نخستین جشنواره شعر جامعه کار و تلاش کشور به کار خود پایان داد؛
میراث شفاهی برآمده از مردمان عادی است نه اهالی حرفه‌ای فرهنگ
مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی در مراسم پایانی اولین جشنواره شعر جامعه کار و تلاش کشور، گفت: مردمان عادی شاید به نظر نیایند؛ ولی میراث شفاهی ملل برآمده از آنهاست.
به گزارش ایلنا، مهدی قزلی، مدیرعامل این بنیاد در سخنرانی خود در آیین اختتامیه اولین جشنواره شعر جامعه کار و تلاش کشور، با تأکید بر اینکه الزاماً همیشه بزرگان شعر و ادب و هنر سازنده فرهنگ نبودند، گفت: گاهی این مردمان عادی بودند که بخش باورنکردنی از فرهنگ بشر را به وجود آورده‌اند. روح «روژه دو لیل» را به نظر بیاوریم؛ یک کفاش اهل مارسی که افسر می‌شود و سرود «مارسیز»، سرود بزرگ انقلاب بزرگ فرانسه و نوای رهایی‌بخش در اروپا را او می‌سراید نه ملک‌الشعرای فرانسوی. یا پرچمی که در اساطیر ایران برافراشته می‌شود را در نظر آورید، این «کاوه آهنگر» است که آن را از چرم و فلز برپا می‌کند، نه استاد فرهنگ آن دوره.
وی افزود: مردمان عادی شاید به نظر نیایند؛ ولی میراث شفاهی ملل برآمده از آنهاست، «حکیم لاادری» که در ادییات ما مشهور شده کیست؟ ابیات و جملات حکیمانه‌ای که در ادبیات و فرهنگ ما به جا مانده که گوینده‌اش شناخته نشده، مؤلفش «لاادری» است. بله، مردمان عادی تولید فرهنگ می‌کنند؛ ولی ثبت آنها به نام خودشان رخ نمی‌دهد و به نام کل مردم و فرهنگ ثبت می‌شود.
قزلی همچنین در باب اهمیت برگزاری جشنواره‌های ادبی ویژه اقشار و صنوف مختلف مردمان جامعه گفت: در دل این جشنواره‌ها گه‌گاه مصرع‌ها و مطالب ماندگاری به ادبیات این مرز و بوم افزوده می‌شود که شاید نام مؤلفش گم شود؛ اما مخاطبش همیشگی است. مثال مشهورش در انقلاب ما که «شهریار» به آن اشاره کرد این است؛ «خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار». این شعار که نه شعر است و نه بحر طویل و نه حتی ساختاری نو دارد، توسط مردمان عادی شاخته شد و نه شاعر و فرهنگی حرفه‌ای و کارکردش در یک دهه باورنکردنی بود.
مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی در ادامه با پرداختن به موضوع ادبیات کارگری، اظهار کرد: ادبیات کارگران ابتدا از سروده‌های ریتمیک برای کارهای دسته‌جمعی در کشتی‌ها و دروی محصولات کشاورزی شروع شد. این ادبیات کار است، ادبیاتی در خدمت کار که یک معنای دینی و ارزش‌مدارانه دارد.
وی همچنین با گفتن اینکه با محور قرار گرفتن کار، کارگر، کارفرما و محصول، همه با هم قضاوت می‌شوند، ادامه داد: اصالتاً بین ادبیات کار و ادبیات کارگری، باید تفاوت قائل شد. کارگر را سیستم سیاسی بین‌المللی تبدیل به طبقه کرد و ادبیات کارگری سیاسی شد؛ چون اتحاد جماهیر شووری می‌خواست در فن‌آوری و اقتصاد به اروپا برسد، بنابراین ترجیح دادند همه مردم، کارگرانی در خدمت ایدئولوژی خود باشند. ادبیات کارگری مترادف با ادبیات سیاسی متولد شد؛ اما توسط بورژواها و نه کارگران.
وی تأکید کرد: کار و کار کردن در مبانی دینی، مرتبط با خداست و بندگی خدا طبقه ندارد، مگر با معیار تقوا. ادبیات کار باید توسط خود اهل کار تولید شود. یادمان باشد ارج و قرب کارگران با اهمیت دادن به خود کار به وجود می‌آید، کاری که با ثبات است و پایدار.
قزلی در بخش پایانی سخنانش در اشاره به برگزاری جشنواره شعر جامعه کار و تلاش کشور از سوی وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی تأکید کرد: ادبیات کار باید توسط اهل کار به وجود بیاید، نه توسط بعضی فعالان ادبیات که به صورت حرفه‌ای در جشنواره‌ها شرکت می‌کنند یا اهل سیاست که به آرا و جنگ‌های کارگری چشم طمع دارند. از این رهگذر می‌توان به تجربه‌های گرانقدری مثل این جشنواره، توصیه کرد که در فرم به سادگی توجه داشته باشند و مثلاً ادبیات مرسوم کارگران را بیشتر درگیر ادبیات و کارشان کنند، به خصوص در حیطه مستندنگاری و خاطره‌نویسی. از طرفی آثاری در ادبیات متولد می‌شود و از طرفی متولیان حاکمیتی در موضوع کار می‌توانند استفاده‌های پژوهشی از این آثار ببرند.
سخنان قزلی، مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی در این مراسم اینگونه پایان یافت: امید که اهل کار با توجه به ادبیات روح پیشرفت را در کار و تلاش متوجه کند؛ چون پیشرفت بر پایه رؤیاها و توصیف کردن آنها شکل می‌گیرد و هر دوی آنها کار ادبیات است.
در زمینه شعر جامعه کار و تلاش باید کاری ملی انجام دهیم
دکتر فیروزآبادی، قائم مقام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در نخستین جشنواره شعر جامعه کار و تلاش کشور که در شهرستان جم در استان بوشهر برگزار شد، گفت: استان بوشهر یکی از مهدهای شعر و شاعری کشور است و ما در زمینه شعر جامعه کار و تلاش باید کاری ملی انجام دهیم و برگزاری اینگونه جشنواره ها باید در سطح کشور نهادینه شود.
وی همچنین در هفتمین جلسه شورای هماهنگی مدیران اجرایی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در استان بوشهر با حضور معاون هماهنگی اقتصادی و توسعه منابع استاندار بوشهر ، فرماندار شهرستان جم و فعالان اقتصادی شهرستان جم و کنگان به میزبانی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی بوشهر در فرمانداری شهرستان جم حضور یافت و با تاکید بر اهمیت گسترش فرهنگ و ادبیات ایرانی اسلامی بین جامعه کار و تلاش کشور، این بخش از جامعه را شایسته بهرمندی گسترده از مواهب فرهنگ غنی این مرز و بوم عنوان کرد و گفت: من از همکاران خودم در بخش‌های فرهنگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای برگزاری شایسته این رویداد فرهنگی قدردانی می‌کنم.
فیروزآبادی همچنین افزود: از حُسن همکاری بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان برای همراهی در این جشنواره سپاسگزاریم و همان‌طور که در گفتگو با مدیرعامل محترم این مجموعه بر آن تاکید شد؛ امیدواریم در سایه انعقاد تفاهم‌نامه همکاری بین این دو مجموعه، در آینده شاهد شکوفایی بیشتر برنامه‌های حوزه فرهنگ و ادبیات در این وزارت‌خانه مهم باشیم.
شعر کارگری از گذشته تاکنون
جواد محقق، مدیر دفتر شعر بنیاد شعر و ادبیات داستانی و شاعر پیشکسوت کشورمان در این جشنواره، به تشریح روند طی شده در عرصه شعر کارگری پرداخت. وی گفت: پیش از انقلاب اسلامی، شعر و ادبیات کارگری (کارگر به مفهوم صنعتی آن) در ذیل گفتمان چپ و عمدتاً روسی معنا می‌یافت. در کشورهای همسایه هم همین‌طور بود و دفاع از کارگران در تیول اندیشه‌های مارکسیستی صورت می‌گرفت که مدعی مبارزه با سرمایهداری جهانی بودند و مخاطبان بسیاری هم جذب خود کردند.
وی افزود: بعد از گذشت چند دهه که تشت رسوایی بلوک شرق در بی‌اعتنایی به حقوق کارگران و یا ناتوانی در استیفای حقوق آن از بام بلند تبلیغات حزبی افتاد و مشخص شد که کارگران در بهشت خیالی سوسیالیسم هم وضع چندان خوبی ندارند، آرام آرام، تب این تبلیغات هم پایین آمد.
محقق همچنین گفت: حالا سرمایهداری و سوسیالیسم دو روی سکه‌ای بودند که خریداری نداشت؛ البته سرمایهداری غربی برای دفع عواقب اجتماعی پیش‌بینی‌های سردمداران بلوک شرق، ترفندهایی اندیشیده بود که در نهایت به بهبود نسبی شرایط کار انجامید و دگماتیسم چپ را خنثی کرد. در این بین، یکی از دلایل شکست‌های تفکر چپ مارکسیستی و انواع تفکرات مشابه آن، بومی نبودن تئوری‌های آنها بود که تجربه زیستی ما نبود و کاربست درستی در میان مردم ما نداشت و نسخه‌های بود که برای بیماری دیگر در شرایطی متفاوت پیچیده شده بود و ناشیانه برای ما و مردم ما تجویز می‌شد.
وی در ادامه با توصیه مطالعه کتاب «تکوین طبقه کارگر در انگلستان» اثر پالمر تامپسون که در سال ۱۹۶۰ میلادی منتشر و حدود نیم قرن بعد در ایران ترجمه شده است، گفت: دقت کنیم به حادثه سیاهکل در قبل از انقلاب که عده‌ای مارکسیست جوان مثلاً به دفاع از کارگران و طبقات محروم، قیام مسلحانه می‌کنند؛ اما همین طبقات محروم آنها را می‌گیرند و تحویل ساواک و شاه می‌دهند و دلیل آن این است که این تئوری‌ها برای ایران ساخته نشده بودند.
محقق در بخش دیگری از سخنانش بیان کرد: جامعه کار و کارگری ما، فارغ از هیاهوی جزمی بلوک شرق و ترفندهای غربی آن، همراه با کار و فعالیت رسمی خودشان، همواره دستی هم بر آتش فکر و فرهنگ داشته و کم نبوده و نیستند شاعران، نویسندگان و هنرمندانی که از دل جامعه کارگری بیرون آمده و چهره‌ای نامدار در روزگار خود شده‌اند و برای جامعه مؤثر بوده‌اند.
وی در پایان تأکید کرد: البته هنر و ادبیات علاوه بر اینها می‌تواند به پرورش ذهن و زبان، و شوق و ذوق کارگران هم کمک کند و لذتی به آنها ببخشد که کام و خود و خانواده‌شان را شیرین کند. پس به اولیای امور طبقه کار و تلاش توصیه می‌کنم که برگزاری کلاس‌های آموزش و شعر و خاطره‌نویسی و داستان‌نویسی و مستندنگاری را برای کارگران مستعد و علاقمند جدی بگیرند و در تربیت ذهنی و زبانی آنها بکوشند.
بنا بر اعلام این خبر، نخستین جشنواره شعر جامعه کار و تلاش کشور، شنبه ۲۰ آبان با حضور جمعی از مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و شخصیت‌های فرهنگی و هنری در استان بوشهر برگزار شد.
سکینه سلمانی‌نژاد، قالیباف از شهرستان ابرکوه استان یزد، احمد محمودی‌گزیک، کارگر کارخانه سیمان خاش از استان سیستان و بلوچستان، سجاد حقیقت‌شناس، کارگر کارخانه تافته آرین از استان گیلان، پیام جهانگیری، کارگر تأسیسات مکانیک ساختمانی از استان اردبیل، حسن پاکزاد، تکنسین آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک از استان زنجان، باقر مزارعی، کارگر تأسیسات از استان بوشهر، حیدر منصوری، معلم از استان بوشهر، محمدجعفر نجدی، دبیر بازنشسته از استان بوشهر، سیروس مهاجری، دبیر بازنشسته از استان بوشهر و محمدحسین ملکیان، کارگر شرکت هواپیماسازی از استان اصفهان، برندگان نهایی این جشنواره بودند.
