پیشنهاد یک معامله برد-برد به افغان‌ها/ ایران حق آب خود را از هیرمند می‌گیرد؟

ابوالفضل ظهره‌وند در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره همکاری آبی ایران و افغانستان اظهار داشت: اگر دولت افغانستان به حسن نیت ایران در حوزه هیرمند پاسخ مناسب داده و حقابه ایران را بدهد در واقع به خیر و صلاح مردم خود عمل کرده است، افغان‌ها به جای اینکه آب را به سمت شوره‌زار منحرف کنند اجازه دهند در بستر طبیعی خود حرکت کند تا هم مردم دو طرف مرز بهره‌مند شوند و هم اینکه مردم دیگر مناطق افغانستان بتوانند استفاده کنند. 

وی افزود: در حال حاضر آبی که ما دریافت می‌کنیم گل‌آلود و فقط برای کشاورزی قابل استفاده است، در حالی که ما می‌توانیم همین آب را تصفیه کرده و با خط لوله برای خودشان هم بفرستیم، به این ترتیب هم درصد بیماری در این کشور پایین می‌آیید و هم از آب هیرمند برخوردار می‌شوند، اگر چه ما این توان را داریم که از آب خزر و عمان برای رفع کل نیاز آبی خود بهره‌برداری کنیم اما در صورت تعلل طرف افغان همچنان پیگیر موضوع دریافت حقابه هیرمند خواهیم بود و کوتاه نخواهیم آمد.

سفیر سابق ایران در افغانستان تاکید کرد: افغان‌ها باید بدانند ما میزبان 5 تا 6 میلیون افغان هستیم که اگر روزی یک میلیون متر مکعب آب مصرف کنند سالانه بالغ بر یک میلیارد متر مکعب از آب لوله‌کشی مصرف می‌کنند، در حالی که آنها حاضرند آب وارد گودزره شود اما به مردم خودشان هم نرسد. 

وی خاطرنشان کرد: باد از غرب به شرق می‌رود و این گرد و غبار تا عمق افغانستان را هم درگیر خواهد کرد، اگر هامون به موقعیت قبلی خود برگردد مردم کشور خودشان هم در حاشیه مرزها بهره‌مند خواهند شد بنابراین می‌توانیم در همکاری متقابل هم منطقه را آباد کنیم و هم مردم دو طرف بهره‌مند شوند. 

ظهره‌وند گفت: حقابه ایران امر مسلمی است و قابل قطع کردن نیست، اگر مانند هریررود توافقنامه نداشتیم کاری نمی‌توانستیم انجام دهیم اما در مورد هیرمند ما توافق کرده و سند رسمی داریم و در مجالس دو کشور هم تصویب شده است، ضمن اینکه طبق سابقه تاریخی منطقه‌ تحت سیستان و افغانستان متعلق به ایران بوده است و مردم دو طرف مرز با هم خویشاوندند.

وی یادآور شد: ما طی 4 دهه با میزبانی از افغان‌ها حسن نیت خود را به اثبات رسانده‌ایم، می‌توانیم با تکنولوژی کمک کنیم مصرف آب کشاورزی در افغانستان کاهش و بهره‌وری در این کشور بالا برود و آب مازاد نیز مشکل ایران را حل کند.

سفیر سابق ایران در افغانستان با اشاره به موضوع تامین برق این کشور نیز  خاطرنشان کرد: افغاستان 90 درصد برق مورد نیاز خود را وارد می‌کند که بخشی از آن را ایران تامین می‌کند، قطع برق به معنای نابودی شهرها و فعالیت اقتصادی این کشور است. افغان‌ها باید توجه کنند اگر معقول عمل کنند ایران پاسخ مثبت خواهد داد، مثلا اگر به جای اینکه آب وارد گودزره شود وارد ایران شود، ما بندهایی داریم که می‌توانیم آب را دریافت و برق تولیدی را به افغانستان بفرستیم، بنابراین نیازی به رفتارهای غیرمنطقی نیست.

به گزارش ایلنا، موضوع تأمین حق‌آبه ایران از رودخانه هیرمند تا اوایل دهه پنجاه خورشیدی محل مناقشه ایران و افغانستان بوده است در 22 اسفند 1351 گزارش کمیسیون دلتا میان امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت ایران و موسی شفیق، نخست‌وزیر وقت افغانستان در کابل به امضاء رسید و مقرر شد در هر ثانیه 26 مترمکعب آب (معادل 850 میلیون مترمکعب در سال) سهم سیستان و دریاچه هامون باشد، اما با وقوع تغییرات سیاسی پی‌درپی در افغانستان از یک‌سو و کاهش بارش سالانه و گسترش خشکسالی بر سیستان از سوی دیگر از اواخر دهه 1370خورشیدی، میزان ورودی آب هیرمند به دریاچه هامون به مرور کاهش یافت.

این گزارش حاکی است؛ علی‌اکبر محرابیان در جریان سفر اخیر خود به افغانستان به مذاکرده در خوصوص معاهده 1351 اشاره کرده و گفته است: مهمترین موضوعی که در ماه‌ها و سال‌های اخیر موجب عدم دریافت حقابه می‌شد، اجرای یک پروژه استکباری در نزدیکی مرز جمهوری اسلامی بود. اما در پی این مذاکرات طرف افغانستانی پذیرفت که دیگر جریان آب به سمت شوره زار گودزره منحرف نشود و آب در مسیر طبیعی خود به سمت ایران جریان یابد.

وزیر نیرو همچنین اعلام کرده است: ایران آماده است در بخش‌های تولید برق، صادرات برق و پروژه‌های انتقال آب نوشیدنی به شهرهای بزرگ، افغانستان همکاری کند.