سازمان عفو بین‌الملل به پرونده مرگ کارگران سازنده استادیوم‌های جام‌جهانی ورود کرد/ علت مرگ کارگران چیست؟
سازمان عفو بین‌الملل خواستار شفاف‌سازی علت مرگ هزاران کارگر خارجی در قطر شده است. این نهاد حقوق بشری معتقد است که قطر به عنوان میزبان جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ در بررسی دلیل فوت کارگران کوتاهی کرده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا به نقل از گاردین، کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد در گزارشی وضعیت کارگران مهاجر شاغل در پروژه‌های عمرانی جام‌جهانی ۲۰۲۲ قطر را بررسی کرده است. این شورا در گزارش خود نوشت: اگرچه نیروی کار خارجی به دلیل مسائلی مثل نارسایی قلبی یا مشکلات تنفسی جان خود را از دست می‌دهند اما پیمانکاران این کشور تلاش می‌کنند تا فوت کارگران مهاجر را مرگ طبیعی جلوه دهند.
این تحقیق بر اساس ادعاهای مطرح شده از سوی کارگران و تحقیقات میدانی به دست آمده است. کارگران مهاجر می‌گویند: هیچ‌کدام ار خانواده‌های کارگران موفق به دریافت خسارت ناشی از کار نشده‌اند؛ بسیاری از کارگران به دلیل شرایط بد اقلیمی و فشار کاری زیاد، سکته قلبی می‌کنند. حمله قلبی عامل مرگ بسیاری از نیروی کار خارجی است اما دولت و کارفرمایان قطری هیچ سندی در اختیار خانواده قربانیان قرار نمی‌دهند تا از پرداخت خسارت طفره بروند.
بر اساس قوانین این کشور عربی، دولت قطر موظف است تا هزینه‌های خسارت ناشی از حوادث کار را به نیروی کار خارجی شاغل در پروژه‌ها پرداخت کند. پزشک قانونی قطر هیچ‌گاه چرایی مرگ کارگران را اعلام نمی‌کند تا کارفرمایان ملزم به پرداخت خسارت نشوند. در این شرایط، کارفرمایان می‌توانند به راحتی حقوق مزدبگیران را اجحاف کنند.
به گفته یکی از کارشناسان کار کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، کارگران به دلایل گوناگونی جان خود را از دست داده‌اند که در گروه‌های مختلف قابلیت طبقه‌بندی را دارند اما دولت این کشور تلاش می‌کند تا مرگ آنان را مرگ طبیعی جلوه دهد. این عملکرد به این معناست که حقوق کارگران مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
درباره ۷۰ درصد از مرگ و میرها هیچ توضیحی ارائه نشده به عبارت دیگر، این موارد را غیرقابل توضیح معرفی کرده‌اند. کمیساریای عالی حقوق بشر با انتقاد از وضعیت بهداشتی این کشور نوشت: یک سیستم بهداشتی کارآمد که به منابع خوبی دسترسی دارد باید بتواند علت مرگ کارگران را مشخص کند و تنها ۱ درصد باید غیرقابل تشخیص باشد. اگرچه قطر به امکانات مناسبی دسترسی دارد اما توضیحی درباره چرایی فوت کارگران ارائه نمی‌دهد.
حدود یک سال دیگر تا آغاز مسابقات جام‌جهانی ۲۰۲۲ باقیمانده است؛ انتشار گزارش در این بازه زمانی می‌تواند بر تعداد تماشاچیان حاضر در ورزشگاه‌ها تاثیر بگذارد. پیش از این گزارش، اخبار ناگواری درارتباط با شرایط اسفناک نیروی کار خارجی در رسانه‌ها منتشر شد. انتشار این گزارش، فشار فزاینده‌ای بر فیفا و فدراسیون فوتبال قطر وارد کرد و بی‌توجهی به حقوق انسانی کارگران را باردیگر بازتاب داد.
کمیته سازماندهی جام جهانی قطر از مرگ ۳۸ کارگر در پروژه‌های عمرانی جام‌جهانی خبر داده و مرگ ۳۵ نفر از آنها خارج از حوادث کار گزارش شده است. بسیاری از فعالان کارگری باور دارند، میزان مرگ و میر کارگران بیشتر از آمار اعلام شده است. اعضای عفو بین‌الملل معتقدند: به طور قطع علت مرگ کارگران به درستی مورد بررسی قرار نمی‌گیرد. همچنین تمامی کارگران پیش از اشتغال تحت آزمایش‌های پزشکی قرار گرفته‌اند که سلامت جسمانی آنها مورد تایید قرار گرفته است. ادعای مرگ طبیعی به هیچ وجه قابل قبول نیست. اگر کارگران خارجی در چارچوب شرایط خطرناک مانند گرمای شدید مشغول به کار هستند، باید تدابیر لازم برای حفظ سلامتی آنها در نظر گرفته شود.
رقم واقعی تعداد کارگران خارجی که در قطر فوت کرده‌اند، مشخص نیست. نیویورک تایمز از ۶ هزار و ۵۰۰ کارگر خارجی کشته‌شده در قطر از سال ۲۰۱۰ تاکنون خبر داد. مقامات قطری در واکنش به این خبر اظهار کردند، میزان مرگ و میر مهاجران با توجه به حجم نیروی کار در محدوده مورد انتظار است اما کارشناسان اپیدمیولوژیک، توانایی مقامات در ارائه داده‌های مناسب را زیرسوال برده‌اند.
عفو بین‌الملل می‌گوید ۱۸ گواهی فوت صادر شده کارگران بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است که در ۱۵ مورد از آنها دلیل فوت با اصطلاحات مبهمی مانند «نارسایی قلبی نامشخص و نارسایی حاد تنفسی به دلایل طبیعی» توجیه شده است. «دیوید بیلی» عضو گروه کاری سازمان جهانی بهداشت (WHO) در زمینه علل پزشکی مرگ کارگران، به عفو بین‌الملل گفته است، این جملات بدون توضیح علل مرگ معنی ندارد.
سازمان پزشکان بدون مرز درباره کشته‌شدن کارگران در ورزشگاه‌های قطر نوشت: قرارگرفتن در معرض گرما و رطوبت شدید هوا عامل بسیاری از حوادث کار در این کشور است. ما از مقامات قطری می‌خواهیم تا به موضوع ایمنی و امنیت کارگران ورود کنند تا امکان حفاظت بیشتر از آنان فراهم شود.
«استیو کاکبورن» رئیس عدالت اقتصادی و اجتماعی سازمان عفو بین الملل می‌گوید: وقتی مردان جوان و سالم در گرمای شدید ساعت‌ها کار می‌کنند و به صورت ناگهانی جان خود را از دست می‌دهند، این مسائل پرسش‌هایی جدی در ارتباط با وضعیت ایمنی کار در قطر ایجاد می‌کند. مقامات قطری در بررسی علل زمینه‌ای مرگ و میر کارگران مهاجر، علائم هشداردهنده را نادیده می‌گیرند. اگر این مسائل مورد توجه قرار گیرد، جان انسان‌های زحمتکش حفظ می‌شود.
در سال‌های اخیر وضعیت نابسامان کارگران خارجی در قطر از لحاظ حقوقی و بهداشتی مورد انتقاد شدید نهادهای حقوق بشری در جهان بوده است. موارد تبعیضی متفاوتی مانند وابستگی شخصی و یک‌طرفه کارگران به اختیارات فرد کارفرما، عدم دریافت حقوق، ممنوع‌الخروج شدن از قطر به علت اختلاف با کارفرما و به ویژه کمبود دسترسی به امکانات بهداشتی و درمانی، در فهرست اتهامات به کشور میزبان جام جهانی ۲۰۲۲ قرار گرفته بود.
در پی آن، کشور قطر متعهد شد که اصلاحاتی را در زمینه بهبود وضعیت کاری و زندگی کارگران خارجی صورت دهد. این اصلاحات در حقوق کارگران خارجی به عنوان مثال شامل خوداختیاری آنها در ترک کشور قطر و یا اجازه تعویض کارفرما در این کشور است.
