وضعیت اینترنت ایران در مقایسه با کشورهای حوزه سند چشم‌انداز

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی وضعیت اینترنت در ایران را در مقایسه با کشورهای حوزه سند چشم انداز و دیگر مناطق جهان بررسی کرد.

به گزارش ایلنا، بر اساس جمع‌بندی این گزارش مقایسه وضعیت اینترنت در ایران با کشورهای منطقه نمایانگر عدم دستیابی مناسب و قابل قبول به اهداف سند چشم انداز ۱۴۰۴ و همچنین برنامه پنجم توسعه کشور در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است.

متن این گزارش به شرح زیر است:

مقدمه

اینترنت یکی از زیرساخت‌های اساسی در توسعه کشورها به شمار می‌رود که بررسی وضعیت آن توسط شاخص های متعددی صورت می‌گیرد که عمدتا توسط اتحادیه جهانی مخابرات منتشر می‌شود. ضریب نفوذ اینترنت، ‌نرخ اشتراک اینترنت پهن باند بیسیم و ثابت و نسبت هزینه اینترنت پهن باند به سرانه درآمد ملی سه شاخصی‌اند که در این گزارش برای ارزیابی وضعیت اینترنت کشور در مقایسه با دیگر کشورها در نظر گرفته می‌شوند.

در این گزارش کشورهای عربستان، عراق، ‌افغانستان، سوریه، امارات، بحرین، کویت، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ‌ ترکیه، ‌ عمان، پاکستان، مصر، قزاقستان، قرقیزستان، ‌ یمن، لبنان، ارمنستان، قطر و رژیم اشغالگر قدس برای بررسی جایگاه ایران در میان کشورهای واقع در حوزه سند چشم انداز بررسی می‌شوند. پنج کشور برتر قاره اروپا شامل سوئد، ایسلند، دانمارک، فنلاوند و نروژ به همراه سیشل، موریس، آفریقای جنوبی، کیپ ورد و بوتساوانا به عنوان برترین های قاره آفریقا و کره جنوبی به عنوان برترین کشور قاره آسیا به همراه ایالات متحده آمریکا به عنوان برترین کشور قاره آمریکا برای بررسی جایگاه ایران در سطح جهان مورد بررسی قرار داده می‌شوند.

سرعت اینترنت ایران در مقایسه با کشورهای منطقه و جهان

امروزه سرعت اینترنت را به دو صورت ثابت و همراه مورد ارزیابی قرار می دهند. معیار پهن باند بودن اینترنت، ‌داشتن یک سرعت حداقلی است. این سرعت حداقلی برای اینترنت ثابت و همراه یکسان نبوده و در هر کشور متفاوت است. در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، ‌ اینترنت پهن باند به اینترنت با سرعت بالاتر از ۲ مگابایت بر ثانیه اطلاع می‌شود. این در حالی است که در بیشتر کشورهای حوزه چشم انداز به اینترنت به سرعت بالاتر از ۲۵۶ کیلوبایت بر ثانیه، اینترنت پهن باند اطلاق می‌شود. اخیرا تعریف اینترنت پهن باند نه بر مبنای سرعت بلکه بر این اساس تعریف می‌شود که کاربر قادر باشد از خدمات اینترنت(مانند خدمات دولت الکترونیک و آموزش الکترونیک) به درستی استفاده کند. یکی از شاخص‌های ارزیابی وضعیت سرعت اینترنت، نرخ اشتراک اینترنت پهن باند ثابت است که نشان می‌دهد از هر ۱۰۰ نفر چه تعدادی از اینترنت پهن باند متصل شده‌اند.

در مقایسه نرخ اشتراک اینترنت پهن باند ثابت ایران با کشورهای منطقه، ‌ نرخ اشتراک اینترنت پهن باند کشور ایران در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ از ۴.۰۳ به ۵.۶۲ درصد افزایش پیدا کرده و ایران به رتبه ۱۱ در بین کشورهای منطقه و ۹۵ در بین کشورهای جهان رسیده است. همچنین وضعیت نرخ اشتراک اینترنت پهن باند ثابت ایران و کشورهای برتر قاره های جهان مقایسه شده است که بر این اساس نرخ اشتراک اینترنت پهن باند ثابت ایران فاصله بسیاری تا کشورهای برتر جهان دارد اگرچه این شاخص در مقایسه با متوسط کشورهای برتر آفریقایی بالاتر است. البته لازم به ذکر است که نحوه استفاده از اینترنت در حال تغییر به سمت اینترنت پهن باند موبایل است.

نرخ اشتراک اینترنت پهن باند موبایل به صورت متوسط در بیشتر کشورها ۲ تا ۳ برابر نرخ اشتراک اینترنت پهن باند ثابت است. در تعریف اتحادیه جهانی مخابرات، اینترنت پهن باند موبایل باید سرعتی حداقل معادل ۲۵۶ کیلو بیت بر ثانیه داشته باشد.

بر اساس مقایسه میزان سرانه اشتراک فعال اینترنت پهن باند موبایل ایران با کشورهای منطقه، تا ابتدای سال ۲۰۱۲ میزان اشتراک فعال اینترنت موبایل ایران در رتبه ۱۶ منطقه قرار داشته و نسبتا فاصله قابل توجهی با کشورهای اول تا ۱۴ منطقه دارد.

همچنین در مقایسه میزان سرانه اشتراک فعال اینترنت پهن باند موبایل ایران با کشورهای برتر قاره‌ها نرخ اشتراک اینترنت پهن باند موبایل ایران ده ها برابر پایین‌تر از کشورهای برتر قاره آفریقا همچون سیشل و بوتساوانا است.

قیمت اینترنت پهن باند ثابت ایران در مقایسه با کشورهای منطقه و جهان

بررسی قیمت اینترنت پهن باند کشورها بر اساس نسبت قیمت اینترنت به سرانه درآمد ملی نشان می‌دهد که استفاده از اینترنت در هر کشور چه میزان در قدرت استطاعت افراد جامعه است.

مقایسه درصد نسبت هزینه اینترنت پهن باند ثابت از سرانه درآمده ناخالص ملی ایران با کشورهای منطقه در سال ۲۰۱۲ نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۲ هزینه اینترنت پهن باند ثابت ۴.۲ درصد از سرانه درآمد ملی کشور ایران را به خود اختصاص می داده و از این نظر کشور ایران در رتبه ۱۳ کشورهای منطقه و در رتبه ۸۶ در کشورهای جهان قرار داشته است. بررسی جایگاه ایران در میان کشورهای برتر قاره ها نیز نشان می‌دهد که اینترنت ثابت ایران از سه کشور برتر قاره آفریقا استطاعت پذیری بهتری دارد و بیش از ۱۰ برابر در مقایسه از ایالات متحده آمریکا بالاتر است. لازم به ذکر است که اینترنت پهن باند موبایل از اهمیت بیشتری برخوردار است اما اطلاعات آن در دسترس نیست.

ضریب نفوذ اینترنت ایران در مقایسه با کشورهای منطقه و جهان

ضریب نفوذ اینترنت نشان دهنده آن است که از هر صد نفر جمعیت کشور به طور متوسط چه تعدادی در سه ماه گذشته به اینترنت متصل شده و از آن استفاده کرده اند.

بر اساس مقایسه ضریب نفوذ اینترنت ایران در مقایسه با کشورهای منطقه، از نظر ضریب نفوذ اینترنت، ‌ایران در جایگاه ۱۶ کشور های منطقه و رتبه ۹۵ در میان کشورهای جهان قرار دارد. در سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳ اتحادیه جهانی مخابرات ضریب نفوذ اینترنت ایران را از ۲۷.۵ به ۳۱.۴ درصد افزایش داد. در وب سایت مرکز ملی توسعه اینترنت ضریب نفوذ اینترنت ایران در سال ۱۳۹۱،۶۱. ۶ درصد ذکر شده بود اما سال ۱۳۹۲، با نزدیک به ۱۲.۵ درصد کاهش ۴۹.۱۳ درصد اعلام شده است. این در حالی است که اگر آمار مرکز توسعه اینترنت مورد تایید اتحادیه جهانی مخابرات قرار می گرفت ایران در رتبه ۱۲ منطقه جای داشت.

همچنین ضریب نفوذ اینترنت ایران در میان کشورهای برتر قاره ها نشان می‌دهد ضریب نفوذ اینترنت ایران با کشورهای منتخب جهان فاصله بسیاری دارد، اما از کشور آفریقایی بوتسوانا بالاتر است.

جمع‌بندی

در این گزارش وضعیت اینترنت کشور با در نظر گرفتن شاخص‌های نرخ اشتراک و استطاعت‌پذیری اینترنت پهن باند ثابت و همچنین ضریب نفوذ اینترنت بررسی شد و سپس با کشورهای مطروحه در سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ مورد مقایسه قرار گرفت. بررسی آمارهای موجود که مربوط به سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ می‌شود، ‌ رتبه ایران را از نظر نرخ اشتراک و استطاعت‌پذیری اینترنت پهن باند ثابت و ضریب نفوذ اینترنت به ترتیب ۱۲،۱۳ و ۱۶ نشان می‌دهد که وضعیت شاخص آخر در مقایسه با کشورهای منطقه بسیار پایین است. علاوه‌بر این مقایسه وضعیت اینترنت کشور با کشورهای منطقه نمایانگر عدم‌دستیابی مناسب و قابل قبول به اهداف سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ و همچنین برنامه پنجم توسعه کشور در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است.