدی را از نیروگاه بگیرد، ضروری است که نیروگاه یک ضریب اصلاح ساعت کارکرد برای آن در نظر بگیرد که خود مستلزم افزایش هزینه برای نیروگاه است. به عنوان مثال اگر قرار است یک واحد گازی یا سیکل‌ترکیبی با گازوییل کار کند و همان میزان تولید را داشته باشد، هر ساعت کارکرد معادل ۱.۵ برابر کارکرد با گاز است. یعنی ۲۴ ساعت تولید برق با سوخت گازوئیل در یک واحد نیروگاهی، معادل ۳۶ ساعت تولید برق با گاز است. به علاوه نباید از این مساله هم چشم پوشید که استفاده از گازوئیل، مصرف داخلی نیروگاه را در مرحله پمپاژ و گرم کردن سوخت و افزایش میزان دقت سیستم‌های کنترلی افزایش می‌دهد و همین مساله در کنار کاهش تقریبی راندمان، کاهش سطح تولید و افزایش ضریب استهلاک تجهیزات، زیان انباشته جدیدی را به نیروگاه تحمیل می‌کند.
مشایخی تاکید کرد: گازوئیل به واسطه دارا بودن ترکیبات فلزی، گوگرد، سدیم، وانادیوم و سرب، خوردگی بیشتری نسبت به گاز در تجهیزات دارد و تاثیر منفی بیشتری بر روی قطعات و تجهیزات مسیر گاز داغ در توربین و کل مسیر تا خروجی دودکش می‌گذارد و مجموع این عوامل به افزایش هزینه تولید برق منجر می‌شود. به همین دلیل ضریب کارکرد نیروگاه با سوخت گازوییل در هر یک ساعت، معادل کارکرد یک ساعت و نیم آن با سوخت گاز است. این بدان معناست که واحد زودتر به زمان انجام تعمیرات می‌رسد. این امر عدم‌النفع جدی برای نیروگاه دارد که عمدتا ناشی از تولید کمتر و متناسب با آن، درآمد کمتر و همچنین افزایش هزینه‌های تعمیرات و اورهال نیروگاه است.
وی خاطرنشان کرد: برای ارزیابی سطح این خسارت فقط کافی است این مساله را در نظر بگیریم که اورهال یک واحد کلاس F بالغ بر ۱۵ میلیون یورو است، آن هم مشروط به این که پره‌های توربین بازسازی شود؛ چرا که خرید پره‌های جدید هزینه‌های اورهال این واحدها را به ۲۵ تا ۳۰ میلیون یورو می‌رساند.
عضو سندیکای صنعت برق گفت: طبیعتا طراحی سازنده کاملا بر اساس سوخت اصلی نیروگاه یعنی گاز انجام شده، بنابراین بر اساس استاندارد سازنده، استفاده از سوخت پشتیبان فقط برای یک زمان محدود مجاز است. این موضوع حتی در قراردادها هم عنوان شده که سوخت اصلی نیروگاه گاز است و گازوئیل تنها به عنوان یک سوخت پشتیبان اضطراری در یک زمان محدود باید مورد استفاده قرار گیرد. در غیر این صورت از میزان تولید و راندمان کاسته می‌شود و استهلاک تجهیزات، ریسک خروج‌های اضطراری، عدم تولید و ناپایداری واحد افزایش می‌یابد.
وی با بیان اینکه سوخت تحویلی به نیروگاه ممکن است در تمام سال نتواند حدود مجاز تعیین شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست را تامین کند، در نتیجه موجب افزایش میزان آلایندگی می‌شود، گفت: ما در مورد سوخت پشتیبان اعم از گازوئیل و مازوت با مساله آلایندگی و جرایم ناشی آن و افزایش هزینه‌های تولید مواجهیم. در واقع عواملی که خوردگی تجهیزات مسیر داغ را در نیروگاه افزایش داده و خسارات فنی برای آن ایجاد می‌کند، در نهایت سطح آلایندگی آن واحد را نیز افزایش می‌دهد.
