ایلنا گزارش میدهد:
داد و ستد سنتی در بازارهای هفتگی؛ کوتاه شدن دست دلالها
یکی از بزرگترین امتیازات بازارهای هفتگی متعادل نگهداشتن بهای اجناس کالاها و جلوگیری از افزایش نامتناسب قیمتهاست.
به گزارش خبرگزاری ایلنا، بازار مکان معامله و عهد و پیمان است اما امروز به محل دادوستد اطلاق میگردد و عنوان بازارهای دورهای یا هفتگی شکل ویژهای از آن است که در جوامع روستایی و شهری نشاندهنده و دربرگیرنده روابط اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی روستائیان و شهرنشینان است.
کلمه بازار که در ابتدا واکار بوده است، از زبان فارسی وارد زبانهای دیگر مانند زبان پرتغالی گردید و ازآنجا به زبان فرانسه راهیافته و زبان شناسان معتقدند که این واژه فارسی بهصورت عاریتی به بسیاری از زبانها راهیافته است.
در شمال ایران بهویژه در مازندران تشکیل بازارهای دورهای و هفتگی سابقهای طولانی دارد تا جایی که برخی از پژوهندگان احتمال میدهند که رشد شهرنشینی در شمال ایران ارتباط نزدیکی با بازارهای روستایی داشته و پایههای نخستین شهرها و شهرکهای ایران در شمال بر بازارهای هفتگی گذاشتهشده باشد.
باوجود افزایش راهها و گسترش شبکههای ارتباطی این بازارها هنوز هم در عرصه اقتصادی و اجتماعی جاذبههای سنتی خود را حفظ کردهاند. بطوریکه میتوان آنها را ازجمله جاذبههای توریستی برای استان مازندران برشمرد.
بسیاری از بازارهای هفتگی مازندران دارای سابقهای طولانی است اسامی برخی از آنها را میتوان در سفرنامهها و کتابهای تاریخ ملاحظه کرد ازجمله جمعهبازار جویبار.
بازارهای هفتگی و کوتاه شدن دست واسطهها
بعضی از بازارهای فعال طی دو دهه اخیر تشکیل گردیدند و عامل اصلی پیدایش این نوع بازارها کوتاه کردن دست واسطهها در عرضه کالاهاست.
تشکیل بازارهای هفتگی در نقاط مختلف و روزهای متفاوت، به نحوی ترتیب دادهشده که ساکنان سراسر مناطق جلگهای و کوهستانی بتوانند خود را به یک یا دو بازار هفتگی برسانند.
روستایی نخستین فروشندهی بازار هفتگی است زیرا برای تهیه مایحتاج زندگی نیاز به پول دارد، غالباً بازارهای روز هنگام ظهر به کار خود پایان میبخشند تا روستاییانی که از نقاط دورتر به بازار آمدهاند، قبل از غروب آفتاب به خانه خود برسند.
فروشندگان غیربومی گاه مشتریان محصولات محلی میباشند بهاینترتیب که محصولات محلی را به قیمت ارزان خریداری کرده در بازارهای هفتگی یا نقاط دیگر به بهای گرانتر میفروشند.
اجناس مختلفی غیر از فرآوردههای ویژه منطقه در این بازارها عرضه میشود و در کنار فروشندگان دام و طیور محصولات صنعتی داخلی و خارجی را نیز میتوان یافت.
کمرنگ بودن گرانفروشی
هنوز هم دادوستد در برخی روستاها بهصورت مبادله اجناس با یکدیگر انجام میگیرد و تا سالهای اخیر دربازارهای هفتگی نرخگذاری نیز معمول نبوده است، طبیعی است که چهره روستایی بازارهای هفتگی در مناطق نزدیک به شهرهای بزرگ رفتهرفته رنگ میبازد. نکته قابلتوجه آن است که در بازارهای هفتگی روابط انسانی و اخلاقی پایههای محکمتری داشته و این امر خریدار و فروشنده را کمتر دچار تردید میکرد.
تقلب و گرانفروشی در این بازارها رایج نبوده زیرا مشتری و فروشنده تماس مداومی با یکدیگر داشتهاند.
افزایش نیازمندیها همواره موجب رونق بازارهای هفتگی میشود و اجناسی که در بازارهای هفتگی عرضه میشود به نیازمندیهای هر محدوده بستگی دارد.
نقش زنان در رونق بازارهای هفتگی
فروشندگان بازارهای هفتگی بیشتر از میان مردان میباشند اما گاه زنان نیز در کار فروشندگی دست دارند.
در حال حاضر کالاهایی که بیش از همه توسط زنان در بازارهای هفتگی فروخته میشود عبارتاند از انواع سبزیها، بافتنیهای دستی، محصولات دامی و غذایی مانند مرغ و تخممرغ و شیر و ماست و ...
در سالهای اخیر براثر ایجاد شبکههای مختلف حملونقل جمعیت خریداران و فروشندگان به بازارهای هفتگی افزایشیافته و رونقی بیش از گذشته به بازارها بخشیده است. از سوی دیگر به تعداد بازارهای روز نیز افزودهشده است.
بررسی نشان میدهد که پس از پیروزی انقلاب تاکنون تعداد قابلتوجهی بازار هفتگی جدید در مازندران تشکیل گردیده که مورد استقبال قرارگرفتهاند.
یک قرن جمعهبازار
جمعهبازار محلی جویبار، یکی از مشهورترین بازارهای هفتگی با قدمتی بیش از یک قرن در استان مازندران است که در شهرستان جویبار و در 16 کیلومتری شمال غرب ساری قرار دارد. این شهر با تولید محصولات فراوان و متنوعی مانند برنج، دام، طیور، ابزار و ادوات کشاورزی، گل و گیاه و انواع سبزیها و میوهها فروش آنها به ساکنان نقاط مختلف مازندران و در برخی موارد به سایر استانها دارای یک بازار هفتگی پررونق است در بازار جویبار زنان روستایی از سویی فروشنده و از سوی دیگر خریدار هستند آنان اضافهتولید برخی فرآوردهها مانند گل و گیاه، ترشیجات، انواع سبزیها، مرغ، تخممرغ و فراوردههای دامی را که حاصل کار و فعالیت آنان است در جمعهبازار به فروش میرسانند و عواید آنها را در همان بازار به مصرف خرید لوازم ضروری زندگی بهویژه پوشاک میرسانند
کوتاه شدن دست واسطهها
بدین ترتیب بسیاری از کالاها و اجناس مستقیم توسط تولیدکننده به دست مصرفکننده میرسد و طبیعی است چون واسطهها دخالتی ندارند قیمت اجناس به میزان قابلتوجهی در این بازارها کاهش مییابد.
گروهی از فروشندگان جویبار را صاحبان دکانها و مغازههای شهر تشکیل میدهند که برخی از کالاهای خود را در بازار هفتگی به فروش میرسانند.
بر این اساس، یکی از بزرگترین امتیازات بازارهای هفتگی متعادل نگهداشتن بهای اجناس کالاها و جلوگیری از افزایش نامتناسب قیمتهاست؛ و البته این بازارها مکانی برای فروش محصولات تولیدی کشاورزان و روستائیان میباشند که نقش مهمی در توسعه اقتصادی روستایی دارند.
مازندران دارای بازارهای روز و هفتگی زیادی است ولی جمعهبازار جویبار از شهرت کشوری برخوردار است. جمعهبازار نشتارود، جمعهبازار امامزاده شاه رضا در روستای پهناب جویبار، پنجشنبهبازار جاده قدیم آمل، پنجشنبهبازار بابل، پنجشنبهبازار بهنمیر، پنجشنبهبازار امامزاده ابراهیم بابلسر، چهارشنبهبازار قائمشهر، سهشنبهبازار میر بازار بابلسر، سهشنبهبازار مشترک روستاهای قلعه گردن و خرمآباد تنکابن و یکشنبهبازار دوازده چشمه آمل از بازماندگان بازارهای فعال سنتی در مازندران هستند.