قوم " لک "؛ قدیمی‌ترین قوم ایرانی / فراز و نشیب‌های تاریخی یک قوم باستانی
قوم لک به عنوان یکی از از قدیمی‌ترین اقوام سرزمین ایران محسوب میشود که فراز و نشیب‌های بسیاری در تاریخ خود داشته است.
قوم لک یکی از اقوام کهن زاگرس و یکی از بازماندگان اصیل تمدن ماد است که امروز در جغرافیایی که به‌طور غیر رسمی لکستان خوانده میشود، حضور دارد. این قوم مانند سایر اقوام تاریخ، فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته و تجربه‌های تاریخی فراوانی را در دل خود مدفون ساخته است. سرزمینی که خواستگاه مفرغ است؛ سرزمینی که برای اولین بار حیوانات وحشی را اهلی کرد؛ سرزمینی که برای اولین بار بشر در آنجا یکجا نشینی را تجربه کرد.
به گزارش خبرنگار ایلنا در کرمانشاه، سرزمینی که رودهای خروشانش زمینه ساز تمدن‌های اولیه بشر بود. سرزمینی که گوردخمه‌هایش آرام آرام به فراموشی سپرده میشود، سرزمینی که زخم کتیبه بیستون را در دل خود دارد و سرزمینی که هنوز که هنوز است برای اهالی خود نا شناخته مانده است. علاوه بر تاریخ غنایی زبانی دیار لکستان هم به خاموشی میشود، تاریخش انگار یک فراموش خانه بزرگ است که مقرر شده از یاد برود.
انگار کریم خان و یار محمد خان و سرداران ایل هیچگاه برای ما اهمیت نداشته‌اند، حیف است دیار من با آثار باستانی زیبا و فرهنگ غنی اش به یاد فراموشی سپرده شود. چه زیباست ملتی که تاریخ خود را به حافظه می‌سپارند و از این رهگذر بر غرور و هیبت خود می افزایند و همزمان با روزگار پیش می رود و خود را حفظ می کند.
شناخت و شناساندن آثار باستانی هر منطقه نه به عنوان تنها یک نگاه منطقه‌ای بلکه به عنوان بخشی از دستاوردها و تجربیات بشری نه تنها یک وظیفه انسانی است، بلکه جای تاسف و افسوس دارد که بگذاریم به فراموشی سپرده شود در این راستا با چند مکان باستانی آشنا می شویم که امید است در آینده مناطق تاریخی لک هم از سوی مردم و هم از سوی دولت مورد حمایت بیشتری قرار بگیرند.
غار میر ملاس:
غار میر ملاس در کوه(زرهون) و در فاصله ۱۵ کیلومتری شمال غربی شهر کوهدشت لرستان واقع شده است. این غار به مرور زمان در هم ریخته و در حال حاضر سایبانی بیش از آن باقی نمانده است، نقاشی هایی در دوطرف جنوب و شمال غار روی دیوار سایبان نقش بسته که در معرض تخریب عوامل طبیعی و انسانی قرار دارد بیشتر نقاشی ها صحنه هایی از شکارگاه یا رزمگاه را مجسم می سازند برخی نیز نقش حیواناتی هستند که نمی توان نوع آن ها را تشخیص داد.
غار میر ملاس نخستین غاری است که بر روی دیوارهای آن رنگین نگارهایی به جا مانده از ۱۲ هزار سال یافت شده است.(مربوط به عصر نوسنگی که البته در مورد قدمت آن هنوز تاریخ دقیق و قابل استنادی مطرح نشده است و در مورد قدمت ۱۲ هزارساله شک و تردید بسیاری وجود دارد و به نظر دور از واقعیت تاریخی باشد.
سنگ نگارهای این غار پس از غارهای " لاسکو " و " کرکس " در فرانسه سومین غاری است که نگاره های رنگین بر روی دیوارهای خود دارد نقاشی ها و نگاره هایی که بر دیوارهای جنوبی و شمالی این غار باقی مانده بیش تر صحنه هایی از رزم شکار انسان و حیوان را نشان می‌دهد نقوش حیوانی چون گوزن، گاو، سگ، روباه و به مخصوصا اسب و سوار در حال تیر اندازی و شکار موضوعات رزمی با رنگ‌های قرمز و سیاه بر دیواره این غار دیده می شود که در میان سنگ نگاره های باستانی کشور ایران بی مانند است.
محوطه باستانی باباجان:
این محوطه باستانی در ۵ کیلومتری غرب نور آباد واقع شده و نخستین بار توسط گلرکاف مید از دانشگاه لندن در فاصله سال‌های ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۷ خورشیدی(۱۹۶۳ تا ۱۹۶۸ میلادی) مورد کاوش قر ار گرفت که در نتیجه آن چهار دوره تاریخی و پیش از تاریخ مربوط به دوره های مادی، هخامنشیان، قرن نهم تا هشتم قبل از میلاد و هزاره سوم قبل از میلاد در آن شناسایی شد.
این محوطه تاریخی از یک تپه مرکزی و چندین تپه در غرب و شرق تشکیل شده که تاکنون تنها تپه مرکزی و شرقی آن مورد بررسی باستان شناسی قرار گرفته است.
دراین کاوش‌‌ها ده‌ها اثر شامل ظروف سفالی و سفالینه‌ها، اسکلت‌های مدفون شده، اشیا مفرغی و مجموعه‌ای از دسته‌های شیرهای لوله‌ای و کوزه‌ها با طرح و شکل‌های مختلف به دست آمده که هریک گوشه‌ای از فرهنگ و تمدن ایران را در هزاره‌های پیش از میلاد هویدا می‌کند.
وجود ابنیه بزرگ بابا جان از اهمیت سوق الجیشی این منطقه در هزاره اول قبل از میلاد حکایت دارد و گواه این است که این تپه مرکزی اداری و مقر روسای محلی بوده است.
در این کاوش ها همچنین نخستین آجرهای منقوش فلات ایران به تعداد ۲۰۰عدد بدست آمد که نشانگر نوعی کتیبه یا تزئین دیواری برجسته ونقاشی شده است. این آجرها که دارای طرح های استاندارد و معین هستند در طیف متنوعی از طرح ها و مدل های معکوس قرار دارند. این آجرها در تزئین سطوح جانبی اتاق منقوش که گفته می شود یک تخت گاه شاهی و یا یک پرستشگاه بوده بکار رفته اند. در حال حاضر دو نمونه از آن در موزه های اشمولین بریتانیا و تعدادی نیز در موزه ملی ایران نگهداری می شود.
سرخدم کوهدشت:
کوه چنگری در ارتفاعات شمالی شهر کوهدشت و در دامنه شمالی آن منطقه باستانی سرخدم لکی قرار دارد. این منطقه به صورت طبیعی تراس بندی شده است و با دخالت آدم به صورت پلکان بزرگ در آمده است که در بین صخره ها محصور است ابتدای دوره تاریخی این منطقه به عصر آهن جدید می رسد در کنار این محوطه سرخدم لری وجود دارد که نیایشگاهی از نیمه دوم عصر آهن است بناهای سرخدم لکی نیایشگاه نبوده و بناهای متعدد در آن دیده می شود.
در سرخدم لکی آثار معماری سفال، فلز، سنگ و… کشف شده است که به عصر آهن جدید تعلق دارد وجود سفالینه‌های دوران اسلامی در این محل نشانگر آبادانی آن در این دوره است در سرخدم لکی آثار معماری مسقف پیدا نشده است و احتمالا این محل اقامتگاه کوچ نشینان بوده است. معماری این محل را می‌توان با معماری تپه باباجان و تپه گیان مقایسه کرد. سفال نخودی رنگ گونه غالب این منطقه است. تزیینات سفال‌ها، ساده هستند. مهر سنگی به‌دست آمده از این ناحیه قابل قیاس با مهرهای ایلامی است و تصویر فردی نیایشگر و حیوانی بالدار شبیه عقرب بالدار است..
گزارش: نجف خرم داد
