برخی خواهان انحصارگرایی در تشکیل انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی هستند/ تشکیل انجمن‌های تخصصی اقدامی سودمند است/ انجمن‌های صنفی مکان مطالبه‌گری هستند نه کسب درآمد

به گزارش خبرنگار ایلنا، فعالان صنفی معتقدند که انجمن‌های صنفی چاقوی دولبه هستند به این معنا که هم می‌توانند مطالبات کارگران را هدایت کنند و به گوش مراجع قدرت برسانند و هم مطالبه‌گری را به قهقرا ببرند و سبب‌ساز بدبینی کارگران به کار صنفی شوند. 

فصل ششم قانون کار، دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌ها ذیل آن تشکل‌های کارگری را در جهت حداکثرسازی منافع اعضای خود پیش می‌برند. برخی معتقدند، قدرتی که قانون به موسسان و راهبران یک انجمن صنفی می‌دهد، می‌تواند زمینه سوءاستفاده آن‌ها را هم فراهم کند. این عده می‌توانند با حرکت‌های عوام‌فریبانه خواسته‌های کارگران را نه در جهت حداکثرسازی منافع آن‌ها که در جهت حفظ منافع خود تنظیم سازند. به هر شکل ساختاری که انجمن صنفی در آن نظم می‌گیرد، بسیار مهم است. 

روز سه‌شنبه (هفتم دی‌ماه) علی‌حسین رعیتی‌فرد دستورالعملی مبنی بر ابطال بخشنامه شماره ۲۲۹۸۷۴ بهمن ماه ۹۴ صادر کرد. این بخشنامه مانعی برای تشکیل انجمن‌های تخصصی صنعت ساختمان بود. پس از صدور بخشنامه جدید، انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی می‌توانند در جهت تشکیل انجمن‌های صنفی تخصصی اقدام کنند. تبصره ۱ ماده ۱۵ آیین‌نامه پیشین با تشکیل انجمن‌های تخصصی مغایرت داشت. انتشار این بخشنامه با واکنش‌های مثبت و منفی همراه شد. برخی آن را غیرکارشناسانه و برخی آن را مطابق با قانون می‌دانند. 

اسعد صالحی (رئیس انجمن صنفی برق‌کاران استان کرمانشاه و مشاور کانون عالی انجمن‌های کارگری) معتقد است، برخی به دلیل انحصارگرایی خواهان تشکیل انجمن‌های صنفی عمومی هستند. بر این باور هستم، چنین خواسته‌ای نه تنها از دیکتاتوری برآمده است بلکه منجر به فساد هم می‌شود. تشکیل انجمن‌های صنفی تخصصی، اقدامی سودمند قلمداد می‌شود. 

متن کامل این گفتگو را در ادامه می‌خوانید: 

معاونت روابط کار در هفته گذشته با انتشار نامه‌ای، بخشنامه حسن هفده‌تن (معاونت روابط کار علی ربیعی وزیر کار دولت حسن روحانی) را باطل کرد. بر این اساس، انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی می‌توانند برای تشکیل یک انجمن صنفی تخصصی اقدام کنند. نظر شما درباره این موضوع چیست؟ 

معاون فعلی روابط کار در دولت سیزدهم تصمیم گرفت بخشنامه شماره ۲۲۹۸۷۴ را باطل کند تا مانعی برای تشکیل انجمن‌های صنفی تخصصی کارگران ساختمانی وجود نداشته باشد. برخی تلاش می‌کنند علیه تصمیم علی‌حسین رعیتی‌فرد هجمه‌هایی وارد کنند. بر اساس قوانین، انجمن‌ها می‌توانند با ۵۰ عضو تشکیل شوند. بنابراین تشکیل شورای از منظر کمی هیچ مشکلی نخواهد داشت؛ بنابراین تشکیل یک انجمن تخصصی حتی در شهرهای کوچک نیز با مشکل مواجه نخواهد شد. 

هنگامی که یک انجمن نیاز به تصمیم‌گیری در زمینه‌ای مثل تغییر در اساس‌نامه دارد، ۵۰ درصد از اعضای آن به علاوه یک نفر باید با تغییرات موافقت کنند. به طور مثال انجمن کارگران ساختمانی کلان‌شهر تبریز حدود ۵۰ هزار نفر عضو دارد، تشکیل مجمع فوق‌العاده با جمعیت ۲۵ هزار نفری سخت است. به عبارت دیگر، چگونه یک هیات مدیره ۱۱ نفره می‌تواند چنین جمعیتی را اداره کند. معتقدم، تشکیل و مدیریت چنین جلساتی غیرممکن است. اگر این جمعیت به گروه‌های تخصصی تقسیم شوند، نه تنها امکان مطالبه‌گری افزایش می‌یابد بلکه مدیریت آن‌ها هم سهل‌تر خواهد بود. 

تشکیل انجمن‌های صنفی تخصصی آثار مثبتی به همراه دارد. هنگامی که یک نفر دچار بیماری قلبی می‌شود، اگر به پزشک عمومی مراجعه کند، چند دارو برای بیمار تجویز می‌شود اما پزشک متخصص، درمان‌های تخصصی را آغاز می‌کند. به طور قطع مراجعه به پزشک متخصص اثرگذاری بیشتری دارد. تشکیل انجمن‌های صنفی تخصصی نیز مانند مراجعه به یک پزشک متخصص است زیرا انجمن‌های تخصصی از وضعیت کارگران آن صنف به طور کامل آگاه هستند. 

آیا یک گچ‌کار که ریاست یک انجمن را برعهده دارد از مسائل و مشکلات یک برق‌کار آگاه است؟ آیا می‌تواند مسائل و مشکلات تمامی گروه‌های شغلی را درک کند؟ 

معتقدید، تشکیل انجمن صنفی به صورت تخصصی باعث می‌شود تا مشکلات رسته‌های شغلی به طور تخصصی مورد بررسی قرار گیرد. برخی از اعضای انجمن‌های صنفی معتقدند که انجمن‌ها در شهرهای کوچک به دلیل‌عدم تامین نیاز هزینه‌های جاری وعدم تامین منابع مالی با شکست مواجه خواهد شد. 

ادعاهایی مطرح می‌شود که هر انجمن نیاز به یک دفتر دارد. همچنین مدعی هستند که تامین هزینه‌های یک دفتر با اعضای کم غیرممکن خواهد بود. چنین ادعاهایی تنها یک بهانه است؛ اگر انجمن‌ها دست به اقدمات درست بزنند، می‌توانند از پس تامین هزینه‌های جاری خود برآیند. اجازه یک دفتر از سوی چند انجمن می‌تواند یکی از این اقدامات باشد در حالی که هیات مدیره و حساب مستقل داشته باشند. برخی به دلیل انحصارگرایی خواهان تشکیل انجمن‌های صنفی عمومی هستند. بر این باور هستم، چنین خواسته‌ای نه تنها از دیکتاتوری برآمده است بلکه منجر به فساد هم می‌شود. بازهم تاکید می‌کنم، تشکیل انجمن‌های صنفی تخصصی، اقدامی سودمند قلمداد می‌شود. 

با استناد به تصمیم معاونت کار وزارت تعاون، کار و رفاه‌اجتماعی می‌توان ادعا کرد که پتانسیل ایجاد بزرگ‌ترین انجمن صنفی کارگران جهان برای کارگران صنعت ساختمان در ایران ایجاد شده است. حدود ۲ میلیون نفر کارگر ساختمانی در کشور زندگی می‌کنند اما به دلیل مشکلات بیمه‌ای که بر سر راه آنان وجود دارد، فقط ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر کارگر به طور رسمی اعلام حضور کرده‌اند. انجمن صنفی کارگران ساختمانی کشور حدود ۴۵۰ کانون در شهرهای ایران دارد؛ با توجه به اینکه کارگران ساختمانی حدود ۱۵ رشته تخصصی دارد، بنابراین چنین فرصتی بسیار در دسترس است. 

پرسشی مطرح می‌کنم، آیا تشکیل انجمن صنفی تخصصی کارگران ساختمانی موضوعی ترسناک است که موجب واهمه گروهی خاص است؟ اگر برای بروز مشکلات ابراز نگرانی می‌کنند باید گفت که کانون‌های استانی به مشکلات ورود خواهند کرد. به راحتی می‌توان مسائل و مشکلات را حل کرد. تصمیم درباره تشکیل انجمن صنفی کارگران ساختمانی موضوعی جدید نیست و سابقه‌ای تاریخی دارد. بخشنامه پیشین باطل شد؛ در واقع بخشنامه جدیدی صادر نشده است. بخشنامه پیشین با هدف حمایت از یک گروه خاص صادر شد تا انتخابات انجمن‌های صنفی را مهندسی کنند. 

منظور شما از مهندسی انتخابات چیست؟ ترکیب هیات مدیره کانون سراسری انجمن صنفی کارگران ساختمانی کشور به چه شکلی است؟ آیا ترکیب هیات مدیره می‌تواند بر مطالبه‌گری و نحوه بیان خواسته‌ها تاثیرگذار باشد؟ 

کانون سراسری انجمن‌های کارگران ساختمانی، ۱۱ عضو هیات مدیره و ۴ بازرس دارد. ۸ نفر از اعضای کانون از اهالی ۴ استان کشور هستند و ۷ نفر دیگر از اهالی ۲۴ استان دیگر کشور هستند. در واقع باید گفت، اعضای ۴ استان درباره تمامی کارگران ساختمانی ایران تصمیم‌گیری می‌کنند. سهمیه استان‌ها از هیات مدیره کانون سراسری انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی کشور غیر منصفانه است. به طور مثال، استان سیستان و بلوچستان هیچ نماینده‌ای در انجمن صنفی ندارد و تنها یک انجمن صنفی در این استان پهناور فعالیت می‌کنند. 

استانی مثل دارای ۲۰ انجمن صنفی است و با ۲۰ رای در انتخابات کانون سراسری شرکت می‌کند؛ هچنین استان مازندران۲۲ شهرستان دارد اما ۳۰ انجمن صنفی در فعال دارد. بر اساس قوانین، هر شهر باید یک انجمن صنفی داشته باشد اما آقایان نسبت به قوانین پایند نیستند. شهرهای کوچک این استان‌ها، انجمن صنفی دارد اما نسبت به تصمیم معاونت روابط کار انتقاداتی وارد می‌کنند. آقای رعیتی‌فرد با عدالت کامل، بخش‌نامه پیشین را باطل کرد. مدعی هستند، تشکیل انجمن تخصصی به تشکل کارگری ضربه می‌زند؛ این موضوع واقعیت ندارد و یک ادعای پوشالی است. به عبارت دیگر، آن‌ها به دنبال سم‌پاشی هستند. حامی بخشنامه صادره از سوی معاونت روابط کار هستم. وزارت کار به دنبال اجرای قانون است و هدف دیگری ندارد. 

تشکیل انجمن تخصصی به معنای افزایش مطالبه‌گری هم خواهد بود. به طور قطع، انجمن‌های تخصصی کارگران ساختمانی می‌توانند با دیدگاهی تخصصی به مسائل ورود کنند. با استناد به تجربه خود و تشکیل یک انجمن تخصصی می‌گویم، چنین موضوعی ممکن است. چهار انجمن تخصصی استان کرمانشاه به صورت مشترک یک دفتر اجاره کرده‌اند و هزینه‌های خود را کاهش داده‌اند. وقتی انجمن‌ها تخصصی شوند، می‌توانند موضوعاتی مختلفی را پیگیری کرد. به طور مثال، با اتکا به انجمن‌های تخصصی می‌توان موضوع دفترچه مزد را پیگیری کرد؛ مساله‌ای در ۸۰ درصد انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی به دست فراموشی سپرده شده است. تجربه‌های موفقی درباره تشکیل انجمن صنفی تخصصی در دسترس است. به طور مثال انجمن‌های صنفی رانندگان به گروه‌های تخصصی تقسیم شده است. آن‌ها به راحتی می‌توانند مسائل حوزه خود را پیگیری کنند. 

شما معتقدید که تشکیل انجمن منجر به افزایش میزان مطالبه‌گری خواهد شد. همچین به این موضوع اشاره کردید که هزینه‌های جاری انجمن‌ها هم می‌تواند میزان هزینه‌ها را کاهش دهد. آیا تغییر ساختارها تنها در گرو تشکیل انجمن تخصصی است؟ 

معتقدم، ساختارها باید تغییر کند. انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی در حال حاضر به صورت سنتی اداره می‌شوند. خانه‌ها هم می‌تواند محلی برای مطالبه‌گری باشد، به اجاره دفتر نیازی نیست. مسئول یک انجمن می‌تواند نامه‌ای را در خانه خود تایپ کند و خواسته کارگران را به گوش مسئولان برساند. برخی از انجمن‌های کارگری هیچ دفتری ندارند؛ به طور مثال شورای اسلامی کار کارخانه‌ها دفتر مستقل ندارند و در کارخانه‌ها جلسات خود را برگزار می‌کنند. 

تنها موضوعی که نیاز به انجمن دارد، بیمه تامین اجتماعی است. دنیای امروز، عصر دیجیتال است. باید از ظرفیت‌های مجازی و اینترنتی استفاده کرد. سازمان تامین اجتماعی، بخشی از خدمات خود را به صورت الکترونیک ارائه می‌دهد؛ درخواست کارگران هم برای تحت پوشش تامین اجتماعی قرار گرفتن هم می‌تواند به صورت اینترنتی بررسی شود. انجمن صنفی برای مطالبه‌گری تشکیل شده‌اند، نباید مکان درآمد گروهی خاص باشند.