سهم ۱۶ درصدی کشاورزی در اشتغال کل کشور/ سن بالا و تحصیلات پایین، چالش اصلی اشتغال روستایی

به گزارش خبرنگار ایلنا، مرکز آمار ایران با انتشار یک مجموعه آمار اینفوگرافیک، آخرین آمار مربوط به اقتصاد کشاورزی را اطلاع‌رسانی کرد. 

با کاهش آرام سرمایه‌گذاری کشور در بخش کشاورزی در سنوات گذشته، شاهد کاهش جمعیت شاغل کشور در بخش کشاورزی هستیم. ایران از کشوری با محوریت جمعیت روستایی در سال ۱۳۵۰ که بیش از ۶۰ درصد آن را روستاییان تشکیل می‌داد، در سال ۱۴۰۰ و پس از گذشت نیم قرن به کشوری با جمعیت اکثرا شهرنشین تبدیل شد که تنها حدود ۲۲ میلیون نفر از آن‌ها (حدود یک چهارم یا ۲۵ درصد) از کل جمعیت ۸۶ میلیون نفری ایران را تشکیل می‌دهند. 

یکی از چالش‌های بازار کار و اشتغال در سطح روستایی این است که جمعیت جوان روستایی به دلیل افت سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف کشاورزی و صنایع دستی، به سمت شهرها کشیده شده و بخش قابل توجهی از جمعیت جوان این مناطق به صورت موقت یا دائم ساکن شهرها هستند. به همین دلیل شاغلان ثابت بخش کشاورزی بر طبق برآورد مرکز آمار ایران ۱۶.۳ درصد از کل شاغلان کشور را تشکیل می‌دهند که طبق برآورد و محاسبات سال ۱۴۰۰ این رقم شامل ۳ میلیون ۸۰۰ هزار نفر از شاغلان فعال است. پیری جمعیت روستایی ثابت کشور یکی از دلایل نسبت اندک فعالان اقتصادی و نیروی کار بخش کشاورزی به نسبت جمعیت است. 

یکی دیگر از مسائل مورد بررسی مرکز آمار ایران، شاخص توسعه انسانی نیروی کار حاضر در سطح فعالیت کشاورزی ایران است که شامل کلیه مشاغل حوزه‌های کشت و زرغ، باغداری، دامپروری و طیورداری، پرورش آبزیان و ماهیگیری و شکار است. 

در این میان تنها ۲۳ درصد از کل شاغلان بخش کشاورزی کشور زیر ۴۰ سال سن دارند و سن نیروی کار فعال در بخش کشاورزی ایران با احتساب عشایر کشور بسیار بالاست زیرا حدود ۷۷ درصد جمعیت شاغل در این حوزه بین ۴۰ تا ۸۰ سال سن دارند. حدود ۵۵ درصد از کل شاغلان بخش کشاورزی بر طبق آخرین آمار مرکز آمار (تا سال ۱۳۹۴) در سن بازنشستگی (یعنی بالای ۵۰ سال) قرار دارند که این خود باعث کاهش بهره‌وری در این حوزه شده است؛ رقم ۵۵ درصدی که تاکنون پس از حدود شش سال قطعا با وضع فعلی تشکیل سرمایه فعلی در بخش کشاورزی، باید بیشتر هم شده باشد.

بر طبق گزارش اینفوگرافیک مرکز آمار، شاخص توسعه انسانی در بحث سواد نیروی کار فعال کشاورزی نیز وضعیت مساعدی ندارد. ۳۴ درصد از جمعیت روستایی و عشایر کشور طبق برآورد تا سال ۱۳۹۸ بی‌سواد، ۳۵ درصد دارای سواد سیکل (تا پایان دبستان) و ۲۵ درصد راهنمایی، دبیرستان و پیش دانشگاهی هستند. 

بر طبق این آمار، تنها شش درصد از جمعیت شاغل کشاورزی کشور بالاتر از دیپلم سابقه تحصیل دارند. 

آمارگیری سال ۱۴۰۰ مرکز آمار نشان می‌دهد؛ ۷۲.۸ جمعیت شاغل روستایی کشورمان ایران در بخش کشاورزی در زراعت و باغداری، ۲۰.۵ درصد در دامپروری، پرورش آبزیان و ماکیان، شکار و… فعالیت دارند. ۶.۱ درصد در حوزه ماهیگیری فعال بوده و ۰.۶ درصد نیز در جنگلداری فعال هستند.