دولت درآمد حاصل از موزه‌ها را خارج از میراث‌فرهنگی خرج می‌کند/ سَمبَل‌کاری در خدمات موزه‌ها

به گزارش خبرنگار ایلنا، حالا 2 سال است که از افزایش بهای بلیت موزه‌های کشور می‌گذرد. سؤال این است که آیا در این دوساله با افزایش بهای بلیت‌ها، کیفیتِ خدمات موزه‌ها هم ارتقا یافته است؟ در همین رابطه، به گفتگو با پرتو حسنی‌زاده و مهرک حصارکی؛ از راهنمایان گردشگری کشور و سپس محمدرضا کارگر (مدیرکل امور موزه‌های سازمان میراث فرهنگی کشور) پرداختیم تا تفاوت‌هایی که از محل اختلاف‌نظرات آنها برمی‌آید، پاسخِ این سؤال را مشخص کند و در ادامه میزان درآمدهای حاصله از این افزایش قیمت، به دست بیاید و در پایان مشخص شود که چقدر از این درآمدها خرجِ خودِ موزه‌ها شده است.

انتشار بروشورهای دوزبانه در اولویت است 

پرتو حسنی‌زاده (راهنمای گردشگری) در گفتگو با ایلنا گفت: نحوه‌ی خدمات‌رسانی موزه‌ها و ارائه بلیت از سوی موزه‌ها در ظرفِ این چند سال تغییراتی کرده است. یکی از چیزهایی که گردشگران خارجی انتظار دارند بروشور‌های دو زبانه است که واقعاً در اولویت است. از طرفی، فروش اینترنتی بلیت اخیراً راه افتاده و به طور خاص این تغییرات در موزه ملی مشهود بوده و فعالیت‌های این موزه نسبت به گذشته بیشتر شده است.

بهبود شرایط خدماتی موز‌ه‌ها یک امر نسبی است و هنوز همه در یک خط خدماتی قرار نگرفته‌اند

وی با اشاره به اینکه بهبود شرایط موزه‌ها را نمی‌توان به همه‌ تعمیم داد و این یک امری نسبی است، گفت: موزه‌ ملی الکترونیکی شده است و همین‌طور بروشور دوزبانه‌اش را نیز منتشر کرده است. ولی به عنوان مثال، چنین اتفاقی در موزه فرش نیفتاده است. بنابراین در این خصوص، باید موردی جلو رفت.

این راهنمای گردشگری ادامه داد: از دیگر مواردی که میراث فرهنگی نسبت به آ‌ن بی‌توجه بوده، بلیت موزه‌هاست. در واقع بلیت موزه‌های ما همه یک شکل است، این در حالی است که در دیگر کشورهای دنیا، به قدری بلیت موزه‌ها جذاب و شکلیل است که بازدیدکننده دلش می‌خواهد آن را به عنوان یادگاری نگاه دارد. از طرفی، افزایش قیمت بلیت‌ برای مسافرین خارجی رقم بالایی نیست و آنها هیچ وقت گله‌ای از این بابت نداشته‌اند.

خدمات موزه‌ها بیشتر سمبَل‌کاری است؛ بدون برخورداری از کیفیت‌های لازم

اما نظر مهرک حصارکی، دیگر راهنمای گردشگری با گفته‌های پیشین تفاوت‌هایی دارد. وی در گفتگو با خبرنگار ایلنا در این رابطه گفت: من در این دو ساله ارتقای کیفیتی در خدمات موزه‌ها ندیده‌ام و فقط قیمت بلیت‌ها اضافه شده است. حتی اگر هم اقداماتی انجام گرفته، آنقدر کوتاه‌مدت بوده و زود تمام شده که ماندگاری نداشته است. درواقع یک‌سری کارها فقط سمبل می‌شود، بدون اینکه کیفیت مطلوبی داشته باشد. ‌

اگر صحبت از ارائه خدمات است، باید از موزه‌های وقفی نام بُرد؛ نه موزه‌های دولتی

حسنی‌زاده اضافه کرد: تنها جایی که به شخصه شاهد بودم از نظر کیفی روی موزه‌ کار می‌کند، موزه ملک بود که اتفاقاً بهای بلیت آن هم هیچ تغییری نکرده است. این موزه پیوسته به دنبال آن‌ است که کارهای جدید انجام دهد. درواقع این موزه که عملکردی مطلوب داشته، دولتی نیست و جزو موقوفات حاج حسین آقا ملک است و متعلق به آستان قدس است. در نتیجه در موزه‌هایی که وابسته به میراث فرهنگی است؛ من چیزی قابل اعتنایی ندیده‌ام. در موزه ایران باستان یک سری تغییراتی صورت گرفته و برای مثال چیدمان اشیای موزه نسبت به گذشته عوض شده است. من به عنوان بازدیدکننده و راهنمای گردشگران آنچه را که انتظار دارم خدماتی جدا از آن چیزهایی است که مسئولان همیشه عنوان کرده‌اند. خدماتی مثل خاص‌ بودن بلیت‌ها، چند زبانه بودن بروشور‌ها، به‌روز بودن اطلاع‌رسانی سایت‌ها، برگزاری کلاس‌های مختلف و خدماتی از این دست که آنقدر کم و ناچیز بوده که به چشم من نیامده است.

وی در پایان گفت: این یک امر حتمی است که اگر موزه‌ها بهای بلیت‌شان را افزایش دهند، راحت‌تر می‌توانند قدم‌های مثبت بردارند. من به عنوان بازدید کننده و راهنما، انتظاری که از سازمان میراث فرهنگی دارم این است که در مقابل افزایش قیمت بلیت‌ها خدمات بیشتری ارائه کند و این اتفاق هنوز نیفتاده است. البته شاید یکسری عملیات زیرساختی انجام شده که بنده در جریان نیستم و شاید در بلندمدت اهمیت‌اش آشکار شود. 

هر هفته، یک موزه به کشور اضافه می‌شود

محمدرضا کاگر (مدیرکل امور موزه‌های سازمان میراث فرهنگی کشور) در گفتگو با خبرنگار ایلنا گفت: افزایش 50 درصدی بهای بلیت‌ها در همه موزه‌ها صورت نگرفته است. در واقع خیلی از موزه‌ها افزایش 20 درصدی داشته‌اند. ما در حال حاضر، از دو محور موزه‌ها را گسترش می‌دهیم. اول از نظر کیفی و دوم از نظر کمی. از نظر کمی، در حال حاضر هر هفته به طور میانگین یک موزه به کشور اضافه می‌شود و این اولین باری است که شاهد چنین اتفاقی در کشور هستیم. این در حالی است که من بالاترین روند رشد موزه‌ها را در کشور آمریکا دیدم. به طور متوسط در آمریکا، هر سه روز و نیم یک موزه به کشور اضافه می‌شود.

نمایشگاهی از آثار موزه لوور در تهران

وی ادامه داد: اما از نظر کیفی؛ برنامه‌هایی که در موزه‌های کشور هم اکنون در حال انجام است با توجه به وضعیت نه چندان مساعد اقتصاد دولت، ما در دو هفته گذشته نمایشگاه ارمنستان را برگزار کردیم و در چند روز آینده نیز نمایشگاه کشور کره را داریم. هم‌چنین در ماه‌های اخیر نیز، موزه لوور فرانسه نمایشگاهی از آثارش را در ایران تحت عنوان «لوور در تهران» برگزار خواهد کرد.

زیرساخت‌سازی موزه‌ها آغاز شده است

کارگر گفت: ما در چهار موزه‌ی شاخص تهران سعدآباد، نیاوران، گلستان و ملی عملیات بازسازی را آغاز کرده‌ایم. تمام پروژه‌هایی که سال‌های سال روی زمین مانده بود و به آنها توجهی نمی‌شد اکنون در حالِ به سامان رسیدن‌اند. برای اولین بار است که موزه ایران باستان، بازسازی اساسی شده و طرح‌هایش نیز در حال آماده شدن است. هم‌چنین دو برابر به فضای نمایشی موزه اضافه خواهد ‌شد. در کاخ نیاوران نیز 10 کارگاه مختلف مشغول فعالیت هستند که چندین سال بود تعطیل بودند و کوچکترین اقدامی در آن‌ها صورت نگرفته بود. تمام این پروژه‌ها به صورت زیرساختی در حال انجام شدن است؛ تأسیسات، آسانسور، پارکت‌، ویترین‌، نورپردازی‌، سیستم‌های مداربسته و ... همه‌ این‌ها فعال شده‌اند. این در حالی است که در کشور بسیاری از پروژه‌های عمرانی به مشکل خورده‌اند.

تسهیل خرید و فروش بلیط از طریق راه‌اندازی سامانه الکترونیکی

مدیرکل موزه‌ها، با اشاره به راه‌اندازی سامانه‌ی فروش بلیت‌ برای موزه‌ها اظهار داشت: فروش بلیت‌ها تماماً به صورت الکترونیک صورت خواهد گرفت و این فروش بلیت الکترونیکی برای اولین بار است که در کشور انجام می‌شود. با انجام این کار، زمینه هر گونه سوءاستفاده‌ای از بین خواهد رفت و دیگر صف‌های طولانی خرید بلیت وجود نخواهد داشت، و بدین نحو، رفت و آمد مردم به موزه‌ها نیز تسهیل می‌شود. ما 30 موزه بزرگ در ایران داریم که هرساله درصد قابل توجهی از مخاطبان را به خود جلب می‌کنند. در وهله اول، پیوستن به این 30 موزه مهم کشور به این سامانه الکترونیکی در برنامه ماست و در مرحله بعد، تمام موزه‌های کشور نیز وارد این سامانه خواهند شد. با الکترونیکی شدن بلیت موزه‌ها، مسئله بلیت‌های کاغذی حل می‌شود. آمار چاپ سالیانه بلیت‌ در کشور، بیش از یک میلیارد تومان است. در نتیجه با شروع به کار این سامانه، جلوی هزینه‌های زیادی گرفته می‌شود. امروزه تمام دنیا به سمت بلیت‌های الکترونیکی پیش می‌رود.

راهنماهای الکترونیک راه‌اندازی می‌شوند

وی با اشاره به راهنمای الکترونیک گفت: اتفاق دیگری که در حال رخ دادن است راهنماهای الکترونیک است که در کاخ گلستان و موزه آبگینه راه‌اندازی شده و در وهله‌ی بعد نیز در تمام موزه‌های کشور انجام خواهد شد تا بازدیدکننده بتواند شیء و اطلاعات مربوط به آن را دریافت کند. این کارها روندی است که  آغاز شده و ما امیدوار هستیم که در یک سال آینده وضعیت موزه‌های کشور را ارتقای کیفی ببخشیم. بروشورهای چند زبانه در موزه‌های ما وجود دارد اما ممکن است که مدیر یک موزه برای این کار دیر اقدام کند یا بروشور موزه خیلی زود تمام شود.

دولت درآمد حاصل از موزه‌ها را خارج از حوزه میراث به مصرف می‌رساند

فقط 20 درصد درآمد موزه‌ها، به موزه‌ها تعلق می‌گیرد

وی با بیان این نکته که درآمد حاصل از موزه‌ها، تماماً به خود موزه‌ها برنمی‌گردد، گفت: متأسفانه در یکی دو سال گذشته، دولت نتوانست به علت هزینه‌های سنگینی که داشت تمام درآمد حاصل از موزه‌ها را کاملاً در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار دهد. برای مثال گاهی اوقات فقط 50 درصد، و گاهی اوقات فقط 60 درصد درآمدها به میراث برگشت. از طرفی سازمان میراث فرهنگی در بسیاری از حوزه‌ها اعتباراتش تکافوی پروژه‌هایی که دارد را نمی‌دهد. ضمناً این درآمد مشخصاً به حساب موزه‌های کشور واریز نمی‌شود و تنها بخشی از آن‌ها به حساب موزه‌ها منتقل می‌شود.

وی ادامه داد: در سطح کلان میراث در حال تلاش است که درآمدهای حاصل از فعالیت‌هایش را به خود این سازمان واگذار شود و ما نیز در سطح داخلی در تلاشیم تا این درآمدها به خود موزه‌ها تعلق بگیرد. هم اکنون به‌طور میانگین 20 درصد درآمدها به موزه‌ها برمی‌گردد. با تغییری که در مدیریت‌های موزه‌ها صورت گرفته، ریاست سازمان به دنبال این است که این امر تغییر پیدا کند. براساس تلاش‌هایی که ما در حوزه میراث فرهنگی انجام دادیم که صرفاً فروش بلیت هم نبوده است؛ اقدامات مؤثری چون صرفه‌جویی‌ها، تسهیل نظام بلیت‌فروشی و جلوگیری از خرج‌های بی‌حساب و کتابی‌ که در گذشته انجام می‌شد. ما این‌ها را سامان داده‌ایم و از حالت سلیقه‌ای بیرون آورده‌ایم.

ظرف چهار سال گذشته، درآمد میراث 2 برابر شده است

کارگر با اشاره به افزایش 2 برابری درآمدهای میراث فرهنگی کشور گفت: درحال حاضر درآمد میراث فرهنگی 2 برابر شده است. در سال‌ نخست دولت یازدهم در سال 92 درآمد میراث 20 میلیارد تومان بود و تا سال 94 این عدد به 40 میلیارد تومان رسید و بعد از آن هم همین طور افزایش درآمد داشته است. هم‌چنین بودجه‌های دولتی هم تا دو برابر افزایش داشته‌ایم.