درگیری صدا و سیما و باشگاه‌ها بر سر حق پخش تلویزیونی؛ جایگاه احترام به مخاطب کجاست؟
باشگاه استقلال روز گذشته در جریان پخش زنده تلویزیونی مسابقه با سپاهان با سازمان صدا و سیما وارد جدل شد.
به گزارش خبرنگار ورزشی ایلنا، ماجرای حق پخش تلویزیونی به باشگاه‌های فوتبال در سال‌های اخیر همواره محل بحث و کش مکش میان سازمان صدا و سیما و مسئولان ورزش بوده است. فوتبال که رشته پرطرفدار و پرمخاطبی است در کنارش هزینه‌های زیادی هم دارد که با استفاده از شیوه‌های درآمدزایی که به واسطه همان پرمخاطب بودن برایش فراهم است آن را تامین می‌کند. طبق عرف جهانی و آنچه در کشورهای صاحب فوتبال مطرح است 50 تا 70 درصد هزینه یک باشگاه ورزشی از طریق حق پخش تلویزیونی تامین می‌شود و این شبکه‌ها که تبلیغات گران قیمتی برای مسابقات فوتبال در نظر می‌گیرند درآمد قابل توجهی از آن کسب کرده و بخشی از آن را به خود باشگاه‌ها پرداخت می‌کنند ولی در ایران این موضوع هیچ وقت به استانداردهای جهانی نزدیک نشده است. در روزهای اخیر به دلیل مشاجره باشگاه استقلال با سازمان صدا و سیما بر سر این موضوع، ماجرای حق پخش دوباره سر زبان‌ها افتاده و به همین بهانه آن را مورد بررسی قرار دادیم:
حق پخش در دنیا
در فوتبال اروپا بخش قابل توجهی از درآمد باشگاه‌ها از طریق حق پخش و حضور تماشاگران در استادیوم‌ها تامین می‌شود. لیگ برتر انگلیس سالیان سال است به پرطرفدارترین رقابت فوتبال بدل شده و توانسته میلیون‌ها بیننده در سراسر دنیا برای خود دست و پا کند. این رقابت با اختلاف نسبت به سایر لیگ‌های اروپایی، حق پخش بالایی دارد و سود بسیاری در این سال‌ها از این شکل بدست آورده است.
ارزش حق پخش لیگ برتر انگلیس نزدیک به 6.3 میلیارد دلار آمریکا تخمین زده شده و در بریتانیا 4 شرکت اسکای اسپورت، بی‌تی‌اسپورت، آمازون پرایم و بی‌بی‌سی آنها را پخش خواهند کرد. البته پخش‌کننده‌های خارج از انگلیس نیز به شدت علاقه‌مند به پخش این رقابت هستند و طبق گزارش این سایت درآمد لیگ برتر از آنها نزدیک به 4.98 میلیارد دلار آمریکا تخمین زده شده است.جالب توجه است که 36 پخش کننده در سراسر دنیا بازی‌های لیگ برتر انگلیس را به صورت زنده پخش می‌کنند.
لالیگای اسپانیا مشابه لیگ برتر انگلیس نتوانسته کمپانی‌های بزرگ پخش کننده را به سمت خود آورد ولی شبکه آمریکایی ESPN امسال قراردادی به ارزش 1.4 میلیارد دلار با لالیگا امضا کرد تا این مسابقات را زنده پخش کند.طبق گزارش interestingfootball برای فصل 2021-2022 شبکه‌های تلفونیکا و مووی‌استار اسپانیا برای پخش لالیگا قراردادی 3 ساله به ارزش 1.89 میلیارد یورو امضا کرده‌اند.
در اسپانیا به دلیل یک فرمان سلطنتی از فصل 2016-2017 ، حقوق تلویزیون به صورت جمعی به لالیگا فروخته شده است. 50 درصد از حق تلویزیونی به طور مساوی بین باشگاه‌ها توزیع می‌شود و نیم باقی مانده بر اساس نتایج ورزشی 5 سال گذشته تخصیص می‌یابد. بارسلونا و رئال مادرید به طور مجموع 20 درصد حق پخش لالیگا را از آن خود کردند.
اما در ایتالیا این میزان به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابد. اینترمیلان در فصل گذشته طبق گزارش «فوتبال ایتالیا» نزدیک به 65 میلیون یورو از حق پخش تلویزیونی به جیب زد. یوونتوس 62.7 میلیون یورو بدست آورد و میلان به به سود 57.8 میلیون یورویی رسید.
فوتبال ایتالیا نوشت که این میزان نشان می‌دهد چقدر اختلاف بین سود تیم‌های لیگ برتری و سری‌آ وجود دارد. به نظر می‌رسد به دلیل عدم حضور تماشاگران اینترمیلان در سال گذشته توانسته نزدیک به 100 میلیون یورو درآمد کسب کند در حالی که تیم قعرنشین انگلیس به درآمد 105.6 میلیون یورو رسید. یورگن کلوپ در مصاحبه‌ای به این موضوع طعنه زد که یک تیم ته جدولی انگلیس می‌تواند چندبرابر یک تیم بوندس لیگایی به علت حق پخش پول به جیب بزند.
حق پخش در فوتبال ایران
ماجرای حق پخش تلویزیونی در فوتبال ایران چند سالی است که مطرح شده است و آن هم به دلیل قوانین بین المللی است ولی کش مکش میان سازمان صدا و سیما و ارکان ورزش کشور شده است. صدا و سیما با استناد به اینکه طبق قانون یک سازمان غیر انتفاعی محسوب می‌شود و موظف است بخش اعظم هزینه‌هایش را خودش از محل تبلیغات تامین کند و از سوی دیگر با توجه به تبلیغات روی پیراهن باشگاه ها و تبلیغات محیطی ورزشگاه ها که سازمان آن را پوشش می‌دهد و البته استناد به دولتی بودن اکثر باشگاه‌های کشور خود را در سال‌های گذشته مکلف به پرداخت حق پخش نمی‌دانست و در مقطعی این کش مکش باعث شد در چند هفته از لیگ برتر اجازه ورود دوربین ها به ورزشگاه‌ها از سوی سران فدراسیون فوتبال داده نشود و پس از آن مبلغی برای حق پخش در نظر گرفته شد که به هیچ وجه به ارقام بین المللی همخوانی نداشت و هنوز هم این مبالغ رضایتی از اهالی فوتبال جلب نکرده است.
درآمد صدا و سیما از فوتبال چقدر است؟
صادق درودگر روز گذشته در صحبت‌هایش مدعی شد سازمان صدا و سیما برای یک فصل 7 میلیارد تومان به حساب وزارت ورزش ریخته است و این در حالیست که به گفته خود او این سازمان ثانیه‌ای 8 میلیارد تومان از این محل درآمد کسب می‌کند و درآمد و میزان پرداختی به هیچ وجه قابل مقایسه نیست.
سال گذشته روزنامه فرهیختگان طی گزارشی مدعی شد درآمد صدا و سیما بابت پخش فقط دیدارهای دو تیم پرسپولیس و استقلال با در نظر گرفتن تعرفه های حداقلی بیش از 4 هزار میلیارد و با تعرفه های حداکثری بالغ بر 20 هزار میلیارد تومان است که اگر این ادعا درست باشد تنها پرداخت یک درصد از این مبلغ به دو باشگاه هم می‌تواند تا حد زیادی کارگشای هزینه‌های آنها باشد ولی به همان دلایلی که گفته شد سازمان صدا و سیما خود را مکلف به پرداخت این رقم نمی‌کند و قوانین هم در اینجا جانب ورزش را نمی‌گیرند.
حق باشگاه‌های خصوصی چه می‌شود؟
اگر فرضیه مطرح شده در مورد باشگاه‌های دولتی که هزینه آن باید از خزانه دولت تامین شود را درست بدانیم و از این بابت سازمان صدا و سیما که به جای ردیف بودجه مستقیم دولتی از تبلیغات هزینه‌هایش را تامین می‌کند را محق بدانیم که مکلف به پرداخت پول به تیم‌های دولتی نداند در این بین حق باشگاه های خصوصی که هزینه‌های‌شان ارتباطی به بودجه دولتی ندارد چه خواهد شد؟
از سوی دیگر طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی چند سالی است که دولت ممنوعیت هزینه مستقیم برای ورزش قهرمانی و پرداخت پول به باشگاه‌های ورزشی و دولتی را دارد. ضمن اینکه درصدی از سهام دو باشگاه هم از طریق فرابورس واگذار شده است و دیگر نه بودجه مستقیم دولتی در اختیار ورزش قرار داده می‌شود نه این دو باشگاه حداقل روی کاغذ به طور کامل دولتی محسوب می‌شوند و در اینجا تعارضی میان منافع دو طرف شکل گرفته است.
صدا و سیما: تکلیف خود را ادا کردیم
با وجود اعتراض هایی که از سوی ورزشی‌ها به صدا و سیما می‌شود، مسئولان سازمان مدعی هستند طبق توافقات صورت گرفته به تعهدات خود به شکل کامل عمل کرده‌اند.
مصطفی محمدی، رئیس برنامه و بودجه صداوسیما در گفت و گوی تلویزیونی در خصوص اعتراض برخی از باشگاه‌ها به واریز نشدن حق پخش تلویزیونی مسابقات فوتبال اظهار داشت: سازمان صدا و سیما به وظایف خود در این بخش عمل کرده و تمام درآمدهای ناشی از پخش مستقیم رقابت‌های فوتبال ایران در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ را به خزانه واریز کرده و هیچ بدهی ندارد. این مبلغ شامل درآمدهایی است که از تبلیغات حین فوتبال، قبل آغاز مسابقه و در پایان مسابقه نصیب صدا و سیما می‌شود.
وی ادامه داد: برای واریز درآمدهای حق پخش ۲ دوره زمانی در نظر گرفته شده و سهم سال ۱۴۰۱ نیز در ۲ مقطع زمانی شهریور و اسفندماه به حساب خزانه واریز خواهد شد تا این سازمان هیچ بدهی نداشته باشد.
جایگاه احترام به مخاطب کجاست؟
روز گذشته در جریان دیدار استقلال و سپاهان کش مشکی میان سازمان و مسئولان باشگاه استقلال شکل گرفت. باشگاه استقلال اعلام کرده بود با ورود دوربین پخش زنده تلویزیونی مشکلی ندارد ولی برنامه‌های تولیدی برای پوشش بازی باید هزینه آن را پرداخت کنند ولی این اتفاق رخ نداد و از طرفی دوربین های باشگاه استقلال که به تازگی شبکه تلویزیونی راه اندازی کردند طبق ادعای مسئولان باشگاه به ورزشگاه اجازه ورود پیدا نکردند. باشگاه استقلال هم در واکنش به این موضوع روی بنرهای تبلیغاتی کنار زمین گلایه و شکایت خودش را از این بابت درج کرد و دوربین‌های صدا و سیما هم در تلاش بودند تا این مطالب در تصاویر منعکس نشود و از همین رو پوشش تصویری بازی شرایط عجیبی پیدا کرده بود و به صورت غیر حرفه‌ای انجام شد که اعتراض زیادی به همراه داشت.
در این میان سوای اینکه حق با کدام طرف ماجراست سوال اصلی که مطرح می‌شود این است که جایگاه مخاطب و احترام به مخاطب در این بین چه خواهد شد؟
