رقابت شاگردان آیت‌الله مصباح با جامعه مدرسین در قم
با نزدیک شدن به انتخابات مجلس شورای اسلامی، استان قم به عنوان یکی از کانون‌های اصلی سیاسی کشور، شاهد آغاز فعالیت‌های انتخاباتی شده است.
ایلنا-صادق چهرقانی: پیروزی در انتخابات مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه استان قم، برای همه گروه‌های سیاسی کشور، چه اصلاح طلب و چه اصولگرا، باید بسیار ارزشمند باشد؛ چه آنکه قم به عنوان پایگاه مرجعیت شیعه، همواره در حاکمیت جمهوری اسلامی ایران و در میان بسیاری از مردم کشور، از روستاهای مختلف گرفته تا شهر‌ها، نفوذ دارد.
طبیعی است، گزارش‌هایی که نمایندگان قم در مجلس شورای اسلامی، در موضوع‌های مختلف کشوری و استان مهم قم، به مراجع تقلید می‌دهند، تا حد زیادی در موضع گیری‌های سیاسی-اجتماعی آنان تاثیر داشته باشد. در این شرایط عجیب نیست که اصولگرایان ارزش سیاسی پیروزی در انتخابات مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه قم را به خوبی درک کرده‌اند، و هر روز برای رسیدن به پیروزی از این حوزه انتخابیه، برنامه‌ریزی می‌کنند.
تلاش جبهه پایداری برای نفوذ در جامعه مدرسین
در اکثر انتخابات‌های مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه قم، لیست انتخاباتی جامعه مدرسین حوزه علمیه، پیروز بوده است. (دبیر کل فعلی جامعه مدرسین، آیت‌الله «محمد یزدی» رئیس مجلس خبرگان رهبری است) اما قطعا جبهه پایداری به رهبری آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی نیز، از آنجا که نمی‌توانند با همه اصولگرایان لیست انتخاباتی مورد تأیید جامعه مدرسین حوزه علمیه و برای مثال با علی لاریجانی نماینده فعلی قم و رئیس فعلی مجلس کنار بیایند، برنامه‌های خاص خود را برای کسب این سه کرسی مهم مجلس دارند؛ البته آنها ظاهر کار را حفظ می‌کنند، چون به خوبی می‌دانند، لیست انتخاباتی جامعه مدرسین حوزه علمیه به دلیل جایگاه خاصی که در میان مردم شهر دارد، حرف اول را در انتخابات‌های مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه قم و حداقل میان اصولگرایان این استان می‌زند.
معمولا جبهه پایداری تلاش می‌کند در ابتدای کار، هر چند نفر از افراد مورد نظر خود را که بتوانند، وارد لیست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم کنند تا هر چند نفر از افراد مورد نظرشان، با هزینه سیاسی این تشکل سیاسی-مذهبی ریشه‌دار کشور، به صندلی‌های سبز مجلس برسند. در ادامه اگر نتوانستند همه افراد مورد نظر خود را در لیست جامعه مدرسین جای دهند، لیستی جداگانه و البته بدون نام بردن از جبهه پایداری (برای اینکه در ظاهر بگویند جبهه پایداری همراه با جامعه مدرسین است و در مقابل او نیست) تهیه می‌کنند؛ موضوعی که در انتخابات گذشته مجلس شورای اسلامی در حوزه انتخابیه قم اتفاق افتاد.
انتخابات گذشته و فعالیت پایداری‌ها مقابل جامعه مدرسین
چهار سال پیش در انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی، اعضای حاضر در جلسه جامعه مدرسین حوزه علمیه، علی لاریجانی و حجت الاسلام محمدرضا آشتیانی را در لیست خود قرار دادند، اما با تقسیم آرای اعضای حاضر در جلسه تصمیم‌گیری، میان حجت‌الاسلام علی بنایی نماینده دوره‌های هفتم و هشتم قم و حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنوری جانشین سابق نمایندگی ولی فقیه در سپاه، نتوانستند یکی را انتخاب و در لیست خود بگذارند، به ناچار لیستی دو نفره شامل آقایان لاریجانی و آشتیانی را تحت عنوان لیست انتخاباتی جامعه مدرسین حوزه علمیه، به مردم قم معرفی شد.
در کنار لیست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، لیست دیگری با تابلوی اصولگرایی در شهر قم معرفی شد که طیف جبهه پایداری و طرفداران آیت‌الله مصباح یزدی برای آن فعالیت می‌کردند؛ لیستی شامل آقایان محمدرضا آشتیانی (در لیست جامعه مدرسین قرار گرفت)، مجتبی ذوالنوری (در لیست جامعه مدرسین قرار نگرفت) و احمد امیرآبادی فراهانی (عضو سابق شورای شهر قم) باشد.
در نهایت و در غیاب فعالیت آشکار اصلاح‌طلبان قم در انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی و نداشتن کاندیدای خاص از سوی آنان، علی لاریجانی، محمدرضا آشتیانی و احمد امیرآبادی فراهانی به عنوان نمایندگان قم به مجلس نهم رسیدند و مجتبی ذوالنوری با ۱۳۵هزار رأی و فقط با اختلاف ۱۲ هزار رأی کمتر نسبت به امیرآبادی فراهانی از راهیابی به مجلس بازماند.
انتخابات پیش روی قم و جامعه مدرسین
برخی شنیده‌ها از محافل سیاسی قم حکایت از آن دارد که شاید جامعه مدرسین حوزه علمیه، در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه استان قم، لیست انتخاباتی ندهد؛ و تنها علی لاریجانی با حمایتی که از برخی مراجع تقلید می‌گیرد، در انتخابات اسفندماه حضور پیدا خواهد کرد.
اگر فرض بر اینکه جامعه مدرسین در این انتخابات لیست ندهد، این اولین بار در تاریخ انقلاب اسلامی است که این تشکل قدیمی و مهم حوزوی، هیچ لیستی به مردم قم معرفی نمی‌کند؛ البته تا لحظه آخر هیچ چیز مشخص نیست و احتمال دارد در لحظات پایانی باقیمانده تا فرصت شروع تبلیغات انتخاباتی، لیست جامعه مدرسین مشخص شود، که به احتمال قریب به یقین لیستی سه نفره خواهد بود.
لیست احتمالی جامعه مدرسین
به نظر می‌رسد علی لاریجانی با توجه به داشتن حمایت مراجع تقلید، یکی از گزینه‌های قطعی این لیست است؛ دو گزینه دیگر لیست احتمالی جامعه مدرسین هم مشتریان مشتاقی دارد که از جمله مهم‌ترین آنها باید به نام‌های روحانیونی چون، محمدرضا آشتیانی نماینده فعلی قم در مجلس، علی بنایی نماینده دوره‌های هفتم و هشتم قم در مجلس و مجتبی ذوالنوری جانشین سابق نمایندگی ولی فقیه در سپاه اشاره کرد.
البته برخی عنوان می‌کنند که احتمال حضور چهره‌هایی مانند محمدهادی مفتح، فرزند شهید مفتح و از اصولگرایان نزدیک به علی بنایی دبیر جبهه پیروان امام و رهبری قم و ناصر سقای بی‌ریا، عضو شورای مرکزی جبهه پایداری و شاگرد آیت‌الله مصباح یزدی در این لیست وجود دارد که این ادعا تا حد زیادی بعید و محال به نظر می‌رسد.
بسیاری از کار‌شناسان سیاسی قم بر این اعتقاد هستند که جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در نهایت، اگر تصمیم به ارائه لیست انتخاباتی در قم بگیرد، دو گزینه دیگر خود غیر از علی لاریجانی را، میان دو اصولگرا با دو جنس متفاوت تقسیم خواهد کرد.
وضعیت اصلاح‌طلبان قم در انتخابات
اما در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی که حدود ۵۰ روز دیگر برگزار خواهد شد، اصلاح‌طلبان در قم، تحرکاتی داشته‌اند، اما به نظر نمی‌رسد تحرکات آنان نتیجه‌بخش باشد و به همین دلیل احتمال رقابت اصولگرایان سنتی و رادیکال در این دوره از انتخابات از حوزه استان قم باز هم وجود دارد.
شاخص‌ترین اصلاح‌طلبی که از حوزه انتخابیه قم در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی نام‌نویسی کرده محمدرضا اسماعیلی‌مقدم نماینده اسبق مردم قم در دوره ششم مجلس شورای اسلامی است.
در کنار او می‌توان به گزینه‌های دیگر همچون محمدرضا صُحُفی معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد دولت اصلاحات، حجت الاسلام سیدجلال موسوی نماینده اسبق مردم شهرستان‌های مُهر و لامرد در دوره ششم مجلس شورای اسلامی، حجت الاسلام غلامحسین نادی از اعضای مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم و از نمایندگان ادوار مجلس شورای اسلامی، جعفر آرشید از اساتید و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و رئیس سابق این دانشگاه در قم و محمدرضا یزدانپناه دبیر انجمن اسلامی پزشکان استان قم نیز اشاره کرد که شاید هیچ یک از آنان اجماع کامل اصلاح طلبان قم را نداشته باشند، چرا که برخی از اصلاح طلبان معتقدند در میدان رقابت سنگین قم در انتخابات که افراد شناخته شده‌ای چون علی لاریجانی، مجتبی ذوالنوری و... حضور دارند، سرمایه‌گذاری روی چهره‌هایی که شانس کمی برای پیروزی دارند، صحیح نیست.
بسیاری از اصلاح‌طلبان قم معتقدند در شرایطی که حامیان آیت‌الله مصباح یزدی در انتخابات پیش رو، گاردی اساسی در مقابل علی لاریجانی گرفته‌اند و از طرف دیگر، رئیس مجلس همراهی خوبی با دولت حسن روحانی به ویژه در بحث برجام و توافق هسته‌ای داشته، لازم است، لیست انتخاباتی مورد حمایت اصلاح‌طلبان قم، به جای آنکه سه نفره باشد، دو نفره بسته شود تا علی لاریجانی به صورت نانوشته در لیست مورد حمایت اصلاح‌طلبان باشد، تا هم رأی اصلاح‌طلبان را داشته باشد و از سوی دیگر آرای او در اردوگاه اصولگرایی به بهانه قرار داشتن در لیست اصلاح طلبان ریزش نکند.
تلاش ویژه جبهه پایداری برای انتخابات قم
احمد امیرآبادی فراهانی نماینده فعلی قم در مجلس، اولین شخصی است که آیت الله مصباح یزدی و اتاق فکر همراه او، برای انتخابات این دوره مجلس نیز روی او نظر دارند.
آنها معتقدند سرمایه‌گذاری روی امیرآبادی یک اقدام با ریسک بسیار پایین است، چراکه او در انتخابات دوره قبل رأی عمده خود برای ورود به مجلس را از منطقه محروم و آذری زبان نیروگاه در شهر قم داشت. گفته می‌شود طبق آخرین بررسی‌ها، امیرآبادی تا حد زیادی اقبال خود را در منطقه نیروگاه قم از دست داده و از سوی دیگر افرادی چون علی لاریجانی با اقبال بیشتری روبرو هستند.
از آنجایی که اتاق فکر جبهه پایداری می‌دانند که توان سیاسی برای جلوگیری از رأی آوردن علی لاریجانی به عنوان نماینده مردم قم را ندارند، تمام همت و توانشان معطوف به این است که ترکیب فعلی مجلس شورای اسلامی شامل آقایان لاریجانی، آشتیانی و امیرآبادی، در دوره بعد مجلس شورای اسلامی نیز تکرار شود تا آنها در کنار یک نماینده قدرتمند غیر همسو با خود به نام علی لاریجانی، دو نماینده دلخواهشان را در مجلس داشته باشند؛ به همین جهت، جبهه پایداری در قم، تمام تلاش خود را خواهند کرد تا در صورت امکان، لیست جامعه مدرسین همانند انتخابات دوره قبل دو نفره و شامل آقایان لاریجانی و آشتیانی بسته شود و فرد سومی به آن اضافه نشود.
جبهه پایداری و استراتژی کاهش آرای لاریجانی
استراتژی دیگری که در جبهه پایداری مطرح شده و آن اینکه، حالا که نمی‌توانیم از ورود علی لاریجانی به مجلس جلوگیری کنیم، حداقل تلاش کنیم از آرای او کاسته شده و با یک اقتدار شکننده نسبت به انتخابات قبلی به مجلس برود.
کاندیداتوری وحید یامین‌پور مجری سابق تلویزیون در برنامه «دیروز، امروز، فردا» با تصمیم آیت‌الله «مصباح یزدی» در این زمینه قابل توجه است، چه آنکه او در تازه‌ترین اظهار نظر خود گفته است: «قم باید در حمایت از ولایت و اصول انقلاب پیشرو و الهام بخش باشد و اجازه ندهد برخی با سستی و مواضع چند پهلو در مسیر انقلاب اختلال ایجاد کنند.»
آیت الله مصباح یزدی و پرتاب تیر در تاریکی
آیت‌الله مصباح یزدی از آنجا که اهمیت نمایندگی مجلس از حوزه انتخابیه قم را خوب درک کرده، برنامه‌های متعددی برای این انتخابات دارد که کاندیداتوری ناصر سقای بی‌ریا شاگرد برجسته آیت الله مصباح یزدی، مشاور سابق احمدی‌نژاد و عضو شورای مرکزی جبهه پایداری برای انتخابات مجلس قم در این راستا قابل توجه است؛ چه اینکه شاید مصباح یزدی توانست با استفاده از افرادی همچون عباس کعبی، عبدالمحمود عبداللهی و محمود رجبی، شاگرد وفادار خود سقای بی‌ریا را برای قرار گرفتن در لیست انتخاباتی جامعه مدرسین مطرح کند.
بهانه آنها هم برای این کار شاید سابقه سقای بی‌ریا در ریاست چند ساله مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم و ریاست کوتاه مدت او در دفتر جامعه مدرسین باشد؛ از آنجا که ریاست «سقای بی‌ریا» در دفتر جامعه مدرسین با حرف و حدیث‌های بسیاری همراه بود و حتی برخی معتقد بودند او از آن سمت استعفا نداد بلکه برکنار شد، حضور او در لیست جامعه مدرسین، قطعا با مخالفت بزرگان جامعه مدرسین روبرو خواهد شد و از این رو تقریبا محال به نظر می‌رسد؛ به محض اعلام شدن عدم حضور «سقای بی‌ریا» در لیست جامعه مدرسین، وی کاندیداتوری خود را به تهران منتقل خواهد کرد.
به نظر می‌رسد اتاق فکر جبهه پایداری، برای جلوگیری از ورود کاندیداهای غیر همسو با جریان خود به لیست جبهه پایداری، به دنبال مطرح کردن نام‌هایی چون سقای بی‌ریا و در مرحله بعد مجتبی ذوالنوری هستند تا بگویند اگر این دو نفر در لیست جامعه مدرسین جای ندارند، پس هیچ شخص دیگری هم نباید به آن لیست دو نفره آقایان لاریجانی و آشتیانی اضافه شود؛ آنها با این کار بیش از آنکه بخواهند سقای بی‌ریا که خودشان می‌دانند در آن لیست جایی ندارد یا مجتبی ذوالنوری که شاید خیلی همراه آنان نباشد را مطرح کنند، به دنبال دو نفره نگه داشتن لیست جامعه مدرسین هستند تا بتواند به جز لاریجانی که توان مقابله با او را ندارند، دو نماینده دیگر همسو با خود را به مجلس دهم روانه کند.
اصولگرایان مخالف پایداری در اندیشه قدرتمند شدن
جبهه پیروان امام و رهبری قم با هدایت حجت الاسلام علی بنایی نماینده دوره‌های هفتم و هشتم مجلس شورای اسلامی نیز دغدغه‌های انتخاباتی خود را دارند و نهایت تلاش خود را به کار خواهند گرفت تا نهایت بهره را از انتخابات مجلس برده و به قدرتمند‌ترین تشکل‌های اصولگرای قم بدل شوند.
در هر صورت جبهه پیروان امام و رهبری قم که گفته می‌شود لیست سه نفره خود را با آقایان لاریجانی، بنایی و محمدهادی مفتح، فرزند کوچک شهید مفتح پر کرده است، در تلاش است که این لیست، به صورت کامل مورد حمایت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هم باشد که این امر بعید به نظر می‌رسد.