سفرنامه‌ی ناصرخسرو هزار ساله می‌شود

افتتاح نمایشگاه سفرنامه‌های تاریخی و برگزاری نشست " بررسی سفرنامه‌های تاریخی " از برنامه‌های روز نخست این جشنواره بودند.

به گزارش روابط عمومی این جشنواره؛ در نشست تخصصی " بررسی سفرنامه‌های تاریخی " که با حضور دکتر " محسن جعفری مذهب "؛ عضو هیأت علمی کتابخانه‌ی ملی ایران و دکتر " گودرز رشتیانی "؛ عضو هیأت علمی دانشگاه تهران برگزار شد، اهمیت سفرنامه‌ی ناصرخسرو مورد بحثقرار گرفت.

جعفری مذهب در این نشست گفت: سفرنامه‌ی ناصرخسرو که سفر خود را در جمادی‌الاول سال ۴۳۷ هجری قمری شروع کرد، حدود ۲۰ ماه؛ دیگر ۱۰۰۰ ساله می‌شود این درحالی است که همه‌ی ما " مارکوپولو " که پیشینه‌ای ۷۰۰ ساله دارد را بیش از " ناصرخسرو " به عنوان سمبل گردشگری در همه دنیا می‌شناسیم.

این استاد دانشگاه گفت: حدود ۲۰ سال پیش؛ اعراب نیز شروع به شناساندن " ابن بطوطه " به عنوان همتای عرب مارکوپولوی غربی کردند که تنها ۲۰ سال از مارکوپولو متأخرتر است. ترک‌ها هم از حدود ۱۰ سال گذشته " اولیا چلبی " را از راه‌های گوناگون به خود و دنیا می‌شناسانند تا او را پیشگام سفرنامه‌نویسی معرفی کنند. این درحالی است که " ناصرخسرو " ۱۰۰۰ سال است مهجور مانده و امید است روندی که از چند سال گذشته برای شناخت این سفرنگار ایرانی آغاز شده، در هزاره‌ی این سفرنگار مشهور و معتبر؛ نتایج خوبی به همراه داشته باشد.

گودرز رشتیانی نیز در ادامه‌ی این نشست به بررسی اهمیت سفرنامه " ابن فضلان " برای شناخت سرزمین‌های شمالی پرداخت.

این استاد دانشگاه گفت: این سفرنامه به‌رغم اینکه مختصر است از جهات مختلف ازجمله شناخت تاریخی و اجتماعی زمان خود اهمیت ویژه‌ای دارد. سفرنامه‌ی ابن فضلان در سال ۳۰۹ هجری قمری نوشته شده و دوره‌ای کمتر از یک سال را دربرمی‌گیرد. سفرنامه به زبان عربی است اگرچه به احتمال زیاد؛ ابن فضلان؛ خود ایرانی بوده است.

رشتیانی افزود: از ابن فضلان؛ اطلاعات زیادی جز اشاراتی از یاقوت حموی و مختصری دیگر در دست نیست. سفر او از بغداد شروع می‌شود و به سمت ایران مرکزی، شرق ایران، نیشابور، مشهد، بخارا و خوارزم و بعد به سمت سرزمین ترک‌ها و سرزمین‌های اسلاوها ادامه می‌یابد.

این استاد دانشگاه یادآور شد: سفر ابن فضلان ممکن است به انگیزه‌ی مذهبی یا سیاسی انجام شده باشد اما او در مشاهداتش، اطلاعات زیادی از وضعیت اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، باورها و خرافات، پوشش و ویژگی‌های ظاهری افراد آن زمان و مکان‌های مختلف ارائه می‌کند. به‌گونه‌ای که می‌توان این سفرنامه را از مراجع معتبر در تارخ سرزمین‌های شمالی به شمار آورد.

رشتیانی در پایان به نسبت سفرنامه‌نویسی و تمدن هم اشاره کرد و افزود: سفرنامه‌نویسی رابطه‌ی مستقیمی با پیشرفت تمدن و جغرافیاهای مختلف دارد. سفرنامه‌ها در ایران بیشتر زمانی ظهور می‌کنند که اوج پیشرفت فرهنگ ایرانی اسلامی را شاهدیم یعنی در شرایط پیشرفت؛ فضایی برای سفر و فرصتی برای نگارش سفرنامه دست داده است.

جشنواره‌ی سفرنگاری ناصرخسرو که با برگزاری نمایشگاه سفرنامه‌های تاریخی از ۱۲ مرداد آغاز شده، تا ۱۷ مرداد و اعلام برگزیدگان ادامه دارد.