ایلنا گزارش می‌دهد؛
بودجه‌خواری ۶ درصدی‌ها در نظام سلامت/ پرستاران سهمی از بودجه ۹۸ ندارند
سهم پرستاران از بودجه چند هزار میلیاردی ۹۸ و سهم ۳۶ هزار میلیاردی وزارت بهداشت و درمان بسیار ناچیز است. در نظام سلامت تبعیض فاحش بین ۶ درصد از پزشکان و غیرپزشکان سبب می‌شود تا ۱۰۰ هزار پرستار بخش دولتی سهم چندانی از بودجه تخصیص داده شده به وزارت بهداشت نداشته باشند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، تعلیق اجرای «قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری» ۱۲ ساله شد و در لایحه بودجه ۹۸ همچون بودجه سال‌های پیشین، ردیفی برای اجرایی کردن این قانون د نظر گرفته نشده است. این درحالیست که فعالان صنفی پرستاران از تابستان رایزنی‌هایی با مجلس شورای اسلامی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی آغاز کرده بودند. عدم اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری اعتراضات گسترده جامعه پرستاری را به دنبال داشته و تامین معیشت آنان را با مشکل مواجه کرده است. کار پرستاران در نظام سلامت کشور هیچ تعرفه‌ای ندارد. تعرفه در حوزه سلامت به نوعی نشان‌دهنده جایگاه و ارزش اقتصادی آن حرفه است.
قانون تعرفه‌گذاری نظام پرستاری در تابستان سال ۸۶ با رای بالای نمایندگان مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و از همان زمان تاکنون روی کاغذ باقی مانده است. عملاً اندک بودجه‌ای نیز برای اجرای این قانون در نظر گرفته نمی‌شود. هنوز بعد از ۱۲ سال مسئولان بهانه‌های متعددی برای اجرایی نکردن آن مطرح می‌کنند. اما این بهانه‌ها به اعتقاد محمد شریفی مقدم (دبیرکل خانه پرستار) از نگاه پزشک‌سالار کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی و وزارت بهداشت کشور نشات می‌گیرد و ذیل نگاه پزشک‌سالارانه، علیرغم گردش مالی کلان حوزه سلامت، تنها ۵ درصد که پزشکان هستند که منتفع می‌شوند. در میان این ۵ درصد منتفع نظام سلامت حتی پزشکان عمومی نیز دیده نمی‌شوند.
در لایحه بودجه سال ۹۷ برای اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود اما در نهایت در کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی مورد موافقت قرار نگرفت. در لایحه بودجه سال ۹۸ اما هیچ بودجه‌ای در نظر گرفته نشده است.
در واقع عمده مشکلات پرستاران در حوزه قانون نیست. در برنامه ششم توسعه «قانون تعرفه‌گذاری نظام پرستاری» در ذیل ماده ۷۴ قانون مطرح شده و دولت مکلف به اجرای آن است.
پرستاران در ایران در شرایط بسیار سختی کار می‌کنند. در ایران به ازای هر ۱۰۰ تخت بیمارستانی، ۱۰۰ پرستار وجود دارد که عملاً ضریب نزدیک به ۱/۱ را نشان می‌دهد در دنیا به ازای هر ۱۰۰ تخت حدود ۱۱۰۰ پرستار استخدام می‌کنند که نشانگر ضریب حدود ۱۰ است. این ارقام نشان‌دهنده فشار کاری بالا بر پرستاران است.
پرستاران خواستار اجرای قانون تعرفه‌گذاری، رفع تبعیض در پرداخت دستمزدها و کاهش تفاوت مزد میان پزشکان و پرستاران هستند.
بودجه‌خواری ۶ درصدی‌ها در نظام سلامت
سهم پرستاران از بودجه چند هزار میلیاردی ۹۸ و سهم ۳۶ هزار میلیاردی وزارت بهداشت و درمان بسیار ناچیز است. در نظام سلامت تبعیض فاحش بین ۶ درصد پزشکان و غیرپزشکان سبب می‌شود تا ۱۰۰ هزار پرستار بخش دولتی سهم چندانی از بودجه تخصیص داده شده به وزارت بهداشت نداشته باشند. در عین حال در لایحه بودجه ۹۸ نیز دولت حتی سهم اندکی برای اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری در نظر نگرفته است و سال آینده سال سختتری برای پرستاران خواهد بود.
محمد شریفی مقدم (دبیرکل خانه پرستار) درباره مشکلات و مشقت‌های پرستاران می‌گوید: پرستاران بیشترین خدمات بهداشتی و درمانی را به مردم ارائه می‌دهند و باید به همین میزان در نظام سلامت سهم داشته باشند و در منابع و درآمدها درنظر گرفته شوند اما متاسفانه علیرغم خدماتی که عرضه می‌کنند، در سهم بودجه هزاران میلیاردی وزارت بهداشت جایگاهی ندارند. آنچه پرستاران را رنج می‌دهد بی‌عدالتی و تبعیض فاحش است.
او در توضیح مطالبات پرستاران بیان می‌کند: همه می‌دانند وزارت بهداشت از وزارتخانه‌هایی است که بیشترین بخش بودجه را به بهانه‌های طرح تحول نظام سلامت و سلامتی مردم جذب می‌کند اما پرستاران که بیشترین خدمات را ارائه می‌دهند، در این بودجه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند.
او میافزاید: طرح تحول نظام سلامت بودجه چند هزار میلیاردی رابه خود جذب کرده است. ۳۶ هزار میلیارد بودجه مستقیم بودجه‌ای است که طبق لایحه بودجه ۹۸ به وزارت بهداشت داده می‌شود. از طریق بیمه تامین اجتماعی بودجه چند ده هزار میلیاردی به این وزارتخانه وارد می‌شود.
۷۰ هزار خدمات پزشکان تعرفه‌گذاری شده؛ پرستاران ۱۲ سال است انتظار می‌کشند!
محمد شریفی مقدم با اشاره به اینکه بی‌توجهی به حرفه پرستاری همه‌جانبه است، می‌گوید: بعد از اینکه طرح کارانه (طرح نوین خودگردانی بیمارستان‌ها) در سال ۷۸ به بهانه اینکه پزشکان جذب بیمارستان‌های دولتی شوند، تصویب شد، عملا شکافی عمیق در بین درآمد پرستاران و پزشکان به وجود آمد. در آن زمان این اختلاف درآمدی بین ۵/۱ تا ۵/۲ برابر بود. بعدها این اختلاف حتی به ۱۰۰ تا ۳۰۰ برابر رسیده است. از آن زمان غیرپزشکان که فقط هم پرستاران نبودند، دچار یک شکاف عمیق در نظام پرداخت دستمزد شدند و نسبت به طرح کارانه معترض بودند.
او تاکید می‌کند: همین اعتراضات در سال ۸۶ منجر به قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری شد که پرستاران هم مثل سایر گروه‌ها و به ویژه پزشکان تعرفه داشته باشند. "طرح کارانه" زیرساخت، فونداسیون و بستر طرح تحول نظام سلامت شد. الان ۷۰ هزار خدمت پزشکان تعرفه‌گذاری شده است. یعنی ریزترین حرکتی که انجام می‌دهند تعرفه دارد.
پرستاران خواستار این بودند که خدماتشان تعرفه‌گذاری شود اما به گفته شریفی مقدم خواسته آن‌ها با مقاومت‌های جریان پزشک سالار وزارت بهداشت مواجه شد. او درباره چرایی مخالفت این جریان در برابر اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری می‌گوید: چون تعداد پرستاران زیاد است، افزایش دریافتی آنان سبب کم شدن درآمد عده‌ای دیگر می‌شود که عملاً جریان مخالفت با اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری را به راه انداختند. حدود ۱۰۰ هزار نفر پرستار در بخش دولتی مشغول به کار هستند و پزشکان حدود ۶ درصد جمعیت نظام سلامت را تشکیل می‌دهند. همین است که مبلغ ناچیزی افزایش دریافتی پرستاران رقم قابل توجهی برای پزشکان می‌شود. به همین دلیل جریانی پزشک‌سالار تا به الان با افزایش دریافتی پرستاران مخالفت کرده است.
او همچنین از مراجعه‌های فعالان صنفی پرستار به وزارت بهداشت برای اجرایی شدن قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری می‌گوید: از ابتدا وزارت بهداشت مخالف بحث قانون تعرفه‌گذاری بوده است. ۱۲ سال از تصویب این قانون می‌گذرد و تمام اقدامات کارشناسی لازم روی آن انجام شده است، تمام بهانه‌های ممکن گرفته شده، چه در دولت احمدی نژاد و چه در دولت روحانی جریان پزشک‌سالار با اجرایی شدن این طرح مخالفت ورزیده‌اند. ما بارها مراجعه کردیم اما پاسخی دریافت نکردیم.
این فعال صنفی پرستاران با اشاره به اینکه علیرغم اینکه قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری دستورات روسای‌جمهور و معاونین اول آنان را داشته است، عملی نشده است، میافزاید: خیلی از مشکلات نظام سلامت می‌تواند با این تعرفه‌گذاری حل شود. در برنامه ششم توسعه صراحتا تاکید شده است که دولت مکلف است که این قانون را اجرا کند. در قانون گفته شده بود که اگر دولت بار مالی داشته باشد، می‌تواند آن را انجام ندهد اما الان برنامه ششم توسعه دولت را نسبت به اجرای این قانون موظف کرده است.
شریفی مقدم ادامه می‌دهد: در سال گذشته تخصیص بودجه برای این قانون را به حوزه معاونت اجتماعی در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بردیم که تاثیری نداشت. امسال نیز از تابستان پیشنهاداتی به وزارت بهداشت داده شد و پیرو آن پیگیری‌های مکرر انجام شد. نهایتا دولت به بهانه‌های واهی، بودجه‌ای برای اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری در لایحه بودجه ۹۸ نیاورد.
۲ هزار میلیارد از بودجه‌های چند هزار میلیاردی را به پرستاران اختصاص دهید!
او با تاکید بر اینکه مقصر اصلی وزارت بهداشت است چراکه عزم و اراده‌ای برای اجرایی کردن این قانون ندارد، خاطرنشان می‌کند: ما پیش‌بینی کرده بودیم که نهایتاً با ۲ هزار میلیارد این قانون اجرایی می‌شود که زندگی ۱۰۰ هزار نفر نیز به آن وابسته بود. این رقم در مقابل رقم‌های چند هزار میلیاردتومانی که در وزارت بهداشت به سایر گروه‌ها تخصیص پیدا می‌کند، ناچیز است. در بودجه سال ۹۸ برای اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری بودجه‌ای پیش‌بینی نشده است. در حالی که طرح تحول نظام سلامت که هزاران میلیارد تومان را به خود تخصیص داد، صندوق‌های بازنشستگی به خاطر این طرح با مشکلات مالی شدید مواجه شدند. درحالیکه مردم به خاطر پایین بودن دستمزد از حداقل مواد مغذی نیز محروم هستند، چنین طرح بی‌ثمر و پر هزینه‌ای ادامه پیدا می‌کند.
وی میافزاید: طرح تحول سلامت فقط جیب عده‌ای را پر پول کرد. جراحان و گروه‌های پزشکی پول زیادی از آن خود کردند. البته منظور پزشکان عمومی نیستند؛ آن‌ها ممکن است مشکلات بیشتری نسبت به پرستاران نیز داشته باشند. فقط یک لایه نازک ۵ درصدی از پزشکان هستند که طرح تحول سلامت برایشان مفیدبوده است.
رفع کمبود کادر پرستاری در بودجه ۹۸ دیده نشده است
یکی دیگر از مشکلات پرستاران نیز که در بودجه ۹۸ لحاظ نشده، مربوط به کمبود کادر پرستاری است. کمبود کادر پرستاری سبب شده تا فشار کاری آنان چند برابر شده و ارائه خدمات به بیماران نیز تحت تاثیر قرار بگیرد. شریفی مقدم می‌گوید: در بحث نیروی انسانی بارها مطرح شده که کمبود کادر پرستاری وجود دارد. البته این مساله مشکل پرستاران و مطالبه مردم است. در دنیا با توجه به نیاز مردم به خدمات پرستاری شاخص‌هایی ایجاد کرده‌اند که نسبت تعداد پرستاران به جمعیت را نشان می‌دهد.
نسبت تعداد کادر پرستاران به جمعیت در ایران حدود ۶/۱ است که درحالیکه اگر مردم ما بخواهند حداقل مراقبت‌ها را بگیرند باید این تعداد دو برابر یعنی به ازای هر هزار نفر ۳ نفر باشد. این ضریب به طور متوسط نیز ۵ نفر است.
وی میافزاید: در کشورهای اروپایی نسبت پرستاران به جمعیت بالای ۱۰ است. در آذربایجان به ازای هر هزار نفر ۶ نفر پرستار، ارمنستان و گرجستان، به ازای هر هزار نفر ۵ کادر پرستار و در عراق نیز این رقم ۸/۱ است. این ارقام برای مسئولان نظام سلامت بسیار خجالت آور است.
به اعتقاد شریفی مقدم، اگر بخواهیم به وضعیت حداقلی برسیم باید سالانه ۲۰ هزار نفر به پرستاران کشور اضافه کنیم. در عین حال سالانه ۵ هزار نفر از سیستم به دلیل بازنشستگی خارج می‌شوند.
این فعال صنفی پرستاران در پایان تصریح می‌کند: متاسفانه در لایحه بودجه ۹۸ برای استخدام پرستاران هم بودجه پیش‌بینی نشده است. استخدام پرستاران هم مشکل پرستاران و هم مطالبه مردم است. تعدادی هم که وزارت بهداشت برای استخدام پرستار بیان می‌کند برای افتتاح بیمارستان‌های جدید است که نیاز به کادر پرستاری دارند و برای آن بودجه در نظر گرفته‌اند اما برای کمبود نیروی انسانی موجود بودجه‌ای در نظر نگرفته‌اند.
قانون تعرفه‌گذاری اجرایی نشد اما پرستاران بدبخت‌تر کرد
پرستار یکی از بیمارستان‌های دولتی نیز با انتقاد از عدم اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری می‌گوید: ۱۲ سال این قانون به تعلیق درآمده است و در عین حال از وقتی که این قانون تصویب شد، حتی به ضرر پرستاران نیز بود. قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری بهانه‌ای شد تا شرح وظایف پرستاران افزایش پیدا کند.
او میافزاید: نگاهی که در حوزه قانون‌گذاری و اجرایی کردن قوانین وجود دارد به نفع پزشکان است. پزشکان خود را منشا تولید ثروت در مراکز خصوصی و غیرخصوصی می‌دانند و تخصیص مبلغ بالای کارانه به پزشکان را حق خودشان می‌دانند. درحالیکه بسیاری از خدمات ارائه شده به بیماران توسط پرستاران ارائه می‌شود.
وی تصریح می‌کند: در گزارش‌های پرستاری خیلی از خدمات ارائه شده با افعال مجهول نوشته می‌شود. پزشکان خیلی از خدماتی که توسط پرستاران ارائه می‌شود به نام خود می‌کنند و چندین برابر کارانه از آن خودشان می‌کنند. به این ترتیب عملاً حق پرستاران خورده می‌شود.
از وقتی قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری را تصویب کردند و برنامه پنج ساله ششم دولت مکلف کردند که آن را اجرا کند، نه تنها قانون اجرا نشد، بلکه پرستاران نیز مجبور به انجام وظایفی شدند که در گذشته انجام نمی‌دادند.
این پرستار می‌گوید که پرستاران حق اعتراض نیز ندارند. یکی از علت‌هایی که پرستاران نسبت به شرایط سختشان سکوت می‌کنند، برنامه کار‌ی‌شان است. اگر کسی چند کلامی نسبت به شرایط ناعادلانه موجود اعتراض کند، برنامه کاری بسیار سختی برایش تدوین می‌کنند و بعد می‌فهمیم به خاطر اعتراض به جایی بود که داشتیم.
گزارش: مریم وحیدیان
