بدبینی فیلمسازان به سیاستگذاری‌های جشنواره فیلم کوتاه تهران/ آیا جشنواره به دنبال خنثی‌سازی است؟
فیلمسازان فیلم کوتاه معتقدند سیاستگذاری چهلمین جشنواره فیلم کوتاه تهران با رویکرد "بومی‌گرایی در ژانر" به دلایل مختلف نمی‌تواند حاصلی برای سینمای کوتاه داشته باشد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، جشنواره فیلم کوتاه تهران یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های سینمایی کشورمان است که چهلمین دوره این رویداد در مهرماه امسال به دبیری مهدی آذرپندار برگزار خواهد شد.
این جشنواره سینمایی هر سال مورد توجه سینماگران عرصه فیلم کوتاه است و می‌توان آن را مهم‌ترین و تأثیرگذارترین رویداد سینمای کوتاه در کشورمان دانست که فیلمسازان مطرحی پیش از موفقیت در عرصه سینمای بلند اولین موفقیت‌های خود را در این جشنواره کسب کرده‌اند.
به دلیل اهمیت بالای این رویداد مطمئناً سیاست‌های جشنواره فیلم کوتاه برای همه سینماگران به خصوص سینماگران جوان حائز اهمیت است. سال گذشته تمرکززدایی از تهران، توجه به سینمای بومی و تنوع در ژانر مهم‌ترین سیاست‌های جشنواره فیلم کوتاه بود و امسال که مصادف با دومین سال حضور آذرپندار به عنوان دبیر جشنواره است، این رویداد توجه ویژه‌ای به موضوع ژانر دارد. آذرپندار در اولین نشست خبری خود تأکید کرد «بومی‌گرایی در ژانر» یکی از مهم‌ترین اولویت‌های چهلمین دوره جشنواره است. در گفتگو با چند تن از سینماگران و فیلمسازان فیلم کوتاه درباره این سیاستگذار و اولویت‌های سینمای کوتاه گفتگویی داشتیم که در ادامه مشروح این گفتگوها را از نظر می‌گذرانید:
آموزش و حمایت مالی از سینمای کوتاه باید اولویت انجمن سینمای جوان باشد
سجاد ایمانی (کارگردان فیلم کوتاه) در گفتگو با ایلنا اظهار داشت: فیلم‌های اقلیمی و بومی به خودی خود در قالب ژانر قرار می‌گیرند و اینکه کلمه بومی‌گرایی را به آن اضافه کرده‌اند شاید نیاز به یک تعریف جداگانه دارد که باید مسئولان جشنواره آن را تعریف کنند.
ایمانی خاطرنشان کرد: تعریفی که مسئولان سینمایی ما از ژانر دارند معمولاً مربوط به سینمای فانتزی می‌شود در واقع مسئولان سینمای فانتزی را سینمای ژانر می‌دانند. به طور کل توجه به تنوع ژانر در سینمای ایران به خودی خود مزایا و معایبی دارد؛ به نظر من از آنجا که در سینمای ما تعریف درستی از ژانر وجود ندارد در دوره گذشته شاهد بودیم که به دلیل توجه ویژه به این موضوع طیف گسترده‌ای فیلمسازان به سمت ژانر رفتند اما چون شناخت، توانایی و حتی بودجه کافی در اختیار نداشتند فیلم‌هایی ساختند که دارای معلولیت‌های بصری فراوانی بودند و در موارد بسیار نادری بود که می‌شد فیلمی دید که فیلمسازش تعریف درستی از ژانر دارد.
وی افزود: وقتی کلمه بومی‌گرایی را به ژانر می‌چسبانیم شرایط را پیچیده‌تر می‌کنیم و این باعث می‌شود که فیلمسازان به حاشیه بروند و معمولاً از آنچه که خودشان در عرصه فیلمسازی در ذهن دارند، دور می‌شوند. در سینمای کوتاه معمولاً منابع مالی است که مشخص می‌کند فیلمسازان در چه فضایی کار کنند و بهتر است مسئولان پیش از تعیین این سیاست‌ها حمایت‌های مالی را مدنظر قرار دهند و بعد به موضوع آموزش سیاست‌های خود فکر کنند.
این کارگردان در ادامه تصریح کرد: حمایت از فیلم‌هایی که در تعریف ژانر قرار می‌گیرند را از دو جنبه می‌توان مورد بررسی قرار داد. این حمایت باعث می‌شود که فیلمسازان بسیاری به سمت استفاده از فضاهای بومی بروند و به همین دلیل از تهران خارج می‌شوند که این را می‌توان اتفاقی مثبت دانست اما وقتی واژه ترکیبی "بومی‌گرایی در ژانر" را می‌سازند ذهن را گمراه می‌کنند و فیلمسازان را به حاشیه می‌برند. به نظر من باید قبل از اینکه سیاست‌ها مطرح شوند حداقل خود جشنواره با فیلمسازان مطرح‌تر مشورت کنند.
ایمانی در پایان گفت: به نظر من آنچه که سینمای کوتاه امروز نیاز دارد جدی گرفتن مبحث آموزش و از طرفی فراهم کردن منابع مالی برای فیلمسازان است. انجمن سینمای جوان می‌تواند حمایت‌هایش از فیلمسازان را بیشتر کند. تا زمانی که دو مقوله بودجه و آموزش فراهم نباشد نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که فیلم‌های خوب بسیاری در کشورمان ساخته شوند و اصلاً فیلمسازی هم تربیت نمی‌شود. آموزش باید یکی از اولویت‌های انجمن باشد ولی متأسفانه در چند سال اخیر بحث آموزش با توجه به اتفاقاتی که در برخی دفاتر و به خصوص دفاتر شهرستان‌ها رخ داد به بیراهه رفت. در این سال‌ها افرادی مسئولیت دفاتر برخی شهرستان‌ها را برعهده گرفتند که هیچ شناختی از سینما ندارند. بدون آموزش و بودجه کافی این سیاست‌ها نتیجه‌ای نخواهد داشت و فیلمسازی هم تربیت نخواهد شد.
مسئولان جشنواره را متعلق به خود می‌دانند نه فیلمسازان
مسعود حاتمی (کارگردان فیلم کوتاه) در گفتگو با ایلنا اظهار داشت: عنوان بومی‌گرایی در ژانر یک عنوان تکنیکال است که وقتی درباره مسائل و موضوعات تکنیکی در سینما حرف می‌زنیم باید شناختی از آن داشته باشیم اما برای من وقتی این واژه‌ها از زبان مسئولان مطرح می‌شوند دیگر معنای خود را از دست می‌دهند و معمولاً ما را دچار عقب‌گرد می‌کنند.
حاتمی تصریح کرد: با تجربه‌ای که درباره این سیاستگذاری‌ها داریم به نظر می‌رسد این واژه‌ها فقط تلاشی برای لاپوشانی نقاط ضعف و اشکالاتی که فراوان هستند و فقط توسط مسئولان مطرح می‌شوند تا کسی متوجه نشود که همه چیز زیر پوسته‌ی این ظواهر در حال نابودی است. فکر نمی‌کنم اصلاً مسئولان دغدغه‌ای برای سینما و به طور کل فرهنگ و هنر داشته باشند.
وی افزود: آنچه که مرا به این نتیجه رسانده عملکرد مسئولان جشنواره فیلم کوتاه در سال گذشته است. سال گذشته اتفاقات تلخی در کشور رخ داد که برای همه غم‌انگیز بود به همین دلیل فیلمسازان از مسئولان درخواست کردند که جشنواره به لحاظ زمانی کمی دیرتر برگزار شود تا ما هم بتوانیم ناراحتی خود را از اتفاقات رخ داده نشان دهیم اما متأسفانه به خواسته فیلمسازان توجهی نشان ندادند. فیلمسازی که مدعی فعالیت در عرصه فرهنگ و هنر است نمی‌تواند نسبت به اتفاقاتی که در کشورش رخ می‌دهد بی‌تفاوت باشد و اصرار دارد حرفش را بزند، پس بهتر است اجازه داده شود تا حرف‌ها زده شوند.
وی افزود: فیلمساز باید احساس کند که جشنواره متعلق به او است ولی مسئولان، جشنواره را متعلق به خود می‌دانند و حتی شنیدیم که سال گذشته با دخالت مسئولانی در خارج از هیئت داوران، برخی برگزیدگان تغییر کردند و جوایز به افرادی داده شد که نظرشان با مسئولان همسو بود. اگر ما مدعی هستیم که جشنواره متعلق به فیلمسازان و اهالی هنر است پس هیچکس حق ندارد جشنواره را مال خود کند و من به عنوان یک فیلمساز وقتی متوجه شوم که جشنواره متعلق به فیلمسازها نیست دیگر علاقه‌ای به حضور در این رویداد ندارم.
توجه به ژانر تلاشی برای رسیدن به سینمایی خنثی است
امیرمسعود سهیلی (کارگردان و تهیه‌کننده فیلم کوتاه) اظهار داشت: ژانر در سینما جزو دغدغه‌های من است و پیش از اینکه آقای آذرپندار این دغدغه را مطرح کنند من در این عرصه فیلم ساخته‌ام و احساس می‌کنم تنوع در ژانر یکی از نیازهای سینمای ایران است اما به سیاست‌های مسئولان سینمایی در این زمینه خوش‌بین نیستم.
سهیلی تصریح کرد: مسئولان سینمایی سعی دارند با این سیاستگذاری‌ها فیلمسازان را از سینمای اجتماعی به سمت سینمایی بی‌خطر و خنثی ببرند چون تصورشان بر این است که سینمای ژانر یک سینمای خنثی و بی‌خطر است درحالیکه در همین سینما هم ما با محدودیت‌های فراوانی روبرو هستیم. به عنوان مثال در سینمای وحشت المان‌ها و نشانه‌هایی به کار می‌رود که معمولاً در ایران نشان دادن آن‌ها با محدودیت مواجه می‌شود.
این کارگردان تأکید کرد: به نظر می‌رسد مسئولان سینما احساس می‌کنند که ممکن است از سینمای اجتماعی ضربه بخوردند و سعی دارند سینما را به سمتی ببرند که فیلم‌هایی خارج از این حیطه ساخته شود. من نمی‌توانم به این دغدغه خوش‌بین باشم و از عملکرد مسئولان احساس می‌کنم که اصلاً دغدغه‌ای در عرصه هنر وجود ندارد و در این شرایط قطعاً ژانر و بومی‌گرایی در ژانر هم بی‌اهمیت خواهد بود.
وی درباره مفهوم بومی‌گرایی در ژانر گفت: اما اگر نگاهی سازنده وجود داشت قطعاً از این سیاستگذاری استقبال می‌کردم و فکر می‌کنم سینمای ما به تنوع ژانر نیاز دارد اما معنای کلمه بومی‌گرایی در ژانر را نمی‌دانم و تا الآن چنین کلمه‌ای نشنیده‌ام و ای کاش مسئولان پیش از اینکه این سیاست‌ها را مطرح کنند به تعریفی برسند و بتوانند منظور خودشان را هم به شکلی واضح بگویند، به همین دلیل اصلاً معلوم نیست که منظور از بومی‌گرایی در ژانر چیست و نمی‌دانم در این فضای مبهم قرار است چه محصولی مورد توجه قرار گیرد.
سهیلی خاطرنشان کرد: سال گذشته هم توجه به تنوع در ژانر از اولویت‌های جشنواره بود و در این دوره که حالا یک سال از این سیاستگذاری گذشته فرصتی فراهم است که ما نتیجه این سیاستگذاری را ببینیم و اگر حداقل ۵ یا ۶ فیلم با کیفیت در حیطه ژانر وجود نداشته باشد قطعاً مسئولان در این سیاستگذاری شکست خورده‌اند.
این کارگردان در ادامه گفت: بهتر است مسئولان بدانند فیلمسازی که مثل من دغدغه ژانر دارد در این عرصه فعالیت می‌کند اما اینکه ما بخواهیم به زور فیلمسازان را به این سمت هدایت کنیم هم ژانر را خراب می‌کنیم و هم فیلمسازان را از مسیر خود به انحراف می‌کشانیم. هر سیاستگذاری باید کم‌کم و به مرور در عرصه فرهنگ و هنر پیاده شود و من اصلاً به این سیاستگذاری دوره‌ای خوش‌بین نیستم و فکر می‌کنم هدف فقط خنثی‌سازی سینما است و مسئولان ما نمی‌دانند که حتی می‌شود فیلم ترسناک سیاسی ساخت.
