تعطیلی کارگاه‌های حکاکی و قلمزنی/۹۰ درصد از سفارشات کنسل شده/ترک‌ها به هنرمندان ایرانی خانه هم می‌دهند

به گزارش خبرنگار ایلنا، زیورآلات سنتی زیر شاخه هنر صناعی فلزگری است که توسط مواد گران‌بهایی چون طلا و در بعضی موارد نقره ساخته می‌شود و برای تزیین و ترصیع آن از سنگ‌های گران‌بهایی مانند فیروزه -یاقوت-عقیق و دیگر سنگ‌های گرانبها استفاده می‌کنند. هرچند هنر فلزگری سنتی از دیرباز مورد توجه بوده و تا چندی پیش شاهد رونق چشمگیر ساخت و عرضه زیورآلات سنتی در کلان‌شهرهای تبریز، تهران، اصفهان و مشهد بودیم اما این روزها با تغییراتی که در بازار ارز اتفاق افتاد و بازگشت تحریم‌ها سبب شد تا بسیاری از کارگاه‌هایی که در عرصه ساخت زیورآلات سنتی و حکاکی روی نقره فعال بودند، گام در راه تعطیلی بردارند.

یاسر پیری (هنرمند فعال در عرصه تراش سنگ‌های قیمتی) در خصوص تاثیری که شرایط اقتصادی کنونی بر فعالیت صنایع دستی و فعالان این عرصه گذاشته است، گفت: اینگونه که به نظر می‌آید، با تعطیلی ۵۰ درصد کارگاه‌های فعال در عرصه ساخت زیورآلات سنتی و تراش سنگ‌های قیمتی روبه رو بوده‌ایم.

او ادامه داد: از کارخود راضی هستیم اما از آنجا که از نظر اقتصادی ضعیف است با رکود در بازار فروش روبه رو هستیم. در گذشته نه تنها فروش خوبی داشتیم بلکه صادرات هم می‌کردیم. اما دو سال است که قدرت خرید مردم کاهش یافته و از دیگر سو قیمت نقره افزایش داشته و این امر کار را دشوار ساخته.

ترکیه پیشنهاد داد تامین مالی خواهد کرد

به گفته پیری، تراش و فروش سنگ‌های نیمه قیمتی با رکود روبه رو بوده و فعالان این عرصه با وجود آنکه محصول تولید کرده‌اند، فروش ندارند. چنانکه درحال حاضر تعداد زیادی از این محصولات به فروش نرسیده و افرادی که اشتغال‌زایی کرده بودند ناچار به تعدیل نیرو شده‌اند. کارگاه‌ها با تعدیل بیش از ۶۰ درصد نیروهای خود روبه رو هستند و رونق گذشته را ندارند.

این فعال صنایع دستی خاطرنشان کرد: چندی پیش از کشورهایی مانند ترکیه، پیشنهاداتی برای مهاجرت دارم. به من گفته‌اند که از هر نظر از تامین خانه گرفته تا در اختیار قرار دادن کارگاه،‌ مرا تامین مالی خواهند کرد تا بروم آنجا و در ترکیه مشغول کار شوم و آموزش دهم. اینگونه به نظر می‌رسد که آنها بیشتر به صنایع دستی و رونق و توسعه آن بها می‌دهند.

پیری یادآور شد: در ایران کسی به نظرات فعالان این عرصه بها نمی‌دهد. می‌رویم، ایده می‌دهیم اما کسی نیست که از ما حمایت کند. بارها پیشنهاد دادم که در مبادی ورودی و گمرک‌ها و بازارها، غرفه‌هایی برای فروش صنایع دستی درنظر بگیرند اما کسی به آن توجه نکرد. این روزها نیز قیمت نقره ۳ برابر شده است و فروش آثار کاهش داشته. با این وجود سنگ‌هایی مانند فیروزه و عقیق مورد پسند بازار است و سفارش‌هایی در این حوزه وجود دارد.

تمام این صحبت‌ها درحالی مطرح می‌شود که پیری در گذشته به طور متوسط ۳۰۰ قطعه در ماه صادر می‌کرد اما این روزها این صادرات به صفر رسیده است. با این وجود به دلیل علاقه شخصی به این حوزه حاضر است از هزینه‌های شخصی بکاهد تا بتواند ویترین و کارگاه خود را حفظ کند.

قیمت‌ها چند برابر شد، مشتریان از دست رفتند

نیما ساعی (فعال در عرصه زیورآلات نقره) درخصوص تغییراتی که در قیمت تمام شده زیورآلات شاهد هستیم به خبرنگار ایلنا گفت: نقره مثقالی ۱۱ یا ۱۲ هزار تومان بود، امروز با نرخ ۲۳ هزار تومان خریداری می‌شود یعنی دو برابر شده‌است. قیمت سنگ‌های قیمتی که از خارج از کشور وارد می‌شوند با توجه به افزایش چند برابری نرخ دلار، افزایش یافته است. به طور مثال، اگر در گذشته ساخت یک زیورآلات با مواد ۵۰۰ هزار تومانی امکان داشت، امروز همان کار را باید با مواد ۱ میلیون تومانی بسازیم.

این هنرمند صنایع دستی ادامه داد: انواع یاقوت، زمرد، کهربا و هر سنگ قیمتی و نیمه قیمتی به غیر از فیروزه و عقیق که در ایران تولید می‌شوند و قیمت نسبتا مناسب‌تری دارند، از خارج وارد می‌شوند. حتا ابزاری که برای تراش سنگ‌ها استفاده می‌شود را باید از خارج وارد کنیم که با افزایش قیمت روبه رو بوده است.

او خاطرنشان کرد: شرایط ساخت و فروش زیورآلات نقره نیز همانند سایر مشاغل، بد شده است. موادی که استفاده می‌کنیم با افزایش قیمت روبه رو شد که در نهایت منجر به افزایش قیمت محصول تولید شده می‌شود. در چنین شرایطی، مشتریان سفارش‌های خود را کنسل می‌کنند.

به گفته ساعی،‌ درحال حاضر ۹۰ درصد مشتریان، سفارش‌های خود را کنسل کرده‌اند چراکه معتقد هستند، قیمتی که امروز باید برای خرید یک قطعه از زیورآلات بدهند، سه برابر بیشتر از قیمت اصلی آن است. این امر سبب شده تا ۵۰ درصد مشتریان را از دست بدهیم.

این هنرمند صنایع دستی تصریح کرد: با توجه به آنکه آثاری که تولید می‌کنیم متفاوت هستند، توانستیم تعدادی از مشتریانمان را حفظ کنیم درغیر اینصورت ناچار به تعطیلی می‌شدیم.

ساعی خاطرنشان کرد: با وجود آنکه از بیشتر کشورها، مشتری برای خرید صنایع دستی و زیورآلات و نقره داریم، اما به دلیل مشکلاتی که در حوزه صادرات وجود دارد، ناچار هستیم محصولات را به صورت مستقیم به مشتریان ارائه دهیم به این معنا که مشتریان ما باید به ایران بیایند و مستقیم محصول را از ما تحویل بگیرند. با پست نمی‌توانیم محصول را بفرستیم.

او افزود: صادرات بسیار سخت شده است و اگر کارت بازرگانی نداشته باشیم یا به اندازه‌ای که صادر می‌کنیم، وارد نکنیم، نمی‌توانیم محصول را صادر کنیم. در این راستا، هیچ حمایتی از ما نمی‌شود. این درحالی است که صادرات محصولات ما می‌تواند ارزآوری داشته باشد. حتا از کانادا مشتری داریم و بیش از دوهفته است که قصد دارد تا بیعانه واریز کند اما موفق نشده است چراکه تمام بانک‌ها به ایران خدمات ارائه نمی‌دهند. چند مشتری از استرالیا داریم که استقبال خوبی از زیورآلات و نقره ایران داشتند.

از عید 97 تاکنون بیکار هستیم

احد پرویزاد (هنرمند حکاکی روی نقره) با اشاره به آنکه صنایع دستی همواره با مشکلات متعدد دست و پنجه نرم می‌کند، گفت: مدتی است کارهایمان به قول معروف خوابیده است. قیمت‌ها بالا رفته،‌ قدرت خرید مردم پایین آمده و بعد از عید ۹۷ تاکنون، کلا بیکار هستیم.

او که ازجمله هنرمندان آذربایجان شرقی است، ادامه داد: طی ۵ ماه گذشته ۹۰ درصد از مشتریان خود را از دست داده‌ایم و این امر سبب شده تا میزان تولیدات را کاهش دهیم. چنانکه کارگاه ما در آستانه تعطیلی قرار گرفته‌ است.

به گفته پرویزاد،‌ طی چند ماه گذشته تعداد کارگرهای کارگاه حکاکی روی نقره از ۶ نفر به یک نفر کاهش داشته و با تعدیل نیرو همراه بوده‌اند.

مهاجرت خواهم کرد

این هنرمند در ادامه از اقداماتی که برای مهاجرت انجام داده است خبر داد و گفت: در شرایط کنونی بهتر است مهاجرت کنیم. در این میان کشورهای اروپای شرقی تا حدودی فهم و درک بهتری نسبت به آثار صنایع دستی ایران دارند و احتمالا برای ادامه فعالیتم به یکی از کشورهای روسیه، اوکراین و بلاروس مهاجرت کنم.

صنایع دستی و خصوصاً قلم‌زنی روی فلزات، به خاطر کمبود قانون و نقص قانون در این زمینه با بحران‌های بسیار جدی‌ای روبه‌روست. در آینده اگر قوانین مربوطه را اصلاح نکنند قطع به یقین باعث می‌شود که این هنر از کشور ما خارج شود.

پرویزاد نیز با اشاره به آنکه بانک مرکزی خواهان مدارک متعددی برای صادرات محصولات حکاکی شده روی نقره است که در بیشتر مواقع دست و پاگیر می‌شود، گفت: اگر وضعیت کار روبه راه شود، دوست نداریم از وطن دور شویم اما در شرایط کنونی که با تعدیل نیرو و تعطیلی کارگاه‌های صنایع دستی روبه رو هستیم، چاره‌ای جز مهاجرت نداریم. صنایع دستی ازجمله کالاهای لوکس است و در وضعیت بلاتکلیفی کنونی جایی برای توسعه ندارد.

کسی میل به خرید صنایع دستی ندارد

محمد حیدری (هنرمند قلمزن) با اشاره به آنکه وضعیت صنایع دستی نیز مانند سایر حوزه‌ها خوب نیست، گفت: گردش مالی و سفارش کار تعطیل شده‌ است و کسی میل به خرید ندارد. گران شدن دلار و تحریم‌ها بر وضعیت اقتصادی تاثیر گذاشته است و چندین برابر این تاثیر را در عرصه صنایع دستی شاهد هستیم. اوضاع از آنچه در گذشته بود،‌ بدتر شده‌ است.

او معتقد است: صنایع دستی در اولویت دولت‌ها طی دو دهه اخیر، نبوده و این روزها نیز با شرایطی که بوجود آمده، وضعیت صنایع دستی بدتر شده است.

حیدری بیش از ۱۴ سال است که در هنر قلمزنی فعالیت می‌کند و تاکنون نمایشگاه‌های مختلفی ازجمله نمایشگاه اختصاصی ۲۰۰۳ فرانسه و نمایشگاه صنایع دستی تهران و اوراسیای ۱۳۹۲ در تبریز حضور داشته است. با وجود آنکه تا چندی پیش دو کارگاه که یکی از آنها در اصفهان فعال بود و دیگری در تهران را اداره می‌کرد اما طی چند ماه اخیر به دلیل شرایط بوجود آمده مجبور شده است تا نیروهای خود را تعدیل کند.

او با بیان اینکه، کارد به استخوان رسیده‌ است، گفت: هرچند کارگاه‌ها تعطیل نیستند اما وقتی سفارش نداریم، وضعیتمان کمتر از تعطیلی نخواهد بود. سعی می‌کنیم این هنر را نگاه داریم اما اگر روند عدم سفارش گیری همچنان ادامه داشته باشد، قطعا طی ماه‌های آینده با تعدیل نیروی بیشتری روبه رو خواهیم شد.

به گفته این هنرمند قلمزن، حدود ۴ ماه است که هیچ فروشی نداشته است. تمام این عوامل سبب می‌شود هنرمندان به فکر گزینه‌های دیگری بیافتند که پیش رویشان قرار دارد. یکی از این راه‌ها مهاجرت است و یکی دیگر از راه‌ها تغییر حوزه فعالیت می‌تواند باشد.

حیدری معتقد است: اگر می‌توانستم کسب و کار دیگری به راه می‌انداختم و در حوزه دیگری فعالیتم را آغاز می‌کردم اما با توجه به آنکه بیش از دو دهه است که در این حوزه فعالیت دارم دیگر از من گذشته است که بتوانم حوزه فعالیتم را تغییر دهم. شاید از ابتدای امر ورودمان به حوزه صنایع دستی اشتباه بود. بهتر است جوانان به عرصه‌هایی که در اولویت اقتصادی دولت نیست، وارد نشوند.

این هنرمند صنایع دستی یادآور شد: زمانی که به سازمان متولی صنایع دستی مراجعه می‌کنیم و از آنها در خصوص چرایی عدم معرفی صنایع دستی و نبود شرایط لازم برای صادرات صنایع دستی پرس و جو می‌کنیم، به ما می‌گویند ارزآوری حوزه صنایع دستی به اندازه‌ای نیست که دولت روی آن سرمایه‌گذاری کند و در اولویت دولتمردان قرار نمی‌گیرد.

حیدری معتقد است: کشورهایی مانند آلمان،‌ انگلیس و برخی کشورهای اروپایی که اوضاع بهتری از نظر اقتصادی دارند و از گذشته با صنایع دستی ایران آشنایی داشتند، می‌توانند مشتریان بهتری برای خرید صنایع دستی باشند.