بسته بندی مواد غذایی

در همه کشورها و در تمام صنایع برای بسته بندی مواد غذایی رعایت یک سری شرایط عمومی و خاص لازم و ضروری است. این شرایط دقیقا مواردی هستند که سبک زندگی امروزی به آن احتیاج دارد. بسته بندی دقیقا فرآیندی است که محصول مورد نظر را برای نگهداری، توزیع و بازاریابی در یک شرایط کاملا بهداشتی آماده می کند. رعایت بهداشت در فرآیند بسته بندی مواد غذایی شامل پروتکل های سخت گیرانه است و باید تا حد امکان از دستگاه های تمام اتوماتیک بسته بندی، بدون دخالت انسان استفاده شود.

اهمیت و ویژگی های بسته بندی مواد غذایی

رعایت اصول بسته بندی مواد غذایی کمک می کند که محصول مورد نظر بیشتر دیده شود و یک بسته بندی بی نقص و کامل عرضه شود. از آنجا که سلامت مواد غذایی همیشه در اولویت بوده و بعد از فرآیند تولید یک محصول در پروسه انبارداری، حمل و نقل و فروش قرار می گیرد، لازم است تا از محصول محافظت کامل شود. لذا کارخانجات تولید مواد غذایی با طراحی و بسته بندی محصولات خود به تمام این اهداف توجه می کنند و سعی می کنند محصول نهایی به سلیقه مشتری نزدیک باشد. در شرکت ها و کارخانجاتی که استانداردهای بسته بندی رعایت می شود و محصول با یک ظاهر شکیل عرضه می شود، باعث جذب و تاثیر گذاری مثبت مشتری شده و به فروش بیشتر کمک می کند.

هر بسته بندی مواد غذایی فارغ از ویژگی های مهمی که باید داشته باشد حتما باید دارای یک سری مشخصه های مهم باشد که عبارتند از:

• هر جنسی که برای بسته بندی استفاده می شود باید قابلیت چاپ پذیری داشته باشد.
• بسته باید قابلیت استفاده در ماشین های لفاف را داشته باشد.
• بسته باید قابلیت دوخت در حرارت را داشته باشد.
• بسته باید قابلیت شکل پذیری به کمک باد یا خلاء یا فناوری های حرارتی را داشته باشد.
• سطح بسته بندی باید شفافیت و درخشش خاصی داشته باشد تا نظر مشتری را جلب کند.
• بسته باید مقاومت در برابر انتقال رطوبت و بخار آب را داشته باشد.
• بسته باید قابلیت کنترل کردن در انتقال گازهایی چون دی اکسید کربن، اکسیژن و نیتروژن را داشته باشد.
• بسته باید تحمل بالا در تغییر درجه حرارت هنگام انبارداری، جابه جایی و پروسه فروش را داشته باشد.
• بسته از موادی ارزان و به صرفه باشد و قیمت نهایی محصول به صرفه باشد.
• بسته در برابر ضربه و فشارهای خارجی مقاوم باشد.

   

فناوری های به کار رفته در بسته بندی مواد غذایی

هر کدام از صنایع بسته بندی مواد غذایی از فناوری های بخصوصی استفاده می کنند. فناوری ها وابسته به ماشین آلات مورد استفاده می باشد. با توجه به اینکه هر محصولی یک سری ویژگی منحصر به فرد دارد و باید با استفاده از دستگاه های خاص و جنس های خاصی بسته بندی شود پس باید با فناوری های لازم برای هر دسته از محصولات آشنا شویم.

• در محصولاتی که چرب هستند از ورق های جذب کننده اکسیژن برای کند کردن فرایند اکسید شدن چربی ها استفاده می شود.
• برای کند کردن پروسه انتقال رطوبت بین اجزای تشکیل دهنده یک ماده غذایی در داخل یک بسته که هر کدام فعالیت شیمیایی مختلفی دارد از ورق های عایق بین محصولات استفاده می شود.
• برای جذب بوی نامطبوع داخل و بیرون بسته از ورق های جذب کننده دی اکسید کربن استفاده می شود
• برای بسته بندی موادی که بالا رفتن دما و در معرض حرارت قرار دادن بسته باد می کنند و مواد غذایی داخل بسته گرم می شود از ورق های حساس به مایکروویو استفاده میشود. از این ورق ها بیشتر در بسته بندی موادی مثل سیب زمینی نیمه آماده، نان های صنعتی و نیمه صنعتی و یا ذرت نیمه آماده استفاده می شود. دمای مورد نیاز و نشان ویژه مایکروویو روی بسته ها چاپ می شود.

دستگاه های بسته بندی مواد غذایی

در ایران صنایع زیادی با استفاده از تکنولوژی پیشرفته مشغول به تولید بخشی از نیاز صنعت بسته بندی مواد غذایی هستند. به طور مثال کارخانه های تولید انواع کارتن و جعبه، کارخانه ساخت ماشین آلات چاپ ، کارخانه ساخت و مونتاژ ماشین آلات بسته بندی، تولید کنندگان ظروف فلزی ، شیشه ای و پلاستیکی، تولیدکنندگان ملزومات بسته بندی مانند چسب ،تسمه، فیلم شرینک و فیلم استرچ می باشد.

دستگاه هایی که جهت بسته بندی مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرند در دو نوع خانگی و صنعتی وجود دارند. شما با توجه به حجم کار و نیاز صنعت خود می توانید از انواع ماشین آلات بسته بندی استفاده کنید. مهمترین فاکتور در افزایش درآمد انتخاب یک دستگاه مناسب و با کیفیت می باشد.

دستگاه های صنعتی: در صنایعی که حجم تولید بالاست از ماشین آلات صنعتی استفاده می کنند. کار با این دستگاه ها نیاز به داشتن یک فضای استاندارد صنعتی و دانش کافی است. انواع دستگاه های صنعتی شامل موارد زیر می باشد.

1-دستگاه بسته بندی توزین دار مواد گرانولی

این دستگاه برای توزین محصولات گرانولی یا فله ای از قبیل حبوبات، خشکبار، غذاهای حجیم شده، چیپس سیب زمینی، برنج، ژله، آب نبات، انواع دانه میوه ها، تراشه سیب، مواد پزشکی و غیره بسیار مناسب می باشد. محصول توسط اپراتور داخل مخزنی که روی بالابر سوار است ریخته می شود، ویبراتوری زیر مخزن تعبیه شده که کمک میکنه دانه ها داخل پیمانه های بالابر ریخته شوند، سپس محصول داخل توزین مولتی هد ریخته شود، تعداد توزین ها بسته به نیاز مشتری قابل سفارش است. سپس نوبت وزن کشی است. این دستگاه قابلیت اضافه کردن 99 برنامه متغییر برای وزن کشی set point را دارد. بعد از وزن کشی محصول داخل نایلون ریخته و بسته بندی می شود . دستگاه پرکن عمودی داری چندین مدل مختلف می باشد با توجه به نیاز و درخواست مشتری انتخاب می شود. بسته های خروجی دستگاه ها می توانید به صورت دو طرف دوخت، چهار طرف دوخت، بالشتکی یا پاکتی ، زیپ کیپ و غیره باشند.

در دستگاه پرکن عمودی کلیه امور از قبیل تغذیه، شمارش، پرکردن و بسته بندی، تاریخ زنی بصورت اتوماتیک انجام می شود؛در این دستگاه شمارش تعداد بسته های پر شده با دقت بسیار بالا صورت می گیرد بطوریکه ضایعات مواد به حداکثر میرسد؛دقت توزین دستگاه عمودی بصورت کسری از گرم می باشد؛ دستگاه پرکن عمودی دارای چاپگر و قابلیت تزریق گاز داخل بسته ها می باشد. سرعت بسته بندی دستگاه حداکثر 90 بسته در دقیقه است. برنامه نرم افزاری قدرتمند نصب شده بر روی دستگاه سبب کاهش خطا می شود. در صورت بروز مشکل بعلت گیر کردن مواد یا برای تعویض قطعات و تمییز کردن، پیمانه ها به راحتی باز و از دستگاه جدا می شود. در این دستگاه جهت جابجایی غلات، مواد غذایی، و غیره از بالابر مواد مدل Z استفاده می شود بالابر به ارتفاع 3/3 تا 10 متر (مطابق نیاز مشتری) و  دارای ویبراتور می باشد. قطعات مرتبط با تغذیه دستگاه می تواند از جنس استیل یا پلاستیک باشد. محل قرارگیری فیلم بسته بندی روی یقه دستگاه، به صورت اتوماتیک و بدون نیاز به جابجا کردن رول فیلم روی دستگاه می باشد.

2 -دستگاه بسته بندی توزین دار مواد پودری

این دستگاه برای توزین مواد پودری از قبیل پودر شیر، پودرهای شیمیائی، ادویه جات مناسب است و ساختار دستگاه ساده، عملکرد آن قابل کنترل و پایدار، نگهداری و پشتیبانی آن آسان می باشد. سیستم اندازه گیری دستگاه سیستم چرخشی حلزونی است لذا تغذیه دستگاه بوسیله میله کشنده چرخشی یا حلزونی و فناوری کنترل ریزپردازنده برای رمز نگاری انجام می شود که یکی از مهمترین امکانات فنی دستگاه است. هم چنین تمامی امکانات رمز نگاری و عملکرد کنترلی در یک دستگاه جمع شده است. عملکرد دستگاه پرکن مواد پودری قابل انعطاف، بی سر و صدا، پایدار، سریع دوز با دقت بالا می باشد. میزان دقت در بسته بندی تا 100 گرم بین 5/0 تا 1 گرم خطا، در هر 100 تا 1000 گرم حدود 5/0% تا 1% خطا و در بسته بندی بیش از 1000 گرم حدود 25/0% تا 5/0%خطا می باشد. سرعت بسته بندی10 تا 50 بسته در دقیقه است.

3 -دستگاه پرکن افقی(خطی) داخل ظروف

دستگاه پرکن داخل ظروف جهت وزن کشی و پرکردن ناگت ٬فیله٬ فلافل و غیره در ظروف پلاستیکی ٬قوطی و جعبه طراحی و ساخته شده است. بدنه دستگاه از استیل 304 ساخته شده و کاملا قابل شست و شو  ومناسب بسته بندی مواد غذایی است . دستگاه پرکن خطی در ابتدا محصول را با دقت بسیار بالا (1 گرم) وزن کشی می کند، سپس ظروف خالی یکی پس از دیگری روی نوار نقاله اتوماتیک توسط اپراتور قرار داده می شود و دستگاه به صورت خودکار ظروف خالی را زیر قیف خروجی دستگاه توزین برده و محصول را داخل ظرف خالی می ک

4 -دستگاه پرکن مایعات

این دستگاه بسیار متفاوت است .مایعاتی که غلظت بالایی دارند به پمپ های دنده ای قویی تری نیاز دارند. هم چنین روند بسته بندی مایعات گرم و سر نیز متفاوت است.

انتخاب هر دستگاه به نوع ماده غذایی بستگی دارد و با توجه به مایع – جامد و پودری بودن محصول، بسته بندی هم متفاوت است‌. در دستگاه پرکن، بدنه استیل ، چشم الکترونیکی جهت قطع و وصل اتوماتیک، کیفیت قطعات و همچنین سرعت مطلوب از موارد پراهمیت است.

برای بسته بندی مواد خشک و گرانولی مانند بسته بندی حبوبات، بسته بندی خشکبار، بسته بندی قند، بسته بندی چایی ، بسته بندی چیپس، بسته بندی قهوه  و غیره به علت ماندگاری بالایی آن ها معمولا در نوع کارتن و جعبه یا سلفون بسته بندی می شوند و در دمایی محیط نگهداری می شوند‌. در این بین برای اینکه ماندگاری بعضی از مواد را افزایش دهند از گاز ازت درون بسته ها استفاده می کنند. برای محصولاتی از قبیل سبزیجات و صیفی جات تازه مانند مرغ، گوشت، ماهی و غیره نوع بسته بندی به شیوه ای متفاوت تر از مواد خشک است و محل نگهداری متفاوت تری نیز دارند. معمولا برای این قبیل محصولات از ظروف مخصوص استفاده می شود که وکیوم هستند و قابلیت تزریق گاز ازت را نیز دارند و دمای نگهداری برای آنها باید سردتر از دمای معمولی باشد. برای جلوگیری از فساد زود هنگام محصول معمولا روش پیشنهادی وکیوم کردن است. چون در این روش هوای داخل بسته خارج می شود و عملا جلوی رشد میکروب ها گرفته می شود.

شیوه ی دیگری از بسته بندی استفاده از ظروف پت، ظروف فلزی، کیسه های کاغذی، گونی ها و غیره است که بر اساس نوع ماده یکی از ظروف جهت بسته بندی انتخاب می شود.

اما در مورد بسته بندی مایعات بهترین گزینه شیشه، بطری و پاکت های نایلونی است. بسته بندی تتراپک هم نوعی از بسته بندی مایعات است که غلاف کاغذی مانندی، محصول مورد نظر در احاطه می کند.

برای مواد فرآوری شده مثل کمپوت ها، کنسرو ماهی، رب، غذاهای نیمه آماده و غیره از بسته بندی فلزی و کنسروی استفاده می شود.

دستگاه های خانگی: این دستگاه ها برای کسب و کارهای کوچک هستند که در خانه از طریق بسته بندی کردن مواد غذایی اقدام به کسب درآمد می کنند. به عنوان مثال برخی از افراد با خرید عمده انواع خاصی از مواد غذایی مثل حبوبات، در خانه با استفاده از دستگاه های بسته بندی اقدام به خرده فروشی حبوبات کرده و از این طریق به درآمدهای بالایی نیز دست پیدا می کنند.

کلام آخر:

آشنایی با اصول بسته بندی کمک می کند تا صنایع غذایی بتوانند محصولات مرغوب را به شیوه ی صحیح به دست مشتریان برسانند. در درجه اول هدف از بسته بندی حفاظت از محصولات، بازاریابی، جلب نظر مشتریان و افزایش میزان درآمد یک شرکت تولیدی است. این پروسه ی به ظاهر آسان، راه ها و روش های پیچیده ای دارد و باید برای یک بسته بندی ساده از چندین صنعت و چندین دستگاه مختلف استفاده کرد و همکاری صنعت بسته بندی، منجر به موفقیت این پروسه می شود. به علت حساسیت مواد غذایی و نگهداری درست آن از کارخانه تا مصرف کنننده، در این مقاله به این مهم پرداختیم و با انواع ماشین آلات بسته بندی و پرکن مواد غذایی آشنا شدیم. جهت کسب اطلاعات بیشتر در حوزه بسته بندی کارشناسان ما آماده پاسخگویی به شما عزیزان هستند.