روش‌های بستن مدل تعادل عمومی قابل محاسبه(CGE) و بررسی روش مناسب برای اقتصاد ایران

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، روش مناسب برای طراحی مدل تعادل عمومی اقتصاد قابل محاسبه در کشورمان را بررسی کرد.

به گزارش ابلنا، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، روش مناسب برای طراحی مدل تعادل عمومی اقتصاد قابل محاسبه در کشورمان را بررسی کرد.

بر اساس این گزارش، دفتر مطالعات اقتصادی این مرکز اعلام کرد: تجزیه و تحلیل ابعاد مختلف لوایح و طرح‌های مرتبط با حوزه اقتصاد، قبل و بعد از تصویب آنها امکان ارزیابی آثار، لوایح و طرح‌ها را فراهم می کند. نکته حائز اهمیت در مورد تجزیه و تحلیل زوایای مختلف لوایح و طرح‌های پیشنهادی این است که هرچند استفاده از تحلیل‌های کارشناسی به منظور بررسی آثار ناشی از اجرای قوانین و سیاست‌های مختلف از قابلیت اتکای نسبتا بالایی برخوردار است، اما تجزیه و تحلیل کارشناسی در مورد سیاست‌هایی که دارای ابعاد گسترده‌ای بوده و با تعداد زیادی از متغیرهای اقتصادی همراه است، به راحتی امکان‌پذیر نبوده و امکان اشتباه و غافل شدن از برخی زوایا و متغیرها وجود دارد لذا استفاده از الگوهای اقتصادی این اطمینان خاطر را فراهم می‌آورد که تحلیل‌های کارشناسی به‌عنوان مکملی برای نتایج این الگوها از قابلیت اتکای بالایی برخوردار است، البته قابل ذکر است که هر چند هیچ یک از الگوهای مختلف اقتصادی(در هیچ کشوری) در تطابق کامل با واقعیات اقتصادی نیستند با این حال به عنوان مناسب‌ترین انتخاب برای حصول بیشترین اطمینان در تجزیه و تحلیل ابعاد مختلف سیاست‌های اقتصادی به حساب می‌آیند.

تحلیلگران اقتصادی تلاش‌های گسترده‌ای برای شناسایی ابزارهای تحلیل انجام داده‌اند. تحلیلگران در آغاز، سیاست‌ها و شوک‌های اقتصادی را در قالب بخش‌های منفک و جدا از یکدیگر مورد بررسی قرار می‌دادند. بدین معنی که در بررسی آثار و تبعات سیاست‌ها و شوک‌های اقتصادی تنها بخشی از اقتصاد را بدون توجه به سایر بخش های اقتصادی مورد ملاحظه قرار می‌دادند. این امر خطای تحلیلگران و کارشناسان را به شدت افزایش می‌دهد، زیرا بخش‌های مختلف اقتصاد به شدت به یکدیگر وابسته بوده و همچنین نهادهای مختلف اقتصاد نظیر دولت، خانوارها، بنگاه‌ها و بخش خارجی جزء لاینفک ساختار اقتصادی در هر کشوری به حساب می‌آیند. برای پاسخگویی به مشکلات مذکور، اقتصاددانان از چارچوب تحلیل تعادل عمومی استفاده کردند تا بدین ترتیب برای تحلیل سیاست‌ها و شوک‌های اقتصادی، کل اقتصاد به طور همزمان مورد بررسی قرار گیرد.

یکی از مهمترین مدل های تعادل عمومی که برای ارزیابی آثار و تبعات سیاست ها و شوک های مختلف اقتصادی در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار می گیرد، مدل تعادل عمومی قابل محاسبه(CGE) است. مدل های CGE مبتنی بر تئوری های خرد و کلان اقتصادی و بهینه سازی رفتار خانوارها و بنگاه های اقتصادی طراحی شده اند. ضمن اینکه رفتار سایر نهادهای اقتصادی نیز در قالب مدل های CGE مدل سازی می شود. یکی از مهمترین بخش هایی که در مدل سازی CGE بسیار حائز اهمیت بوده و چگونگی طراحی آن بر نتایج شبیه سازی بسیار تاثیرگذار است عبارت از قواعد بستن مدل های CGE است. با توجه به تعدد متغیرهای اقتصادی در مدل های CGE، باید برخی از این متغیرها(با استفاده از قواعد بستن) به صورت برون زا تعیین شوند. منظور از قواعد بستن عبارت از روش ها و رویکردهایی است که به لحاظ تئوری اقتصادی برای تعیین درون زایی با برون زایی متغیرهای مختلف اقتصادی در چارچوب مدل CGE وجود دارند باتوجه به این نکات، اهداف گزارش حاضر عبارت از بررسی انواع روش های مختلف بستن مدل های CGE و حالت های مختلف بستن آنها از یک سو و همچنین معرفی روش مناسب بستن مدل های CGE برای اقتصاد ایران با استفاده از فضای پژوهشی داخلی(مطالعات داخل کشور) می شوند. برای نیل به این اهداف، ساختار ادامه گزارش بدین ترتیب است که در ابتدا به تشریح مفهوم بستن در مدل های تعادل عمومی قابل محاسبه پرداخته و در ادامه گزارش، ضمن آشنایی با انواع قواعد بستن مدل های تعادل عمومی قابل محاسبه به بررسی شرایط مختلف بستن این مدل ها پرداخته شده است. در بخش بعدی گزارش روش مناسب بستن مدل های CGE در اقتصاد ایران مورد بررسی قرار گرفته و در انتهای گزارش نیز جمع بندی آورده شده است.

این گزارش چنین تداوم می یابد: یکی از ویژگی های بارز هر الگوی اقتصادی اعم از الگوهای تعادل عمومی یا سایر الگوهای اقتصادی در سیاستگذاری های اقتصادی و اجتماعی این است که باید بین درون زایی و برون زایی متغیرهای مختلف تصمیم گیری صورت گیرد به عبارتی باید در هر مدل اقتصادی این انتخاب صورت گیرد که چه متغیرهایی در درون مدل تعیین شده(متغیرهای درون زا) و چه متغیرهایی بایستی در بیرون از مدل(متغیرهای برون زا) تعیین شوند.

هر مدل اقتصادی به خصوص مدل های تعادل عمومی قابل محاسبه(مدل عددی) بیان کننده روشی برای توضیح رفتار متغیرهای درون زا بر حسب متغیرهای برون زاست. تصمیم گیری در مورد رابطه بین متغیرهای درون زا و برون زا(مشخص کردن دقیق متغیرهای درون زا و متغیرهای برون زا) وابسته به تعداد عوامل تولید و هدفی است که شبیه سازی های مدل برای آن منظور انجام می شود. نوع انتخاب و روشی که به وسیله آن رابطه بین متغیرهای درون زا و برون زا مشخص می شود(مشخص شدن این که کدام متغیرها درون زا و کدام متغیرها برون زا باشند) را اصطلاحا بستن مدل تعادل عمومی قابل محاسبه در(CGE) می‌گویند.