مدیر گروه هنرهای نمایشی روایت فتح در گفت‌وگو با ایلنا:
ورژن تئاتری ایستاده در غبار را می‌سازیم/انحصار اسم‌ها را برمی‌داریم/به اندیشه ضد دفاع مقدس اجازه ورود نمی‌دهیم
مدیر گروه هنرهای نمایشی بنیاد فرهنگی روایت فتح می‌گوید: می‌خواهیم انحصار اسم‌ها را از جشنواره تئاتر مقاومت برداریم و سراغ رسم‌ها برویم. در جشنواره به روی همه باز است و ما وظیفه داریم سراغ علیرضا نادری و تک تک هنرمندان برویم.
به گزارش خبرنگار ایلنا، امیر نصیربیگی، مدیر گروه هنرهای نمایشی بنیاد فرهنگی روایت فتح است که به تازگی به عنوان دبیر دوره شانزدهم جشنواره تئاتر مقاومت نیز حکم خود را دریافت کرده است. با او از سه حوزه فعالیت این گروه یعنی انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و مقاومت صحبت کرده و درباره تغییرهای جشنواره تئاتر مقاومت در دوره دبیری او پرسیدیم که مشروح گفتگو را می‌توانید اینجا بخوانید:
با تغییراتی که در ساختار انجمن هنرهای نمایشی به وجود آمد و اینکه خود شما به عنوان دبیر جشنواره مقاومت حکم گرفتید قرار است شاهد چه اتفاقات جدیدی به خصوص در جشنواره باشیم؟
نگاه کلی این بوده که رویکرد جدیدی پیگیری شود و بتوانیم در طول سال آثار تولیدی متعددی را حمایت کنیم. حالا این قرعه خوشبختانه به نام ما خورده و از حمایت دوستان برخوردار شدیم و امیدوارم این تلاش مقبول بیفتد. چند روز پیش هم به عنوان دبیر شانزدهمین جشنواره تئاتر مقاومت به من حکم دادند. قطعا مسئولیت بسیار سنگین‌تر شد و باید کوشید با حساسیت کار کنیم. همزمان با افتتاح تماشاخانه سرو موفق شدیم از پوستر جشنواره رونمایی کنیم و در تلاشیم دبیرخانه و قسمت‌های تخصصی جشنواره را هم راه‌اندازی کرده و مسئولانش هم معرفی شوند. با یک فرصت مناسب و بازه زمانی خیلی خوب که آرامش را از هنرمندان نگیرد و بتوانند در فضایی آرام خلق اثر کنند تا در حیطه‌های موضوعی که در فراخوان قید شده بتوانند کارهای خودشان را برسانند و ما بتوانیم میزبان آنها باشیم.
چقدر بودجه برای این دوره در نظر گرفته‌اید؟
بودجه در حوزه جشنواره فعلا به مرحله نهایی نرسیده. هنوز داریم بررسی می‌کنیم.
در جشنواره تئاتر مقاومت اصل را بر صرفه‌جویی گذاشتیم
برآوردتان چقدر است؟
برآوردی را دادیم که می‌تواند در چهار پنج سطر اجرایی شود بستگی به تواقفی دارد که در ادامه مسیر با مدیریت بنیاد روایت فتح انجام می‌دهیم و باتوجه به بضاعت و امکانات موجود سعی می‌کنیم جشنواره‌ای کیفی برگزار کنیم.
دو دوره پیش این بودجه یک میلیارد تومان بود. این مبلغ تفاوتی کرده است؟
قطعا که باید تفاوت کند چون الان با این رقم در بخش بین‌الملل هم حتی نمی‌شود کار ملموسی انجام داد. ولی خب ما در جشنواره تئاتر مقاومت اصل را بر صرفه‌جویی گذاشتیم تا سرمایه‌های اقتصادی و هزینه‌ها را بالا نبرده و در عین‌حال کیفیت جشنواره را هم پایین نبریم. این دو تا را در کنار هم به صورت لازم و ملزوم خواهیم داشت.
در سالیان گذشته در جشنواره تئاتر مقاومت از هنرمندان استان‌ها غفلت کردیم
به نظر می‌رسد یکی از انتقادات به عملکرد انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس همین مساله کیفیت بوده. یکسری از انتقادات مبنی بر این بود که اسم‌های مشخصی در این حوزه حضور دارند که دوره‌های مختلف دبیر این جشنواره بودند و منجر به حضور سلیقه‌های یکسانی هم می‌شدند. عده‌ای معتقدند در این چند دوره‌ای که جشنواره مقاومت برگزار شده خروجی‌اش آثار شاخص شناسنامه‌داری نبوده. این انتقادات و مشکلات احتمالی ارزیابی شده؟ قرار است شاهد تغییری باشیم؟
اجازه می‌خواهم به دوره‌های قبلی ورود نکنم چون هر دبیر و مدیری بالاخره با تمام بضاعت موجود جشنواره را مدیریت کرده و به پایان رسانده. اینکه می‌گویید خروجی‌اش ملموس و چشم‌گیر نبوده را نمی‌توانیم قضاوت کنیم. شاید من و شما از منظری به قضیه نگاه می‌کنیم و خودشان توضیحات تکمیلی دیگری داشته باشند و دلایلش را بخواهند بررسی کنند. لذا بهتر است به گذشته برنگردیم. فقط در حوزه گذشته من موافق آسیب‌شناسی کار هستم و اینکه بتوانیم از گذشته برای آینده تجربه کسب کنیم. آنچه پیش‌روی ماست آینده است و باید برای آن خوب برنامه‌ریزی کنیم. من اگر هنری داشته باشم باید این برنامه را در جشنواره پیش‌رو نشان دهم و ارتقای کیفی و کمی آثار می‌تواند برنامه‌ریزی ما را ثابت کند. بر همین اساس معتقدم باید به هنرمندان استان‌ها بهای بیشتری داده شود. ما در سالیان گذشته در جشنواره تئاتر مقاومت از هنرمندان استان‌ها غفلت کردیم. خیلی سرمایه‌های خوب، جوان و باارزشی را در استان‌ها داریم که اینها می‌توانند اتفاقات بسیار مهمی را در همه عرصه‌ها به ویژه در حوزه تئاتر مقاومت رقم بزنند. پیش‌بینی ما این است که در جشنواره تئاتر مقاومت از اسم‌ها بگذریم و معطوف به رسم‌ها شویم. هرکسی رسم‌اش نکوتر و زیباتر باشد ما فضایی فراهم کنیم که بتواند در جشنواره حضور داشته باشد. فارغ از اینکه این دوستان در تهران باشند یا استان‌های دیگر. لذا می‌خواهیم انحصار را از جشنواره تئاتر مقاومت حذف کنیم و فقط به یکسری اسم‌ها اکتفا نکنیم و از اسم‌ها بگذریم تا همه بتوانند در جشنواره تئاتر مقاومت کار بفرستند. باید تدبیری کنیم که به شکلی در کنار پیشکسوتان، خبره و فنی تئاتر از نیروهای جوان هم استفاده کنیم. بالاخره جشنواره فرصتی است که چند نفر بیایند خودشان را نشان دهند، استعدادهایشان آنجا شناخته شود، کم‌کم به آنها اعتماد شود و بتوانیم کادرسازی کنیم.
می‌خواهیم انحصار را از جشنواره تئاتر مقاومت حذف کنیم و فقط به یکسری اسم‌ها اکتفا نکنیم و از اسم‌ها بگذریم و معطوف به رسم‌ها شویم
اگر جشنواره صرفا برای این است که شش هفت روز برنامه بگذاریم بیاییم برنامه‌هایمان را اجرا کنیم و بعد چند جایزه بدهیم و تمام، که هر نمایشی در طول سال سی شب اجرا می‌شود می‌توانیم در پایان به هرکدام جایزه‌ای بدهیم و تمام شود. جشنواره صرفا یک رقابت محض نیست. در نگاه ما جشنواره باید بتواند یکسری آدم جدید را شناسایی کرده و به عرصه تئاتر کشور معرفی کند و بتوانیم روی این آدم‌ها سرمایه‌گذاری کنیم. قطعا کسانی که امروز در تئاتر کشور اسم و رسمی دارند و منشا اثرند روزی کسی بوده که بهشان اعتماد کرده و امکاناتی در اختیارشان قرار داده و توانسته‌اند تجربیاتی داشته باشند و آنها به تدریج علم و تجربه‌شان بیشتر شده و به نقطه ثابت و جایگاه امنی در کشور رسیده‌اند. ما هم باید تلاش کنیم نیروهای جوان و مومن این روند را طی کنند.
گفتید انحصار اسم‌ها را می‌خواهید بردارید. قصد دارید انحصار سلیقه‌ها را هم بردارید؟ برخی معتقدند حوزه دفاع مقدس در انحصار گروه خاصی است. انگار دورش دیواری کشیده شده که کسی به آن نزدیک نشود. بنا دارید در این حوزه هم وارد عمل شوید؟
منظورم از انحصار اسم‌ها این نیست که منحصرش کرده‌اند به چند اسم بلکه یعنی به چند اسم اکتفا نکنیم. اما قبول کردن این بخش برای من سخت است. چراکه در سه حوزه اصلی انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و مقاومت که موضوعات جشنواره تئاتر مقاومت را تشکیل می‌دهد هیچ دیواری متصور نیستیم. هر دیواری باشد باید شکسته شود. کدام آدم را در اقلیم جغرافیایی ایران پیدا می‌کنید که نسبت به انقلاب، دفاع مقدس و مقاومت بی‌تفاوت باشد؟ همه به شکلی با این سه رویکرد محوری درگیر بوده‌اند و همه می‌خواهند کار کنند. اما اینکه بتوانیم تعداد آثار بیشتری جذب کرده و امکان حضور کارگردان‌های بیشتری را فراهم کنید برمی‌گردد به بضاعت و امکانات جشنواره. اما خیلی از دوستانی که در این حوزه دغدغه دارند هنرمندانی هستند که اگر ما هم بخواهیم محدودیت ایجاد کنیم نمی‌پذیرند و خودشان عاشقانه در این حوزه اثر خلق می‌کنند. حتی اگر حمایت نشوند، چون یقین دارند. لذا نظر من این است که باید روند کاتالیزورمحوری داشته باشیم تا بتوانیم حرکت دوستانی که در این حوزه کارهایشان را ارائه می‌کنند سرعت دهیم. البته اینکه بگوییم کار خوبی در جشنواره نبوده اجحاف به حوزه تئاتر مقاومت و دفاع مقدس است. در دوره‌های مختلف درست است من دبیر نبودم اما کارهای بسیار خوبی به جشنواره آمده است. خیلی از چهره‌های درجه یک تئاتری کشور روزگاری از همین انجمن و همین جشنواره کار جدی خودشان را شروع کردند و رشد و نمو کردند و امروز به عنوان اساتید و نخبگان این حوزه نقش‌آفرینی می‌کنند. اگر پرونده جشنواره دفاع مقدس را از مرحله اول تا 15 مرور کنید تا ببینید چه اسم‌هایی در این جشنواره‌ها بوده‌اند. اما بعضی دوره‌ها کارهای کیفی خیلی زیادی داشتیم و بعضی دوره‌ها کمتر. اما اینکه بگویید کار کیفی خوب نداشتیم نادیده گرفتن کار دوستان است.
ما وظیفه داریم سراغ علیرضا نادری و تک‌تک هنرمندان برویم اما اینکه در گذشته چه اتفاقاتی افتاده که ایشان دیگر کار نمی‌کند نیاز به بررسی تکمیل‌تری دارد اما معتقدم جشنواره تئاتر مقاومت بستری است که همه هنرمندان می‌توانند در آن حضور داشته باشند
اغلب منتقدان به نسبت انرژی و بودجه‌ای که برای جشنواره‌ای گذاشته می‌شود خروجی را می‌سنجند. جشنواره از حضور هنرمندانی همچون کسی علیرضا نادری بی‌بهره است. چرا نباید از کسی که در این حوزه خلاق است و خوب می‌نویسد و نمایشنامه‌هایش اقبال عمومی هم دارد، دعوت شود.
هیچ مجموعه‌ای راه فعالیت هیچ هنرمندی را مسدود نکرده است امروز اگر آقای علیرضا نادری به مجموعه ما کاری ارائه دهد ما استقبال می‌کنیم. قبول دارم که ما وظیفه داریم سراغ علیرضا نادری و تک‌تک هنرمندان برویم اما اینکه در گذشته چه اتفاقاتی افتاده که ایشان دیگر کار نمی‌کند نیاز به بررسی تکمیل‌تری دارد اما معتقدم جشنواره تئاتر مقاومت بستری است که همه هنرمندان می‌توانند در آن حضور داشته باشند. هیچ کسی هیچ منعی را برای کسی دیگر ایجاد نکرده که نتواند در این جشنواره شرکت کند. در کنار این یکی از رسالت‌های ما این است که چهره‌های جدیدتر و نسل جوانی که بعد از نویسنده‌های پیشکسوت تئاتر بتوانند آرام آرام قدم به روی صحنه بگذارند. مثلا اگر امروز ده نمایشنامه‌نویسی قدرتمند در حوزه دفاع مقدس داریم زیبنده نیست که بعد از 10 سال بگوییم این 10 نمایشنامه‌نویس را به دو یا سه نفر رسانده‌ایم. بلکه باید آنها را تکثیر کنیم که هر کدام شاگردان زیادی را پرورش دهند و امروز صدها نویسنده در حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس داشته باشیم. این یک کار ریشه‌ای است که باید رویش سرمایه‌گذاری شده و حمایت لازم انجام بگیرد.
کاری زیرساختی است که شاید خروجی اش در یک سال هم معلوم نشود بلکه باید برایش برنامه‌ای بلندمدت پیش‌بینی کنیم و با شیبی متعادل آدم‌ها را شناسایی کرده و به توانمندسازی علمی و عملی آنها اقدام کنیم تا پس از چند سال در هر حوزه نویسنده‌هایی داشته باشیم که نماینده اساتید نمایشنامه‌نویسی باشند. یکی از معضلات اصلی امروز تئاتر ما فقدان متون نمایشی خوب و تاثیرگذار است که باید برای آن تدبیر جدیدتری داشته باشیم این موضوع حل و فصل نمی‌شود مگر اینکه در بحث سرمایه‌گذاری و کادرسازی در حوزه نویسندگی اهتمام جدی‌تری داشته باشیم. بخشی از این به ما مرتبط است اما ما متولی تئاتر کشور نیستیم قطعا سازمان‌ها و نهادهای دیگری که در حوزه تئاتر فعالیت می‌کنند باید هر کدام در جایگاه خودشان این موضوع را به صورت جدی پیگیری کنند تا بتوانیم نمود آن را در کشور شاهد باشیم.
برای اینکه تئاتر انقلاب و دفاع مقدس به عنوان یک دغدغه مشترک پیگیری شود نیاز به یک قرارگاه جدی‌تر و کمیته‌ای دارد که بتواند این قضیه را با رعایت ملاحظات و برنامه‌ریزی سنجیده دنبال کند
برای این موضوع با همان نهادهای متولی جلسات مشترک سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری برگزار می‌شود؟
معمولا در جلسات مختلفی که با نهادهای مرتبط داریم تلاش می‌کنیم این موضوع به عنوان یک دغدغه مشترک پیگیری شود. گاهی تبدیل به حرف مشترک بعضی از جلسات هم می‌شود اما اینکه به صورت جدی و عملیاتی روی این قضیه معطوف شویم به نظرم نیاز به یک قرارگاه جدی‌تر و کمیته‌ای دارد که بتواند این قضیه را با رعایت ملاحظات و برنامه‌ریزی سنجیده پیگیری کند تا بعد از چند سال واقعا مردم خروجی آن را ببینند. این اتفاق نیازمند هماهنگی نهایی است. امیدوارم این وفاق کمی تقویت شود و آن را نه به صورت جزیره‌ای بلکه با همکاری مشترک چند نهادی انجام دهیم.
ما با نگاه ضدجنگ موافقیم البته نگاه ضدجنگ، نه ضددفاع مقدس. به نگاه و اندیشه ضد دفاع مقدس اجازه ورود نمی‌دهیم
چقدر از کارهای متفاوت که نگاه جدید و موشکافانه و ضدجنگ داشته باشد حمایت می‌کنید؟ در کنار این، هرکدام از عملیاتهای دفاع مقدس داستان‌های جذاب و اغلب گفته نشده‌ای دارد که می‌تواند برای مخاطب مهم باشد اما اغلب پرداخته و داستان‌پردازی نشده است.
ما با نگاه ضدجنگ موافقیم البته نگاه ضدجنگ، نه ضد دفاع مقدس. به نگاه و اندیشه ضد دفاع مقدس اجازه ورود نمی‌دهیم چون ما مردمی جنگ‌طلب نبوده‌ایم همانطور که دین ما دین صلح است ما هیچ موقع آغازگر جنگی نبودیم و نخواهیم بود اما در مورد اندیشه‌ها هویت خودمان و مرزهای خاکی و اندیشه‌ای خودمان در مقابل هرگونه تجاوزی مقاومت خواهیم کرد. اینکه اگر کسی از زاویه‌ای به این موضوع نگاه کند که نشان دهد مردم ما هیچ موقع جنگ‌طلب نبوده‌اند حرف خوبی است و این کارها نه تنها هیچ منعی ندارد بلکه می‌تواند برند جهانی هم باشد. یکی از مظلومیت‌های ما همین است که در این دفاع به ما منتقل می‌شود اما اینکه در حوزه دفاع مقدس از زاویه دیدهای متفاوتی نسبت به این موضوع کارهای جدیدتری خلق شود قطعا باید در دستور کار قرار بگیرد مثلا ما نتوانسته‌ایم فرهنگ جبهه را آن‌طور که باید معرفی کنیم و از نشاط و شادی رزمندگان حتی قبل از عملیات‌ها بگوییم.
بیشتر منظورم مستندسازی تاریخ دفاع مقدس و عملیاتهای آن است اتفاقی که در سینما اتفاق افتاده و با اقبال عمومی هم مواجه شده است. در تئاتر هم می‌توان سراغ این موضوعات رفت اما چرا کسی دست روی عملیاتهای مهم و پرداخت نمایشی مستندگونه به تاریخ جبهه و جنگ نمی‌پردازد.
تئاتر مستند یکی از این گونه‌هاست قطعا هنرمندان تئاتر نسبت به مقطع زمانی که می‌خواهند روایت کنند و متنی بنویسند باید پژوهش کرده باشد.
نمی‌شود منتظر ماند که کارگردان و نویسنده خودش سراغ این موضوعات برود یکی از وظایف انجمن شما اتفاقا می‌تواند سفارش متن نمایشی پژوهشی در این حوزه‌ها باشد.
هیچ منعی ندارد یقین بدانید در حوزه مستندسازی براساس عملیات‌ها اگر بتوانیم نمایشنامه‌ای خلق کنیم در دستور کار ما قرار دارد. داریم تلاش می‌کنیم یکسری موضوعات جذاب و جالب را از این مقاطع پرفروغ استخراج کنیم تا تبدیل به کارهای نمایشی خوب و خلاق شود. اما باید از منظرهای متفاوتی باشد تا این پیوند و ارتباط با مخاطب امروزی هم برقرار شود تا انتقال مفاهیم به نسل بعدی انجام شود. این موضوع یکی از سیاست‌های اصلی ماست.
تلاش می‌کنیم یکسری کارها را تولید کنیم که ورژن تئاتری فیلم ایستاده در غبار باشد
طبیعی است که مدیوم سینما بیشتر دیده می‌شود و واکنش‌های گسترده‌تری را هم به دنبال دارد اما چرا وقتی اثری مثل ایستاده در غبار ساخته می‌شود همه نوع مخاطبی را به خود جذب می‌کند. چرا در تئاتر چندان نمی‌توان چنین آثاری را دید؟
پرمخاطب‌بودن آن اثر هم به این دلیل است که یک اثر هنری از منظری جدید به اتفاقی مستند و تاریخی است و مردم می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند. در تئاتر هم اگر کارهای قبلی نتوانسته‌اند به این حد و اعتبار برسند ما تلاش می‌کنیم یکسری کارها را تولید کنیم که ورژن تئاتری فیلم ایستاده در غبار باشد یعنی اثری نمایشی که هم استنادات تاریخی را در پشت خود داشته باشد و هم با نگاه بدیع‌تری این قضیه را پیگیری کند.
با توجه به اینکه انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و مقاومت حوزه‌های حساسی هستند خطوط قرمزی در این زمینه وجود دارد و آیا مسوولان بالادستی در آثار و خط مشی آنها دخالت می‌کنند؟
ما خودمان نمی‌توانیم خط قرمزی را ایجاد کنیم بلکه در زیر یک منشور کلی فعالیت می‌کنیم که ولایت فقیه است. خط و خطوط کلی‌مان هم منتسب به همین قضیه است. در حوزه حمایت از آثار و نحوه ورود مسوولان بالادستی هم باید بگویم دوستان ما در بنیاد فرهنگی روایت فتح سازوکاری را پیش‌بینی کرده‌اند که ما از شوراهای متعددی در هنرهای نمایشی و سایر مجموعه‌ها بهره‌مند هستیم. هنرهای نمایشی شامل شوراهای بازخوانی، بازبینی، پژوهشی، سیاست‌گذاری و طرح و برنامه است که همه اینها از افراد متعدد و تجارب آنها استفاده می‌کند تا بتواند در سایه یک تجربه جمعی حرکت کند.
برای مسوولان بنیاد این نظر جمعی قابل احترام و پیگیری است اگر کاری در این شوراها طبق روال تاییدیه‌های لازم را کسب کند کار اجرایی می‌شود و مدیریت هیچ گونه دخل و تصرفی را در کارها انجام نمی‌دهد.
چه جشنواره‌ها و چه گروه‌های هنری نمایشی روایت فتح فلسفه حضورشان بر این مبناست که بتوانیم حمایت بیشتری را به گروه‌های نمایشی معطوف کنیم. فارغ از همه دستورالعمل‌ها با آغوش باز و آرامش دنبال آدم‌هایی برویم که می‌توانند در این عرصه ایفای نقش کنند. رونق این عرصه را می‌توانیم بیشتر کنیم و باید از نگاه‌های سلیقه‌ای پرهیز کنیم که مدام آدم‌ها را کمتر کنیم. به نظرم اگر این اجماع حاصل شود گروه‌های هنری فرصتی پیدا می‌کنند تا آثاری را با کیفیت بیشتر تولید کنند. از طرف دیگر، یکی از نکاتی که باید به آن توجه جدی شود اقتصاد تئاتر است. در حوزه سینما تولیدکنندگان بازخورد اقتصادی را هم پیگیری می‌کنند و این اقتصادی دیدن سینما به این قضیه کمک می‌کند. امیدوارم این اتفاق را در تئاتر هم شاهد باشیم و مردم که سرمایه‌های این هنر هستند حذف نشوند. تئاتر برای همه است و باید مفاهیم ارزشی و اسلامی و انسانی را در قالب‌های مختلف به مخاطبانش منتقل کند. امیدوارم این شکل‌ها و قالب‌ها آن‌قدر جذاب باشند که بتوانیم با مخاطبان ارتباط بیشتری برقرار کنیم.
