ساز قیچک باس جایگزین ویلنسل در ارکستر ملی ایران می‌شود

به گزارش ایلنا، ساز قیچک باس با پیشینه تاریخی در سرزمین های شرقی ، به منظور جایگزینی به جای ویلنسل در ارکستر ملی ایران که با ساختار موسیقی ایرانی تناسب ندارد توسط هنرمندان گروه هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ساخته شد.

سیدعبدالمجید شریف‌زاده، امروز شنبه بیستم اردیبهشت‌ماه، با اعلام این خبر گفت: ساز قیچک یکی از کهن‎ترین آلات موسیقی فلات ایران و بخشی از شبه قاره هند بوده که از پیشینه تاریخی قابل توجهی در میان سرزمین‎های شرق و جنوب شرقی ایران (سیستان و بلوچستان) برخوردار است.

او افزود: قیچک شهری امروزی، با بهره‌گیری از تکنیک‌های سازهای غربی به دو گونه سوپرانو و آلتو ساخته و تولید شد که عمده‎ترین دلیل آن پر کردن کاستی‎های سازهای کششی در رپرتوار موسیقی سنتی ایرانی بود.

شریف‌زاده با بیان اینکه این ساز از اوایل دهه پنجاه شمسی در اغلب ارکسترهای موسیقی سنتی ایرانی مورد استفاده قرار می‎گرفت که این روند تا امروز نیز ادامه دارد، تصریح کرد: از این ساز مدل‌هاى مختلف قیچک سوپرانو، آلتو و باس ساخته می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: باتوجه به اینکه در بسیاری از اجراهای موسیقی سنتی ایرانی برای تولید صدای باس از ویلنسل استفاده می‎شود (البته در استودیو و نه در اجرای زنده) که ساز ایرانی نیست و طبعاً با ساختار موسیقی ایرانی تناسب چندانی ندارد، ساخت ساز قیچک باس برای این خلأ صوتی در ترکیب موسیقی ایرانی پیشنهاد شد.

به گفته او، این ساز توسط  سیامک قلمی و سمیرا عزیزی مطلق هنرمندان کارگاه سازسازی گروه هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ساخته شد.

شریف‌زاده با اشاره به این نکته که در طول سال‎های اخیر تلاش‎های زیادی در زمینه مقایسه سازهای بلوچی با ویولن شده افزود: لیکن بررسی تطبیقی تکنیک‎های اجرایی و امکانات بیانی در ساز قیچک و رباب با خانواده ویولن صورت نپذیرفته است.

رییس گروه پژوهشی هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: برطرف کردن هوم  صدا، رفع محدودیت نوازندگی در پوزسیون ، استاندار شدن جایی نت‎ها، قابل استفادن بودن این ساز برای تمامی چلیستها با هر نوع سبک نوازندگی ، کوک بسیار دقیق ساز با سهولت و سریع و حذف سیم گیر و پایه تاندون مواردی است که در پژوهش حاضر (ساخت قیچک باس) تلاش شده رعایت شود.

او مواد و مصالح در نظر گرفته شده در ساخت ساز قیچک باس را ، کاسه ساز از چوب توت، دسته و زیر گیریف چوب گردو، گیریف چوب آبنوس یا فوفل، خرک از چوب کبوده، سیم‎ها پیراسترو اواپیرازی، پوست ضخیم بره، گوشی‎ها طرح ویتنر، قورقوری و... دانست.

شریف‌زاده افزود: نتایج نشان می‌دهد با وجود تمایز ظاهری ساز ویولن و قیچک، شباهت‎های زیادی از لحاظ تکنیک‎های نوازندگی دست راست و چپ در این دو ساز می‎توان یافت.

وی در پایان تصریح کرد : سازندگان این ساز با بهره‌گیری از آزمایشگاه‎های فیزیک و شیمی داخل و خارج از کشور و پژوهش گسترده چندین ساله به رموز سازگران کروما ایتالیا دست یافته‌اند که از آن در ساخت ساز یاد شده بهره گرفته‌اند، به نحوی که ساز ساخته شده صدای مطلوب در ارکستر ملی ایران را فراهم می‌کند.