ایلنا از استان مرکزی گزارش می‌دهد:
زنانی در قامت مردانه که نان آور خانه هستند / 4480 خانواده تحت پوشش زنان بی‌سرپرست و یا بدسرپرست قرار دارند
زنان سرپرست خانوار از جمله گروه‌های آسیب‌پذیر اجتماعی هستند که با مشکلات و موانع زیادی در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی خویش مواجه شده‌اند. به لحاظ مشکلات و مسائل شهرنشینی در شهرهای بزرگ و عدم توجه به رفع معضلات خانوارهایی که زنان بدسرپرست و یا بی‌سرپرست دارند، همواره آسیب‌های جبران‌ناپذیری متوجه آنها است. دلایل متعددی از جمله افزایش نرخ طلاق، افزایش نرخ جرایم اجتماعی، افزایش تعداد زندانیان، چند همسری بودن، اعتیاد، فوت و یا حتی مهاجرت سرپرست خانوار، سبب شده تا تعداد زنان سرپرست خانوار روندی صعودی داشته باشد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، توجه دقیق به مسائل و مشکلات زنان بدسرپرست و بی سرپرست و ارائه راهکارهای درست و اصولی به منظور حمایت از این قشر، از جمله وظایف نهادها و سازمان‌های حمایتی و خدمات اجتماعی هر کشور است. مشکلات این گروه از زنان به حدی است که ضرورت دارد نهادها و سازمان‌های حقوقی خاصی حمایت و صیانت از آنان را بر عهده بگیرد و نقش آنها بیش از پیش پررنگ باشد و در راستای حمایت از آنها گام بردارند. همچنین ضروری است تدابیری اتخاذ شود تا مشکلات این قشر از جامعه، به شیوه‌های متعدد بررسی شود تا بتوان از حجم مشکلات آنها کاست و در راستای ایجاد زندگی بهتر برای آنها گام برداشت.
در حاشیه گران‌ترین و پرزرق‌وبرق‌ترین خیابان‌های شهر که قدم می‌گذاریم و گام برمی‌داریم، زنانی را مشاهده می‌کنیم که چهره‌ای زنانه دارند اما نقش مردانه‌ای را برگزیده‌اند. این افراد برای امرار معاش و تأمین مایحتاج زندگی خود و خانواده‌ای که دارند، به هر نحوی و با هر زحمتی به شغلی اشتغال دارند و نان‌آور خانه شده‌اند. درست در مقابل ساختمان‌ها و مراکز خرید پر از گرانی و لوازم لوکس، زنان بسیاری هستند که با دست‌فروشی انواع کالاها از لباس گرفته تا لوازم منزل و دست‌سازه‌های هنری و حتی مواد غذایی و اودیه‌جات، درآمدی برای خود دست و پا کرده‌اند. همچنین به برخی از شرکت‌ها و واحدهای تولیدی و صنعتی که پا می‌گذاریم، زنانی دیده می‌شوند که در این شرکت‌ها و واحدها اشتغال به کار دارند و امرار معاش می‌کنند تا بتوانند هزینه‌های زندگی خود و خانواده‌ای که تحت سرپرستی دارند را تأمین کنند.
من و بچه‌هایم را کتک نزند از او خرجی نمی‌خواهم
یکی از این زنان که در زمره زنان بدسرپرست لقب گرفته است در خیابان بساط کرده و کالاهای خود را به فروش می‌رساند تا با این شغل از این 2 فرزند و همسری که اعتیاد به مواد مخدر دارد حمایت کند. وی از همسر خود با وجود اینکه مدت‌ها اعتیاد داشته و زندانی بوده است توقع چندانی ندارد و از همین رو تنها یک جمله می‌گوید من و بچه‌هایم را کتک نزند از او خرجی نمی‌خواهم. همسرم معتاد است و نه تنها کمک‌خرج خانواده نیست، بلکه تأمین هزینه مواد مصرفی‌اش نیز سربار خانواده و بر دوش من افتاده است.
کمی آن‌طرف‌تر زن جوانی دست‌سازه‌های هنری خود را به فروش می‌رساند. مشتری چندانی ندارد، اما معتقد است که برای درآمد و تنظیم دخل‌وخرج خانواده این تنها راه ممکن است. شوهرش چند سالی است به علت تصادف خانه‌نشین شده و از کار افتاده محسوب می‌شود.
یکی از زنانی که در شرکت‌ها و واحدهای تولیدی و صنعتی نیز مشغول به کار است می‌گوید که سال‌ها است از همسر خود جدا شده و با فرزندی که به علت ازدواج بی‌فرجام خود به جا مانده، نمی‌خواهد سربار خانواده پدری باشد. علت طلاق خود را بیکاری همسر سابق عنوان می‌کند. همسر سابق او علاقه‌ای به کار کردن و اشتغال نداشته و همواره انتظار داشته است تا این زن با کار کردن مایحتاج زندگی را تأمین کند. از سوی دیگر متوجه شده همسر سابق وی علاوه بر بیکاری با زن دیگری نیز ازدواج کرده است. برای همین مجبور به طلاق شده تا حداقل هزینه‌های اضافی یک شوهر بی‌قیدوبند به زندگی و دارای همسر دوم را از سر خود باز کند. برای آنکه بتواند زندگی مستقلی داشته باشد در یک واحد تولیدی و صنعتی کار می‌کند و روزگار می‌گذراند.
زن دیگری که در یک کارگاه تولیدی پوشاک مشغول به کار است می‌گوید که چند سالی است شوهر وی فوت کرده است. به علت آنکه همسر وی در شغلی که داشته فاقد هر گونه پوشش بیمه‌ای بوده، در نتیجه بعد از فوت مستمری حقوق ماهیانه به خانواده او تعلق نگرفته است. بنابراین مجبور است برای تأمین مایحتاج خود و خانواده‌ای که بر جا مانده در کارگاه تولیدی پوشاک کار کند و درآمد داشته باشد. از همسر وی یک پسر 10 ساله و یک دختر 7 ساله به جا مانده و هر 2 فرزند وی دانش‌آموز هستند. بنابراین باید برای خرج زندگی و تحصیل فرزندان خود درآمدی داشته باشد.
زن دیگری هم در کارگاه معرق و منبت اشتغال به کار دارد. وی مجرد است و می‌گوید که سال‌ها پیش خانواده خود را در یک سانحه رانندگی از دست داده است. برای آنکه سربار اقوام و بستگان خود نباشد، این هنر را در یک کارگراه آموزشی فرا گرفته است. پس از گذراندن دوره‌های آموزشی لازم، حالا توانسته برای خود کارگاهی را ایجاد کند و در آنجا با ساخت دست‌سازه‌های هنری خود که از چوب جان می‌گیرند، شغلی را دست و پا کرده و درآمد داشته باشد. این دختر جوان می‌گوید درست است که هیچ گاه ازدواج نکرده‌ام، اما زمانی که تمامی اعضای خانواده خود را از دست داده‌ام، زن بی‌سرپرست محسوب می‌شوم.
4480 خانواده تحت پوشش زنان بی‌سرپرست و یا بدسرپرست قرار دارند
معاون سلامت اجتماعی اداره‌کل بهزیستی استان مرکزی با بیان اینکه در حال حاضر تعداد 4480 خانواده در این استان تحت پوشش زنان بی‌سرپرست و بدسرپرست قرار دارند، گفت: 2 گروه از افراد تحت پوشش زنان بی‌سرپرست و بدسرپرست قرار می‌گیرند. گروه اول در زمره زنان دارای همسر از کار افتاده و یا زنانی که همسران آنها دارای اعتیاد شدید و فقر مالی هستند، قرار دارند و نیازمند حمایت‌های نهادها و سازمان‌های حمایتی از جمله بهزیستی هستند. گروه دوم نیز زنانی هستند که همسر خود را به دلایل متعدد مانند مرگ و یا طلاق از دست داده‌اند و این اتفاق سبب شده تا سرپرستی خانواده بر عهده خانم باشد.
محمدعلی اله‌دادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، افزود: از میان زنان بی‌سرپرست و بدسرپرست برخی سالمند هستند که برای آنها اقدامات توانمندسازی یا اشتغال نمی‌توان انجام داد، بنابراین تنها مستمری ماهیانه به آنها تعلق می‌گیرد. اما برخی دیگر از زنان سن و سال کم‌تری داشته و جوان هستند و حتی ممکن است مجرد باشند که باید برنامه توانمندسازی و بازتوانی و همچنین اشتغال برای آنها اجرایی شود. اقدامات و فرایندهای حمایتی که از سوی مجموعه بهزیستی برای این قشر از زنان اجرایی می‌شود، شامل 2 بخش اقدامات مستمر و اقدامات غیرمستمر است.
وی ادامه داد: اقدامات مستمر همان پرداخت‌های مالی است که از طریق وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به صورت ماهیانه به خانواده‌ها پرداخت می‌شود. به تناسب تعداد افرادی که در یک خانواده تحت تکفل هستند، میزان مبالغ این پرداخت‌های مالی نیز متفاوت است. این مبالغ برای خانواده یک نفره، 11 میلیون و 500 هزار ریال است. بالاترین مبلغی که به خانواده‌های 5 نفر به بالا پرداخت می‌شود نیز 35 میلیون ریال است. بخش دیگری از اقدامات نیز غیرمستمر است که به صورت حمایت‌های درمانی، احداث مسکن، تسهیلات ودیعه مسکن، حمایت تحصیلی، خرید وسایل ضروری مورد نیاز زندگی انجام می‌شود. در این راستا به تناسب گزارش‌هایی که مددکاران اجتماعی از خانواده‌ها ثبت می‌کنند و طبق پرونده خانواده به آنها پرداخت می‌شود.
معاون سلامت اجتماعی اداره‌کل بهزیستی استان مرکزی اظهار داشت: در پرونده تمامی خانواده‌ها یک پروسه 3 ساله طرح کمکی نوشته می‌شود تا بر اساس آن اقدامات لازم انجام شود. در فرایند اجرای این اقدامات آموزش در اولویت نخست قرار دارد. در این راستا بر اساس قراردادی که با اداره‌کل فنی‌وحرفه‌ای وجود دارد، آموزش‌های عمومی مانند آموزش مهارت‌های زندگی، آموزش فرزندپروری و آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای به این بانوان ارائه می‌شود. این افراد بر اساس توانمندی و علاقه خود، آموزش‌های لازم را فرا می‌گیرند و برای آنها مدرک فنی‌حرفه‌ای صادر می‌شود.
اله‌دادی به فرایند اجرای اقدامات و فعالیت‌های آموزشی که برای زنان بی‌سرپرست و بدسرپرست اجرایی می‌شود اشاره داشته و تصریح کرد: این آموزش‌ها در قالب‌های متعددی از جمله انفرادی و یا گروهی که در اصطلاح گروه همیار نام دارد، ارائه می‌شود. بر اساس برآوردی که کارشناسان انجام می‌دهند، تسهیلات بلاعوض و تسهیلات بانکی به این خانواده‌ها پرداخت می‌شود که تقریباً برای هر نفر 2 میلیارد ریال تخصیص پیدا کرده است. اگر فرایند این آموزش‌ها به صورت گروهی انجام شود، قطعاً تعداد افراد بیشتری تحت پوشش قرار خواهند گرفت و 6 یا 7 نفر در یک حرفه فعالیت می‌کنند.
وی به موضوع اجرای طرح مدیریت مورد اشاره کرده و بیان داشت: طرح مدیریت مورد، طرحی است که 3 سال از آغاز اجرای آن می‌گذرد. در این طرح از بین تمامی زنانی که قابلیت توانمندسازی دارند، تعدادی به صورت ویژه جداسازی می‌شوند. تعداد این افراد در سال گذشته 35 نفر و در سال جاری نیز 35 نفر بوده که به صورت ویژه مورد توجه قرار گرفته‌اند. تمامی نیازهای خانواده از جمله نیازهای مادی و معنوی مانند مسکن و دارو و درمان و ... تحت پوشش قرار گرفته است. این فرایند در بازه زمانی 3 ساله انجام می‌شود که در سال نخست فرایندهای شناسایی و اقدامات اولیه، سال دوم مداخلات روانی و اجتماعی و سال سوم نیز توانمندسازی و خروج از چرخه صورت می‌گیرد.
معاون سلامت اجتماعی اداره‌کل بهزیستی استان مرکزی به موضوع حمایت‌های ویژه‌ای که برای زنان بدسرپرست اجرایی می‌شود اشاره داشته و در این خصوص تأکید کرد: اخیراً در اصلاحیه‌ای که در دستورالعمل‌های مجموعه سازمان بهزیستی آمده است، زنانی که بدسرپرست هستند به این معنا که همسر متواری یا معتاد دارند، با ارائه مدارک مورد نیاز برای آنها پرونده تشکیل داده خواهد شد و تحت پوشش قرار می‌گیرند. در این رابطه و به جهت اجرای فرایندهای حمایتی هر 6 ماه یک‌بار استعلام‌های لازم اخذ می‌شود تا بتوان از شرایط همسران ان قشر از زنان با خبر شد.
اله‌دادی ابراز داشت: یک مرکز تحت عنوان حامی‌سرا وجود دارد که اگر خانمی در خانواده در معرض خشونت و یا ضرب و شتم همسر و یا افراد دیگر خانواده قرار می‌گیرد، می‌تواند داوطلبانه یا از طریق ارجاع دادگستری به این مرکز معرفی شود و در این مرکز برای این شخص پرونده تشکیل داده خواهد شد. چنین فردی می‌تواند در مرکز حامی‌سرا اقامت موقت شبانه داشته باشد و به شکل تخصصی مورد حمایت قرار گیرد. تلاش بر این است که به زندگی برگردد و در خانواده سازش انجام شود. این مورد جدیدترین کاری بود که در استان مرکزی در حمایت از زنان صورت گرفته است.
قانون حمایت‌های ویژه‌ای از بانوان بدسرپرست و بی‌سرپرست دارد
مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری مرکزی با بیان اینکه قانون، حمایت‌های ویژه‌ای از بانوان بدسرپرست و بی‌سرپرست دارد، گفت: کمیته امداد و اداره‌کل بهزیستی از نهادها و دستگاه‌هایی هستند که به طور مستقیم امور زنان بی‌سرپرست و بدسرپرست را پیگیری می‌کنند. دستگاه‌ها ورنهادها و مؤسسات و مراکز خیریه دیگری نیز وجود دارند که در راستای حمایت از این قشر اقدامات و پیگیرهای مختلفی را انجام می‌دهند.
پروین مفتح‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، افزود: در حوزه توانمندسازی بانوان سرپرست خانوار دستگاه‌های اجرایی مختلفی مانند ادارات کل فنی‌وحرفه‌ای و ورزش و جوانان، جهادکشاورزی، میراث‌فرهنگی، صنعت معدن تجارت، تعاون و کار و رفاه اجتماعی، بسیج سازندگی، بنیاد برکت، صندوق کارآفرینی امید و برخی مراکز و مؤسسات خیریه از جمله صندوق وقف ماندگار و ... ورود کرده و خدماتی به صورت مستقیم و غیرمستقیم ارائه می‌دهند.
وی ادامه داد: طبق ماده 222 قانون پنجم توسعه کشور که اخیراً توسط معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی معاونت امورزنان و خانواده ریاست جمهوری به مشاوران امور زنان و خانواده دستگاه‌های اجرایی و مدیران کل امور بانوان و خانواده استانداری‌های سراسر کشور ابلاغ شده است، ساعات کار هفتگی زنان شاغل سرپرست خانوار اعم از رسمی، پیمانی و قراردادی دارای معلولیت شدید، فرزند زیر 6 سال، همسر یا فرزند معلول شدید یا مبتلا به بیماری صعب‌العلاج، بنابر درخواست متقاضی و تأیید سازمان بهزیستی یا وزارت بهداشت یا دادگستری، 36 ساعت در هفته با دریافت حقوق و مزایای 44 ساعت تعیین شده است. این موضوع توسط معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی استانداری به اعضای شورای اداری استان مکاتبه و مورد تأکید قرار گرفت.
مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری مرکزی به اقدامات سازمان‌ها و نهادهای حمایتی در خصوص زنان بی‌سرپرست و بدسرپرست اشاره کرده و در این خصوص اظهار داشت: در راستای توانمندسازی بانوان سرپرست خانوار دوره‌های آموزشی مختلفی با هدف توانمندسازی به ویژه در حوزه اشتغال‌زایی وخودکفایی این قشر از جامعه توسط کمیته امداد، بهزیستی، جهاد کشاورزی، بسیج سازندگی و ... به صورت رایگان و به طور مستمر برگزار می‌شود.
مفتح‌زاده به تخصیص بخش دیگری از تسهیلات در راستای فرایند اشتغال‌زایی اشاره داشته و تصریح کرد: تخصیص تسهیلات بلاعوض تا سقف 500 میلیون ریال با هدف اشتغال‌زایی اتفاق دیگری است که از سوی کمیته امداد برای این قشر از بانوان که تحت پوشش نهاد و دستگاه خاصی نیستند، ایجاد شده است. کمیته امداد در ابتدا بانوان مشمول این طرح را شناسایی کرده سپس برای آنها پرونده تشکیل می‌دهد و اطلاعات را به اداره‌کل امور بانوان و خانواده و همچنین دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی ارسال کرده و با بررسی مجدد، تأیید نهایی انجام می‌شود.
وی بیان داشت: پیرو مصوبات سفر رئیس جمهور دولت سیزدهم در سال 1401 نیز تسهیلاتی به میزان 230 میلیارد ریال توسط صندوق کارآفرینی امید با هدف اشتغال‌زایی به عموم بانوان استان تخصیص یافت. همچنین بنیادی تحت عنوان وقف ماندگار در تهران تشکیل شده و اخیراً در استان مرکزی نیز یک شعبه ایجاد کرده است. دفتر امور بانوان طبق تفاهم با این بنیاد، زنان بدسرپرست یا بی‌سرپرست که مشکلات بسیار جدی در حوزه اشتغال دارند را شناسایی کرده و به بنیاد معرفی می‌کند تا علاوه بر تسهیلات کمیته امداد و بهزیستی، از تسهیلات بدون سود تا سقف 500 میلیون ریال بهره‌مند شوند.
گزارش: شایسته سلامی
