کارگردان مستند «ایل من»:
مردم می‌توانند از وابستگی به دولت بیرون بیایند/ به دنبال مقصر نیستیم
بابک بهداد ضمن بیان اینکه در ساخت مستند «ایل من» به اینکه دولت مقصر است یا بخش خصوصی فکر نکرده، می‌گوید: مردم با کارآفرینی به صورت خصوصی، می‌توانند از وابستگی به دولت بیرون بیایند و روی پای خود بایستند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، بنا بر اعلام درگاه ملی آمار نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٩ ساله حاکی از آن است که ٢٣.٧ درصد از جمعیت فعال این گروه سنی در فصل ابتدایی سال جاری بیکار بوده‌اند. بنابراین باید قبول کنیم که اشتغال موضوع روز جامعه ماست چراکه به نوعی معاش روزانه وابسته به داشتن شغلی پایدار است. در این شرایط ارائه راه‌حل برای حل معضل بیکاری، مسئله مهمی است که دولت باید به آن توجه ویژه داشته باشد.
در این بین توجه به کارآفرینانی که با ایجاد شغل به اندازه توان خود به حل این مشکل می‌پردازند نیز باید در دستور کار دولت قرار گیرد. مستند «ایل من» به کارگردانی مشترک سعید نبی و بابک بهداد ازجمله تولیدات شبکه مستند سیما بوده که هر هفته یکشنبه‌ها ساعت ۲۰ روی آنتن می‌رود. این مجموعه مستند در هر قسمت خود زندگی یکی از عشایری را که با استفاده از شیوه‌های نوین تجارت دست به کارآفرینی زده و به تولید ثروت در کشور رسیده‌اند، می‌پردازد. به این بهانه با بابک بهداد که یکی از کارگردانان مجموعه مستند «ایل من» است، به گفتگو پرداختیم.
یکی از مشکلات حال حاضر جامعه بحث اشتغال بوده و مستند «ایل من» درباره معرفی کارآفرینان موفق عشایری است. دغدغه ساخت این مستند از کجا شکل گرفت و چه مسیری را برای تولید و پخش طی کرد؟
در گذشته مجموعه‌ای را با همکاری شبکه مستند ساخته بودم که در رابطه با کارآفرینان روستایی بود و «بازگشت» نام داشت. سعید نبی تهیه‌کننده آن بود و بعد از اتمام کار، پروژه دیگری داشت که تقریبا شبیه این کار بود. با توجه به اینکه در جریان بود که در من در حال کار کردن روی این موضوع هستم، به من پیشنهاد داد که چند قسمت این مجموعه را کار کنم. بر همین اساس سه قسمت این مجموعه را ساختم.
در این مسیر افرادی را به من معرفی کرد که با آنها تماس گرفتیم و عکس‌ها و مطالبشان را برای ما فرستادند. بعد از اینکه لوکیشن آنها را دیدم، سوژه‌های خود را از بین آنها انتخاب کردیم و مشغول کار شدیم.
مستند "ایل من" با روایت داستان‌هایی از اشخاصی در همین اقوام که کارآفرینی کرده‌اند، قهرمان‌هایی را تصویر می‌کنند که بدون کمک دولت کارهایی را انجام داده‌اند. آیا در بحث اشتغال، دولت وظیفه‌ای ندارد؟
کارآفرین‌هایی که من در این مجموعه با آنها کار کردم، افرادی هستند که وابسته به دولت نبوده و اتفاقا خیلی هم موفق بودند. به نوعی بسیاری از کارآفرین‌هایی که از دولت وام گرفته‌اند، اغلب نتوانسته‌اند کار خود را به سرانجام برسانند ولی آنها که خودشان سرمایه‌ای را از طریق تعاونی یا فروش خانه و زندگی خود جمع کرده‌اند، به نوعی کم‌کم کار خود را شروع کرده و روند رو به رشدتری را در توسعه کار و حوزه مدیریت خود داشته‌اند.
البته دولت باید از کارآفرینان حمایت کند ولی آن چیزی که من دیدم، کارآفرینانی که در بخش خصوصی کار می‌کنند، به نوعی در کارشان موفق‌ترند.
شرایط اقتصادی موجی از نارضایتی‌ها را بوجود آورد. آیا این مستند با هدف امید دادن به مردم برای اینکه بگوید برای گذر از شرایط سخت کنونی باید خودمان دست به کار شویم، ساخته شد؟
قطعا هدف ما این نبوده که در حقیقت مردم خودشان کار کنند و قهرمان خودشان باشند. قطعا دولت هم باید حمایت انجام دهد. واقعیت این است که من وقتی فیلم می‌سازم، زیاد به این موارد فکر نمی‌کنم که دولت مقصر است یا بخش خصوصی. به خاطر همین شاید نتوانم درست به سوال شما جواب دهم. بله الان وضعیت اقتصادی خوب نیست و مردم در فشار هستند ولی فکر می‌کنم که خود آنها هم می‌توانند کارهای خلاقانه‌ای را انجام دهند؛ مخصوصا در روستاها. به این صورت شاید مردم یک مقدار از این وابستگی به دولت بیرون بیایند و خودشان روی پای خود بایستند.
سیاست کلی شبکه مستند و تلویزیون به نوعی پخش مستندهای امیدوارکننده است. این موضوع در کار شما هم تاثیرگزار بوده؟
من از جمله فیلمسازهایی نیستم که بر اساس سیاست‌های تلویزیون عمل کنم. البته اکنون سیاست‌های تلویزیون هم آنچنان مشخص نیست. در حقیقت یکسری موضوعات را تعیین می‌کنند که ممکن است بر این اساس ورود کنند و بگویند که ما می‌خواهیم این آیتم‌ها و مشخصات در فیلم باشد و به نوعی به این تفکر نزدیک باشد، ولی واقعیت من به این صورت فیلم نساختم. من آن چیزی که فکر می‌کردم درست بوده و به آن اعتقاد دارم را ساختم. کارآفرینی در همه جای دنیا به همین صورت بوده و دولت تسهیلات و کمک زیادی به مردم نمی‌دهد؛ تنها درصدی حمایت می‌کند. در واقع این خود مردم هستند که روی پای خود می‌ایستند، کار ایجاد کرده و آن را توسعه می‌دهند. من هم بر اساس این نگاه جلو رفتم و اصلا کاری به سیاست‌های تلویزیون ندارم. به نوعی برایم نامفهوم است.
اشتغال از جمله موضوعات مهم جامعه امروز ما بوده که افراد از تحصیل‌کرده تا بی‌سواد درگیر آن هستند. آمارها نیز از درصد بالای بیکاری در کشور می‌گویند. پخش این مستندها کمکی به حل مشکلات می‌کند؟
سینما، فیلم و سریال؛ هنرهایی موثر هستند و ساخت اینگونه فیلم‌ها هم قطعا در جامعه تاثیرگذار است. این مجموعه نیز به‌گونه‌ای ساخته شده که صفر تا ۱۰۰ یک کارآفرین موفق را روایت می‌کند. اینکه فرد از کجا شروع کرده، چه مشکلاتی داشته، خانواده چقدر به آن کمک کرده و موفقیت‌های آن چه چیزهایی بوده است؟
اکثر دوستانی که زندگی آنها در این مجموعه روایت می‌شود، واقعا از صفر شروع کرده‌اند. بر همین اساس قطعا اگر کسی فیلم را ببیند، به این فکر می‌کند که می‌تواند کارآفرین باشد، اول از خانواده خودش شروع کند، بعد از بچه‌‌محل‌ها و آدم‌هایی که اطرافش هستند. بنابراین این فیلم نیز می‌تواند برای کسانی که می‌خواهند کارآفرینی کنند، موثر باشد.
البته این را بگویم که کارآفرینی یک دانش بوده و علاقمندان برای شروع ابتدا باید دوره‌ای بگذرانند. این دوره‌ها هم توسط یکسری ان‌جی‌او های خصوصی، مخصوصا در شهرستان‌ها و روستاها در حال برگزار شدن است. یعنی کارآفرینی به این صورت نیست که آدم بلند شود و کاری را شروع کند. یک مراحلی دارد که خیلی باید با دقت طی شود.
