کشف بقایای ارزشمند پارینه سنگی در غار کلدر

فصل اول کاوش باستان‌شناختی هیات ایرانی - اسپانیایی در غار کلدر سفیدکوه خرم آباد بعد از ۲ماه تلاش به کشف بقایای بسیار ارزشمند از دوران پارینه سنگی میانی و جدید انجامید.

به گزارش ایلنا، بهروز بازگیر سرپرست گروه باستان‌شناسی محوطه غار کلدر با بیان این خبر گفت: در این طرح که با همکاری متخصصینی از دانشگاه ینا(Jena) آلمان و لیژ(Liege) بلژیک و دانشجویان دانشگاه‌های تربیت مدرس، مازندران، فردوسی مشهد و شوش‌تر انجام گرفت، اعضای هیات موفق شدند بقایای بسیاری از فعالیت‌های انسان عصر سنگ را در لایه‌های فرهنگی شامل دست افزارهای سنگی و بقایای جانوری کشف کنند.

بازگیر افزود: از دستاوردهای این تیم می‌توان به کشف لایه‌های متوالی از هر دو دوره پارینه سنگی میانه و جدید که به صورت نهشته‌های بسیار سخت و پابر جا با کف بسترهای دوران پلیستوسین است اشاره کرد.

این باستان‌شناس اظهار داشت: دست افزارهای سنگی کشف شده از لایه‌های بسیار سخت این محوطه که عموما با قلم و چکش سنگین استخراج شدند شامل سرپیکان‌ها، خراشنده‌های جانبی و انتهایی و سنگ مادرهای منتسب به صنعت لوالوا، موستری و تیغه‌ها و ریزتیغه‌ها و سنگ مادرهای منتسب به صنعت اوریگناسی(یا برادوستی)، همراه سنگ چکش‌های استفاده شده در تولید این دست افزار‌ها هستند.

به گفته بازگیر، صنعت لوالوا نوعی ازضربه به سنگ با روش خاص مختص انسان‌های نئاندرتال و صنعت اوریگناسی - برادوستی به روش ابزارسازی انسان همو ساپین بوده که از ویژگیهای آن تاکید بیشتر بر روی تولیدتیغه وریزتیغه است.

همچنین موستری(Mousterian) نامی است که باستان‌شناسان به مجموع صنعت‌های ساختن ابزار سنگی در عصر پارینه سنگی میانه داده اندو در ایران دوران ساخت این نوع ابزار‌ها را دوره موستری گفته‌اند.

بازیگر معتقد است، وجه تسمیه فرهنگ موستری دیده شدنش در محوطه باستانی لاموس‌تر leMoustier)) در دوردون(Dordogne) فرانسه به صورت پناهگاه سنگی انسانهای اولیه بوده است. این گونه ابزار‌ها در اروپا، شمال افریقا و آسیای غربی و مرکزی یافته شده‌اند و در حوزه‌های مختلف تفاوت‌هایی نیز با هم دارند.

سرپرست گروه باستان‌شناسی محوطه تاریخی کلدر افزود: مطالعه بقایای جانوری در دوران پارینه سنگی از اهمیت فراوانی برخوردار هستند و باستان جانور‌شناسی از شاخه‌های باستان
زیست بوم‌شناسی است که نقش بسزایی در آگاهی یافتن از بقایای گونه‌های جانوری از نهشته‌های باستانی دارد.

این باستان‌شناس با اشاره به این نکته که این مطالعات منجر به بازسازی و شناخت چگونگی تعامل و ارتباط انسان با حیوانات مختلف و نقش این تعاملات در فرهنگ انسان و محیط پیرامونش در گذشته می‌شود تصریح کرد: بقایای جانوری کشف شده از غار کلدر توسط جان وندر ماد(Jan Van der Made) از موزه ملی علوم طبیعی مادرید و خوانما لوپز گارسیا(Juanma Lopez Garcia) از دانشگاه فرارا ایتالیا مطالعه می‌شود.

وی با اشاره به اقدامات مطالعاتی انجام گرفته در این زمینه گفت: مطالعه تافونومی که به منظور درک اتفاقاتی که بر روی استخوان‌های گونه‌های مختلف جانوری پس از نهشته شدن است توسط رویا خزائلی از آزمایشگاه باستان سنجی دانشگاه تهران انجام می‌شود.

بازگیر اظهار داشت: بخش دیگری از مطالعات دوران پارینه سنگی مبتنی بر نحوه کاربری دست افزارهای سنگی توسط انسان دوران سنگ است و در این مطالعات آثار برجای مانده بر روی دست افزار‌ها از جمله خراش‌ها، ‌ صیقل‌ها، ‌ شکستگی لبه‌ها و ریزبرجای مانده‌ها از مواد آلی و غیرآلی که دست افزار‌ها در تماس با آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفتند، آزمایش و شناسایی می‌ شوند.

وی با بیان اینکه، مطالعه دست افزارهای سنگی به صورت مشترک توسط تیم ایرانی و اسپانیایی انجام می‌گیرداظهار داشت: گاهنگاری مطلق این محوطه از طریق روش‌های رادیوکربن، TL، OSL و AMS در آزمایشگاه‌های پژوهشگاه سازمان میراثفرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، موسسه مکس پلنک(Max Planck) و موزه نئاندرتال آلمان انجام خواهد گرفت.
به گفته این باستان‌شناس، یکی از مهم‌ترین اهداف در این کاوش فراهم آوردن زمینه‌های همکاری و تعامل میان متخصصین ایرانی و اسپانیایی است که به عنوان بخشی از اهداف تفاهم نامه منعقدشده به منظور تبادل علمی ‌و فرهنگی طولانی مدت و تربیت نیروهای متخصص در زمینه‌های گوناگون مطالعاتی صورت می‌گیرد.

گفتنی است، این کاوش که توسط هیات مشترک ایرانی - اسپانیایی به سرپرستی بهروز بازگیر و آندریو اویه(Andreuolle) از موسسه دیرین بوم‌شناسی و تکامل اجتماعی بشر ایالت کاتالونیای اسپانیا و مژگان جایز از پژوهشکده باستان‌شناسی پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری صورت گرفت، پژوهشی است که در قالب بخشی از تفاهم نامه پژوهشگاه میراثفرهنگی، و گردشگری با موسسه دیرین بوم‌شناسی و تکامل اجتماعی بشر ایالت کاتالونیای اسپانیا انجام گرفت.

همچنین آثار استفاده(Use Wear Analysis) و ریزبرجای مانده‌ها(Residue Analysis) در غار کلدر توسط بهروز بازگیر و آندریو اویه در آزمایشگاه موسسه دیرین بوم‌شناسی و تکامل اجتماعی بشر ایالت کاتالونیای اسپانیا مطالعه می‌شوند.
غار کلدر یکی از محوطه‌های مهم پارینه سنگی به لحاظ مطالعه انتقال از دوران پارینه سنگی میانی به جدید در ناحیه زاگرس مرکزی محسوب می‌ شود که کاوش در آن با استفاده از روش‌های مدرن می‌تواند پاسخگوی برخی از ابهامات موجود در زمینه تطور فرهنگی و مهاجرت جوامع پارینه سنگی باشد. در میان دست افزارهای کشف شده از غار کلدر، تعداد فراوان سرپیکان‌های لوالوا و اوریگناسی نشان از فعالیت‌های گسترده شکارورزی در این محوطه دارند.