«تنهاتر از هیچ» روایت جادویِ کلمات با حضور قاسم افشار/ شعر فارسی از شاملو نیز عبور کرده‌است

به گزارش ایلنا، مراسم رونمایی از مجموعه شعر «تنها تر از هیچ» به قلمِ ناصر وافی با حضور اهالی فرهنگ و ادب در این مجموعه برگزار شد.

در ابتدای این مراسم که اجرای آن را قاسم افشار؛ گوینده پیشکسوتِ اخبار عهده‌دار بود، هنرمندانی نظیر مجید شفق اشعاری را برای حاضرین سرودند که با نوای اجرایی زنده تار همراه شد و البته قاسم افشار نیز غزلیاتی از حافظ شیرازی را در بخش‌های مختلفی از برنامه خواند.

یکی دیگر از میهمانان این مراسم پروفسور سید حسن امین؛ ادیب، حقوقدان و فیلسوف ایرانی و از اساتید حقوق بین‌الملل دانشگاه گلاسکو بود که صحبت‌هایی در زمینه شعر و شعرشناسی و البته ناصر وافی بیان داشت.

وی با اشاره به این که جان مایه تمامی هنرها زیبایی است گفت: «شعر و ادب یکی از هنرهای هفت‌گانه به شمار می‌رود و جان‌مایه تمامی آنها  زیبایی است. اما به قولِ کانت زیبایی مشمولِ اصل اعتباریت زمانی و مکانی است. اگر به عکس‌های دوره قاجار نگاه کنیم نوع آرایش و پیرایش زنان در آن عصر کاملا متفاوت با چیزی است که امروز می‌بینیم. در واقع معیار زیبایی شناسی برای آنها که خود را برای انداختنِ عکس به هفت قلم می‌آراستند با معیارهای آرایش و پیرایش امروز متفاوت است. در هنرهای دیگر از جمله شعر و ادب نیز به همین صورت است؛ به عنوان مثال اشعار قاآنی که در گذشته زیبا به شمار می‌رفته امروزِ روز اینگونه نیست و بالعکس اگر اشعار امروزی را برای شاعری چون قاآنی می‌خواندند.»

پرفسور امین در ادامه صحبت‌های خود، دسته بندی‌هایی را برای شعرا قائل شد و بیان داشت: «می‌توان شعرا را از چند منظر تقسیم‌بندی کرد. آنچه که از همه مهم‌تر است، مقبولیتی است که هر شاعر  در میان مخاطبان خود دارد. شاعرانی در جهان هستند که تمامی آثارشان زیبا و ماندگار است. سعدی شیرازی یکی از نمونه‌های برجسته از این گونه شعراست، چرا که نثر و نظم و غزل و مثنوی او زیبا و متعالی است. گلستان سعدی سبکی رئالیستی دارد به این معنا که انسان و بشر را همان‌گونه که هست معرفی می‌کند و در مقابل بوستان، ایده‌آلیست است و تعریفی از انسان ابرآگاه می‌دهد. اما گروه دیگری از شاعران هستند که همه اشعار آنها متعالی نیست اما قطعه‌ای، قصیده‌ای، غزلی از آنها به جای مانده که آنها را تبدیل به شعرایی مطرح و محبوب کرده است. برای نمونه در میان شاعران هاتف اصفهانی که از قضا طبیب هم بوده است و البته طبیب‌اصفهانی با شعری بسیار معروف: (غمت در نهانخانه دل نشیند/به نازی که لیلی به محمل نشیند/مرنجان دلم را که این مرغ وحشی/ز بامی که برخاست مشکل نشیند). اینگونه شاعران کسانی هستند که به غیر از مواردی خاص اثر به یادماندنی ندارند. گروه دیگر از تقسیم‌بندی از منظرِ رویکردِ به جامعه است. برخی از شعرا کسانی هستند که حرف های شخصی و فردی خود را در اشعارشان بیان می‌کنند. برای مثال مکنونات قلبی، احساسات و عواطف درونی و یا حتی مشکلات شخصی خود را در شعر می‌آورند. و گروه دیگر شعرایی هستند که از درون اجتماعات انسانی شعر می‌گویند و شاعرِ جمع‌اند یا طبقه ای خاص. در این میان شعرایی هم هستند که آثارشان جهانی است؛ مثل مولانا، حافظ و ....»

پرفسور امین در بخش دیگری از صحبت‌هایش به شعر امروزِ ایران پرداخت: «درختِ تناورِ شعرِ فارسی امروز دو شاخه بزرگ دارد؛ یکی شعر کلاسیک که وزن عروضی، قافیه و برابری مصرع‌ها را دارد و بر مبنای اصول سنتی شعر است که هنرمندان شاخصی چون ملک الشعرای بهار، شهریار، سایه، سیمین بهبهانی، محمدعلی بهمنی و ... در این گروه جای دارند. اما شاخه دیگر شعر نو است. جهان پیوسته رو به تکامل دارد و انسان موجودی گزینش‌گراست و بر مبنای اراده کمال‌طلبانه خود انتخاب‌هایی در راستای کشف افق‌های تازه می‌کند. بنابراین شعر فارسی به همتِ نیما یوشیج از فضاهای بسته پیش از مشروطه رها شد و «افسانه»ی او نخستین قدمی بود که او برداشت. وزن در شعر نیمایی به این صورت است که شعر وزن دارد اما نه ضرورتا وزن عروضی. قافیه نیز دارد اما نه در جاهای مشخصی که صرفا در پایان ابیات حرفی یا کلمه‌ای تکرار شود و از همه مهم‌تر اینکه شرط تساوی مصاریع نیز در وزن نیمایی وجود ندارد. این شکل و فرم تا جایی پیش رفت و در ادامه احمد شاملو شعر سپید را وارد شعر نوی فارسی نمود که اساسا وزن را برای سرودنِ شعر ارزنده ضروری و از عناصر اصلی آن نمی دانست. اما نکته جالب این که امروز شعر فارسی از شاملو نیز عبور کرده است، و امروز با شعر پسا شاملو رو به رو هستیم و شاید مجموعه شعر «تنهاتر از هیچ» در زمزه همین گروه قرار گیرد.»

در ادامه ناصر وافی ضمنِ تشکر از حضور اساتید و اهالی ادب و فرهنگ در این آیین رونمایی صحبت هایی در زمینه این مجموعه شعر بیان داشت: «نگاهِ من به شعر به واقع نگاه بینامتنیتی است. قصد داشتم که به نوعی از تصویر به شعر برسم نه اینکه صرفا شعری به روی کاغذ بیاورم. بسیاری از اشعار این کتاب برآنده از نگاهی است که من به یک عکس یا بخشی از یک فیلم داشته ام و در نهایت توانسته ام آن حس را به صورت شعر روی کاغذ بیاورم. در حقیقت به اعتقاد من بخش عمده ای از نوآوری ها و خلاقیت ها در همین نگاه بینامتنیتی اتفاق می افتد؛ در واقع هدف من در این کتاب توجه به این نکته بود که چطور می توانیم تصویری تر بنویسیم. در جایی من به این نتیجه رسیدم که به عنوان مثال ما اگر بخواهیم از یک عکس زیبا و معنادار توضیحی بنویسیم، این خودش تبدیل به یک شعر می شود. از سوی دیگر به ساختار شعر نیز بسیار فکر کردم، اینکه شعر به واقع در کجا اتفاق می‌افتد؛ آیا صرفا مربوط به وزن و قافیه است؟ شعر به اعتقاد من زمانی اتفاق می‌افتد که ما با جادوی کلمات روبه رو باشیم. واژگانی که بتوانند به زیبایی هر چه تمام‌تر حسی را منتقل کنند در کنار این موارد به شصه تلاش کردم تا کلامی که می‌گویم صرفا بعد شخصی نداشته باشد و به نوعی کلامِ دیگران نیز باشد و منظری از ناخودآگاه خودم. در نهایت این موارد به مانند تکه های پازل در کنار هم قرار گرفتند و این مجموعه شعر شکل گرفت.»

در پایان، اشعاری از مجموعه «تنهاتر از هیچ» به همراه تارنوازی خوانده شد و جشن امضای این کتاب برای علاقمندان پایان بخشِ این مراسم بود.