فقط 1 و نیم میلیارد از اعتبارات سال 96 به چغازنبیل تخصیص پیدا کرد/یک سایت جهانی و انگشت‌شمار توریست خارجی

عاطفه رشنویی (سرپرست پایگاه میراث جهانی چغازنبیل و هفت‌تپه در استان خوزستان) در گفتگو با خبرنگار ایلنا، با بیان اینکه چیزی درخصوصِ آسیب‌‌های طبیعی و انسانی در ایام نوروز گزارش نشده، گفت: خوشبختانه شاهدِ هیچ آسیبی در مجموعه نبودیم، چراکه از پیش از عید، پایشِ مجموعه انجام شده بود. معمولاً روزهایی که بارندگی باشد به منظور حفاظت از سایت، اجازه ورود به بازدیدکننده نمی‌دهیم. در روزهای پُربازدیدی که داشتیم بارندگی و یا مسئله‌ی آسیب‌زایی پیش نیآمد و ما نه آسیب طبیعی داشتیم و نه آسیب انسانی.

وی درخصوصِ طوفان روز پنجشنبه 23 فروردین‌ماه و خسارت‌های ناشی از آن متذکر شد: تنها دو درخت در کل مجموعه شکست. ولی هیچ اتفاق برای خودِ بنا پیش نیآمد.

وی در پاسخ به این سؤال که ریزگردهای طبیعی، در طول یک سال چه میزان به چغازنبیل آسیب وارد می‌کنند، اظهار داشت: میزان خسارتی که ریزگردها به بناهای تاریخی استان خوزستان وارد می‌کنند، مسئله‌ای است که در حال بررسی است و نمی‌شود در کوتاه‌مدت به آن پاسخ داد. در حال حاضر، مانیتورینگی ایجاد شده که کارشناسان مربوطه، به مدت یک سال آجرهای کتیبه‌دار و آجرهای اصلی بنا‌ها را مورد مطالعه قرار می‌دهند تا روزهای پرگرد و غبار، و روزهای عادی را ارزیابی کنند و تفاوت‌ها را مشخص سازند و سپس، به نتیجه‌گیری منسجمی در این باره برسند که ریزگردها چقدر در روند فرسایش بناها تأثیر گذاشته‌اند.

رشنویی درباره‌ی بازه‌ی زمانی و روندِ این پایش توضیح داد و افزود: این بررسی‌ها ممکن است تا یک و نیم یا دو سال به طول انجامد. هنوز به پاسخی که قابل ارائه باشد، نرسیده‌ایم. این پایش اواخر آبان‌ماه سال 96 آغاز شده و هم‌چنان ادامه دارد. اولین باری است که پایش ریزگردها - یعنی خودِ آجرهای کتیبه‌دار و آجرهای نما - در چغازنبیل به صورت میکرو مورد مطالعه قرار می‌گیرد و میزان تأثیراتِ آلودگی‌های هوا؛ چه صنعتی و چه طبیعی را بر بناهای تاریخی مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

سرپرست پایگاه چغازنبیل و هفت‌تپه با ذکر آمار و ارقامی از میزان بازدیدکنندگان داخلی و خارجی در ایام نوروز خبر داد و گفت: میزان بازدیدکنندگان داخلی در ایام عید از چغازنبیل، بیش از 17 هزار و 500 نفر، و تعداد گردشگران خارجی به بیش از 160 نفر می‌رسد. هم‌چنین میزان بازدیدکنندگان داخلی از موزه هفت‌تپه بیش از هزار و 500 نفر، و گردشگر خارجی 13 نفر بوده است. در کل میزان گردشگران داخلی، 45 درصد افزایش داشته است.

وی ادامه داد: تقریباً چیزی در حدود 5 هزار نفر، تعداد بازدیدکننده نسبت به سال پیش افزایش داشته است. این عدد، عدد مناسب و درخوری برای این سایت نیست که من امیدوارم با برنامه‌هایی که خودِ پایگاه دارد، از سازمان میراث فرهنگی و بقیه سازمان‌های دست‌اندرکار خواستارِ حمایت بیشتر هستیم.

وی اضافه کرد: قیمت بلیت برای گردشگر داخلی 5 هزار تومان و برای گردشگر خارجی 15 هزار تومان است. در ایام عید هم این قیمت‌ها هیچ تغییری نداشتند و فقط روز دوازدهم فروردین بازدید از مجموعه رایگان بود که ما آمار گردشگران در این روز را نداریم.

رشنویی درخصوص شیوه‌ی تخصیص اعتبارات گفت: وقتی راجع به اعتبارات صحبت می‌کنیم با توجه به وضعیتی که الان حاکم است، گله‌ی بزرگی وجود دارد؛ آن هم نه بر سازمان میراث فرهنگی بلکه بر نحوه‌ی تقسیم و تنظیم اعتبارات در سطح کلان، و اینکه معمولاً اعتبارات به موقع نمی‌رسد.

وی درمورد اشکالات موجود در سیستم اعتبار‌دهی و تأخیر‌ در این زمینه متذکر شد: اعتبار سال 96 روز بیست و هفتم اسفندماه به ما ابلاغ شد و خودِ این تأخیر، چرخه‌ی حفاظت و آماده‌سازی سایت را مختل می‌کند. با توجه به اینکه تخصیص‌ها صد درصد نیست و سایت ما یک سایت کاملاً خشت و گلی است و احتیاج به حفاظت مستمر دارد، معمولاً اعتباراتی که به آن تخصیص داده می‌شود برای برنامه‌هایی که تدوین شده خیلی رقم پایینی است و چندان نمی‌شود کار خاصی در این زمینه انجام داد. اینکه زمان ابلاغ آن زمان مناسبی نیست و حجم آن حجم خیلی کمی است، معمولاً سایت را نسبت به آنچه باید در سطح استانداردهای جهانی باشد، عقب نگه می‌دارد.

وی در توضیحِ میزان اعتبارات سال 96 به مجموعه چغازنبیل و هفت‌تپه گفت: هنوز رقم نهایی اعتبارات سال 96 اعلام نشده است. فعلاً قسمتی از اعتبار به ما ابلاغ شده که تا اینجا 1 میلیارد و 500 میلیون تخصیص داده شده است؛ اما اگر بخواهیم تا نیاز واقعی مجموعه به سطح استاندارد جهانی فکر کنیم این رقم باید به 3 تا 4 برابر افزایش پیدا کند. از طرفی باید به این مسئله هم توجه داشت که در یک سایت جهانی، اگر هم اعتبارات خوبی به آن تخصیص داده شود، نمی‌توان و نباید شتاب‌زده عمل کرد.

وی با بیان اینکه وضعیت چغازنبیل در حال حاضر در حالت ثابتی قرار دارد، افزود: فعلاً آسیبِ حادِ خطرسازی که مجبور باشیم به صورت اضطرار وارد عمل شویم، نداریم. ولی یکسری اقدامات حفاظتی هست که بایستی به‌روز شوند. خودِ زیگورات از سیستم دفع نزولات جوی مناسبی برخوردار است، به دلیل اینکه در زمان ساختش این سیستم تعبیه شده و در این سال‌ها با مرمت و زنده نگه داشتنش، این اتفاق به صورت طبیعی رخ می‌دهد. ولی الان مهم‌ترین چالشی که داریم حفاظت از سنگ‌فرش‌های آجری در صحن اول است که این‌ها باید تثبیت و حفاظت شوند.

مدیر پایگاه جغازنبیل و هفت تپه، در پاسخ به این سؤال که چرا در طول ایام سال، نگهبانی برای حفاظت از مجموعه‌ها درنظر گرفته نمی‌شود، گفت: متأسفانه این یک چالش بزرگ است که در سطح پایگاه هم نیست که امور پایگاه‌ها یا معاونت میراث فرهنگی استان بتواند آن را حل کند. سازمان میراث فرهنگی در سطح کلان باید به فکر تجهیز نیروی انسانی و تجهیز لاجستیک یگان حفاظت برای چغازنبیل و دیگر بناها باشد. وقتی که این مهم اتفاق بیفتد، بالطبع خودِ این مسئله هم در سایت چغازنبیل حل خواهد شد.

 وی با ذکر این مطلب که مجموعه‌ی چغازنبیل هنوز مانیتورینگ نشده، گفت: مجموعه دوربین مدار بسته ندارد. مانیتورینگ مجموعه در برنامه‌های 10 سال گذشته ما بوده ولی با توجه به اینکه اعتبارات به صورت مناسب نمی‌آید همان میزان اندک هم صرف مرمت و حفاظت از بناها می‌شود. از طرفی صد هکتار مانیتورینگ کردن به یک اعتبار در خور توجه نیاز دارد و این مساله حتما باید از طرف یگانه حفاظت هم پیگیری شود تا اعتبار مانیتورینگ از محل اعتبارات یگان حفاظت تخصیص داده نشود؛ یعنی ما نمی‌توانیم حفاظت را فدای مانیتورینگ کنیم. اما در حال حاضر، مانیتورینگ فدای حفاظت شده است.