دستمزد کارگران نیمی از هزینه‌های خانوار شهری را پوشش می‌دهد / جدول

تحلیل آمار ارائه شده توسط مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که یک خانواده ۴ نفره کارگری که درآمد ماهانه‌اش بر مبنای حداقل دستمزد قانونی پرداخت شده است، اگر در سال ۹۳ تمامی درآمدش را طبق فرمول این نهاد رسمی خرج کرده باشد ماهانه ۳۰۱ هزار تومان امکان خرج کردن بابت خوراک، آشامیدنی و دخانیات داشته است. چهار نفر عضو این خانواده کارگری ماهانه به اندازه ۵۲ هزار تومان قدرت خرید پوشاک و کفش؛ و به اندازه ۱۰۰ هزار تومان فرصت بیمار شدن و خرید اقلام بهداشتی داشته‌اند. از سوی دیگر لازم است که هزینه مسکن این خانواده در ماه بیشتر از ۳۷۰ هزار تومان نبوده باشد.

مبنای این محاسبه، گزارش مرکز آمار ایران از هزینه‌های زندگی یک خانوار شهری با تعداد متوسط ۳/۵ نفر در سال ۹۲(آخرین گزارش رسمی در این خصوص) قرار گرفته است که با لحاظ کردن نرخ تورم ۱۱/۸۷ درصدی ۹ ماهه اول سال جاری، تصویری از آثار تصویب پایه دستمزد ۶۰۹ هزارتومانی بر لایه‌های کمتر دیده شده از زندگی خانواده‌های کارگری را به نمایش می‌گذارد.

در این گزارش نه فقط پایه دستمزد ماهانه کارگران، بلکه تمامی حقوق و مزایای جانبی که بر اساس قانون کار در طول یک سال به کارگر تعلق می‌گیرد مورد محاسبه قرار گرفته است. به این ترتیب برای محاسبه کل دریافتی کارگران در یک سال لازم است ۷ درصد سهم «حق بیمه» کارگر را از حداقل دستمزد روزانه او کسر کنیم، عدد به دست آمده را در ۳۶۵ روز سال ضرب کنیم و سپس مبلغ ۱۲۰ هزار تومان مجموع «حق مسکن» و «حق بن کارگری» و ۷۰۸ هزار تومان «حق سنوات خدمت» و ۲۱۷ هزار تومان «حق عیدی» کارگر را به رقم به دست آمده بیافزاییم تا بتوانیم بفهمیم مجموع تمامی دریافتی‌های یک کارگر حداقل بگیر ایرانی در طول سال ۹۳ چقدر بوده است.

حداقل مزد روزانه یک کارگر برای سال جاری طبق بخشنامه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ۲۰۲ هزار و ۹۷۰ ریال تعیین شده بود. با کسر ۷ درصد حق بیمه سهم کارگر از مزد روزانه به عدد ۱۸۸ هزار و ۷۶۲ریال می‌رسیم. ما در این گزارش قصد داریم بدانیم کارگران در طول یک سال چقدر درامد داشته‌اند بنابراین عدد بدست آمده را در ۳۶۵ ضرب می‌کنیم. به این ترتیب دستمزد خالص کارگر در طول سال ۹۳ رقم ۶۸ میلیون و ۸۹۸ هزار و ۱۶۶ریال محاسبه شده است.

اما از آن رو که کارگران علاوه بر دستمزد مبالغ دیگری نیز تحت عناوین مختلف دریافت می‌کنند و دستمزد به تنهایی بیانگر تمام درآمد کارگران نیست، مجموع حقوق و مزایای جانبی یک کارگر حداقل بگیر را به این رقم می‌افزاییم. جمع مبلغ حقوق سنوات، بن کارگری، حق مسکن و عیدی، این عدد را به ۱۰۰میلیون و ۱۵۷ هزار و ۲۶۶ ریال می‌رساند که اگر فرض کنیم این کارگر متاهل و صاحب دو فرزند است، این دریافتی نهایتا به ۱۱۴میلیون و ۷۷۱ هزار و ۱۰۶ ریال می‌رسد. بنابراین کارگر حداقل‌بگیر متاهل با دو فرزند ماهانه ۹۵۶ هزار و ۴۲۶ تومان، کارگر حداقل‌بگیر متاهل با یک فرزند ماهانه ۸۹۵ هزار و ۵۳۴ تومان و کارگر حداقل‌بگیر متاهل بدون فرزند یا کارگر حداقل‌بگیر مجرد ماهانه ۸۳۴ هزار و ۶۴۳ تومان در سال ۹۳ دریافتی داشته است.

اتباع ایران علاوه بر دستمزد ماهانه، مبالغی نیز به عنوان یارانه نقدی از دولت دریافت می‌کنند. پس یک خانوار کارگری ۴ نفره، ماهانه مبلغ یک میلیون و ۸۰۰ هزار ریال، خانوار سه نفره یک میلیون و ۳۵۰ هزار ریال و خانوار دو نفره و افراد مجرد به ترتیب ماهانه ۹۰۰ هزار ریال و ۴۵۰ هزار ریال یارانه می‌گیرند که این رقم طی سال برای خانوار چهارنفره کارگری برابر ۲۱ میلیون و ۶۰۰ هزار ریال، خانوار سه نفره ۱۶ میلیون و ۲۰۰ هزار ریال، خانوار دو نفره ۱۰ میلیون و ۸۰۰ هزار ریال و خانوار تک نفره برابر ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار ریال دریافت خواهند کرد. با این حساب درآمد خالص خانوارهای کارگری به ترتیب زیر خواهد بود:
خانوار ۴ نفره: ۱۳۶میلیون و ۳۷۱هزار و ۱۰۶ ریال
خانوار ۳ نفره: ۱۲۳ میلیون و ۶۶۴هزار و ۸۰ ریال
خانوار ۲ نفره: ۱۱۰ میلیون و ۹۵۷ هزار و ۱۶۰ ریال
خانوار تک نفره: ۱۰۵ میلیون و ۵۵۷ هزار و ۱۶۰ ریال

هر چند دولت طی ۷ سال گذشته حاضر به اعلام رقم دقیق خط فقر در کشور نشده است، اما تشکل‌های کارگری در غیاب آمار دقیقی از خط فقر و خط گرسنگی در کشور، اقدام به تهیه و تعیین برخی شاخص‌ها کرده‌اند که امری ارزشمند محسوب می‌شود، اما تجربه نشان داده است نتایج این براورد‌ها هیچ‌گاه مورد استناد مراجع ذی‌صلاح در تعیین مزد(شورای عالی کار) قرار نگرفته است. با این حال آمار اعلام شده از سوی درگاه ملی آمار کشور، با توجه به اعلام از سوی یک نهاد رسمی کشور، می‌تواند به عنوان ملاکی محکم برای چانه زنی درباره مزد کارگران قرار گیرد.

گزارش مرکز آمار درباره هزینه‌های زندگی یک خانوار شهری نشان می‌دهد که متوسط هزینه یک خانوار در سال ۱۳۹۲ برابر ۲۰ میلیون و ۵۹۸ هزار و ۲۰۰ تومان بوده است.
این رقم با احتساب تورم ۱۱/۸۷ درصدی ۹ ماهه اول سال ۱۳۹۳ برابر با ۲۳ میلیون و ۴۳ هزار و ۲۰۶ تومان خواهد بود. با این حساب هر خانوار کارگری، باید ماهانه یک میلیون و ۹۲۰ هزار و ۲۶۷ تومان درآمد داشته باشد تا بتواند در سطح متوسط هزینه‌های شهری زندگی کند که این رقم ماهانه ۷۸۴ هزار تومان با درآمد کارگران تفاوت دارد.
در جدول شماره ۴۹ از گزارش مرکز آمار ایران، تفکیکی از هزینه‌های خانوار شهری صورت گرفته است. در میان هزینه‌های لازم برای زندگی شهری طبق معیارهای مرکز آمار، در گزارش پیش رو تنها سطور یک و چهار از این جدول یعنی هزینه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها و نیز هزینه مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها با درآمد متوسط کارگران مقایسه و بررسی شده‌اند. در این مقایسه، هزینه دخانیات، پوشاک و کفش، لوازم، اثاثو خدمات مورد استفاده در خانه، بهداشت و درمان، حمل و نقل، ارتباطات، تفریح و امور فرهنگی، تحصیل، رستوران و هتل و کالا‌ها و خدمات متفرقه در نظر گرفته نشده است.
جمع هزینه متوسط خانوارهای شهری در بخش خوراکی و دخانی(۵۴ میلیون و ۹۵۳ هزار ریال) به همراه هزینه مسکن(۶۸ میلیون و ۳۹۹ هزار ریال) برابر ۱۲۳میلیون و ۳۵۲ هزار ریال است، که این رقم با تورم ۱۱/۸۷ درصدی ۹ ماهه اول سال ۱۳۹۳ برابر ۱۳۷ میلیون و ۹۹۴ هزار ریال است که خود به تنهایی از تمامی درآمد یک خانوار کارگری(که با احتساب یارانه ۴ نفره برابر ۱۳۶ میلیون و ۳۷۱ هزار و ۱۰۶ ریال است) بیشتر است.
با این حال موضوع را از زاویه دیگری می‌بینیم. متوسط هزینه خانوار شهری در سال ۱۳۹۲ در کشور برابر ۲۰۵ میلیون و ۹۸۲ هزار ریال است که با احتساب رقم تورم ۹ ماهه او سال ۱۳۹۳(۱۱/۸۷درصد) ۲۳۰ میلیون و ۴۳۲ هزار و ۶۳ ریال محاسبه می‌شود که نسبت درآمد یک خانوار کارگری ۴ نفره در سال ۱۳۹۳ با آن برابر ۵۹/۱۸ درصد است. این اعداد نشان می‌دهند که درآمد هر خانوار کارگری حداقل‌بگیر کمتر از نیمی از هزینه‌های متوسط زندگی در شهر کفاف می‌دهد.