آیا ماهیت اشتغال در دوران پساکرونا تغییر می‌کند؟/ برخی مشاغل برای همیشه از بین می‌روند

به گزارش خبرنگار ایلنا به نقل از گاردین، سرعت بالای واکسیناسیون از میزان تلفات انسانی و محدودیت‌های فعالیت‌های اقتصادی برخی از کشورها کاسته است اما بهبود وضعیت بازار کار و اقتصاد همچنان تدریجی بوده و راهی طولانی در پیش دارد. 

گزارش‌های منتشر شده از سوی وزارت کار ایالات متحده نشان می‌دهد، حدود ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار فرصت شغلی در دوران بحران اقتصادی از بین رفته است. به طور قطع، بحران کرونا تاثیری بیشتری بر بازار کار دارد؛ پاندمی کرونا، حدود ۱۲ میلیون فرصت شغلی از بین برده است در این میان برخی از گروه‌ها مثل زنان، آفریقایی_آمریکایی تبارها و کارگرانی که تحصیلات کمتری دارند، بحران‌های بیشتری را تجربه کرده‌اند. 

نه تنها موقعیت‌های شغلی بلکه ماهیت و شیوه‌های اشتغال نیز تحت سیطره این ویروس قرار گرفته‌اند. روند دیجیتالی‌شدن هم به تبع کرونا سیری صعودی خواهد داشت که خود عاملی برای ایجاد شکاف بیشتر میان نیروهای انسانی است چراکه سیاه‌پوستان و اسپانیایی تبارها در ایالات متحده از فرصت برخورداری مشاغل جدید محروم هستند، این موضوع تاکیدی بر ادعای افزایش نابرابری‌های گذشته محسوب می‌شود. 

بهبود پایدار اقتصادی به وسیله عواملی مثل اشتغال‌زایی برای تمامی نیروهای انسانی و توجه به کارگران کم مهارت، میسر خواهد شد که در دوران کرونا از بین رفته‌است. به همین دلیل آموزش نیروی انسانی به منظور افزایش مهارت باید در دستور کار قرار گیرد تا از افزایش نابرابری‌های شغلی جلوگیری کند. یافته‌های جدیدترین پژوهش موسسه تحقیقاتی «مکینزی‌اند کامپنی» نشان می‌دهد بسیاری از کارگران سراسر جهان، ناچار به تغییر موقعیت شغلی خود هستند که این میزان بیشتر از برآوردهای به عمل آمده است. 

پیشخدمت‌ها، کارگران کارگاه‌های کوچک و متوسط، کارکنان بخش پذیرش هتل، کارگران استادیوم‌های ورزشی و سایر موقعیت‌های شغلی که دستمزد ناچیزی می‌گیرند، نیازمند فعالیت‌های فیزیکی یا ارتباط بیشتر با مشتری هستند. این مشاغل، بیشترین آسیب‌های شغلی دوره پاندمی را تحمل می‌کنند و در خط مقدم آسیب‌های اجتماعی قرار دارند. 

کارشناسان حوزه کار پیش‌بینی می‌کنند، برخی از شیوه‌های کسب و کار که به منظور ایجاد فاصله‌گذاری میان مشتریان و کارگران تعریف شده، پس از شرایط فعلی ادامه خواهند داشت. میزان فروش آنلاین در سال ۲۰۲۰ بیش از ۳۲ درصد افزایش یافته که نسبت به ۲ سال گذشته، ۵ برابر بیشتر شده است. به گفته اغلب مصرف کنندگان، پس از روزهای کرونایی، آن‌ها به خرید آنلاین خود ادامه خواهند داد. 

دورکاری، بهره‌وری کارگران را افزایش داده است

به دنبال اعلام رسمی سازمان جهانی بهداشت مبنی بر همه‌گیری جهانی ویروس کرونا، دور از واقع نبود تا دورکاری در منزل به یک امر عادی تبدیل شود. برخی از کارمندان برای اولین بار از خانه کار می‌کردند، یعنی فهمیدن اینکه چگونه در محیط جدید بر سر وظایف خود بمانند. 

در گذشته، بسیاری از کارفرمایان در برابر کار از راه دور کارگران مقاومت می‌کردند اما سرانجام در برابر این مطالبه تسلیم شدند. بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ گاهی اوقات، کارمندان دور کار ساعات بیشتری را برای امور محوله صرف می‌کنند و بهره‌وری بالاتری دارند. بسیاری از صاحبان مشاغل تلاش می‌کنند تا ساختاری جدید برای دوران پساکرونا ارائه دهند تا میزان کارایی و بهره‌وری نیروهای انسانی خوذ را حفظ کنند. 

فرصت دورکاری برای تمامی افراد فراهم نیست، کارگرانی که درآمد بیشتری دارند از این فرصت برخوردارند. آوریل ۲۰۲۰، یک نظرسنجی در چند کشور اروپایی انجام شد. نتایج حاصله نشان می‌دهد، حدود ۶۰٪ از کارگرانی دورکار نه تنها درآمد بیشتری دارند بلکه کارایی آن‌ها نیز بهتر است. اگرچه ۴۰ درصد باقیمانده هر روز در محل کار خود حاضر می‌شوند اما درآمد کمتری دارند. 

جغرافیای اشتغال نیز تغییر خواهد کرد

اشتغال از راه دور پیامدهای گسترده‌ای برای کارگران رستوران‌ها، هتل‌ها و مشاغل خدماتی خواهد داشت. پیش از پاندمی کووید ۱۹، از هر چهار نفر تنها یک آمریکایی در این مشاغل اشتغال داشت. همچنین افرادی که تحصیلات کمتری دارند به کارهایی از این دست روی می‌آورند. در حال حاضر، تحقیقات حاکی از آن است؛ افزایش کار از راه دور به تبع کرونا، میزان تقاضای خدمات محلی در شهرها روندی نزولی دارد. 

دورکاری می‌تواند جغرافیای کار را تغییر دهد و باعث مهاجرت استعدادها از کلانشهرها شود که روزگاری موتور ایجاد اشتغال بوده‌اند. در حال حاضر، تعداد مسکن‌های خالی اجاره‌ای در ایالات متحده و اروپا افزایش یافته، این موضوع حاکی از آن است؛ برخی از کارگران و شرکت‌ها از شهرهای بزرگتر که هزینه‌های بیشتری بر آن‌ها تحمیل می‌کند به شهرهای کوچک‌تر مهاجرت کرده‌اند. علاوه بر این، کشورها تلاش می‌کنند تا در جذب نیروی انسانی دورکار با یکدیگر رقابت کنند؛ برای مثال استونی و گرجستان شرایط اخذ ویزای کوتاه مدت را تسهیل کرده‌اند، یونان نیز مشوق‌های ویژه مالیاتی ارائه می‌دهد. 

کارفرمایان تلاش می‌کنند تا با بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال و اتوماسیون، فاصله فیزیکی بین کارمندان خود را بیشتر کنند و نسبت به ایجاد تغییرات، منعطف‌تر باشند. ربات‌ها و کاربردهای هوش مصنوعی به کارگران خطوط مونتاژ در رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی ایمن کمک می‌کنند، انبارگردانی فروشگاه‌ها به صورت الکترونیکی و سریع‌تر انجام می‌شود و حتی آشپزی نیز در قلمرو اقدامات ربات‌ها قرار می‌گیرد. تمامی این موارد بر کاهش نیروی انسانی در آینده نه چندان دور تاکید می‌کند. شکل‌های متنوع اتوماسیون مبتنی بر همه گیری کرونا، مقیاسی بزرگتر از انتظارات اقتصاددانان خواهد داشت. 

حدود ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار کارگر در رستوران‌ها و هتل‌های ایالات متحده اشتغال دارند؛ حدود ۱ میلیون نفر نیز در ادارات امور خدماتی را انجام می‌دهند، پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تمامی این مشاغل تا سال ۲۰۳۰ از بین خواهند رفت. هشت کشور چین، فرانسه، آلمان، هند، ژاپن، اسپانیا، انگلستان و ایالات متحده - الگوی کاهش تقاضا برای مشاغل کم درآمد هستند؛ بررسی‌های به عمل آمده درارتباط با این کشورها نشان می‌دهد، ۱۲ درصد کارگران باید در فکر تغییر موقعیت شغلی خود باشند که این میزان، بیشتر از برآوردهای اولیه است.