نتیجه ده سال کتاب خواندن و فیلم دیدن در «مفت آباد»

به گزارش خبرنگار ایلنا؛ بسیاری از بزرگان تاریخ سینما کارشان را با ساختن فیلم‌های کوتاه و مستند آغاز کردند و با به دست آوردن تجربه و مهارت کافی به سراغ کارگردانی یک فیلم سینمایی رفتند. یکی از نکات مهم در کارهای مستند این است که صاحب اثر با سوژه‌های بیشتری آشنا می‌شود و گاهی داستانک‌هایی از دل آنها بیرون می‌کشد تا در اثر سینمایی از آن بهره ببرد. پژمان تیمورتاش، کارگردانی است که بعد از ساختن چند فیلم کوتاه و مستند، سال قبل اولین فیلم بلند سینمایی‌اش را ساخت. او پیش از این دو رمان «تهران 28» و «قبل از مردن چشم‌هات رو ببند» را منتشر کرده است. فیلم «مفت آباد» که چند روزی است در بخش هنر و تجربه اکران شده است، بهانه‌ای شد برای گفتگوی ما با این کارگردان.

شما پیش از ساخت این اثر سینمایی، در حوزه ادبیات فعالیت داشتید و دو رمان هم منتشر کرده بودید. چه عاملی باعث شد از ادبیات به سینما بروید؟

من از ادبیات به سینما نیامدم. قبل از تجربه‌ نویسندگی سابقه‌ ساخت فیلم کوتاه و مستند داشتم، اما ادبیات باعث شد که نگاهم به سینما جدی‌تر شود. در کل من با سینما بزرگ شدم و ادبیات کمکم کرد تا به درک بهتری از سینما برسم.

آیا بازخورد فیلم‌های کوتاهی که ساختید به نحوی بود که تصمیم به ساخت فیلم بلند گرفتید؟‌

اصلا و ابدا. تجربه‌های خامی بودند که بیشتر بازیگوشی محسوب می‌شدند. البته یکی از فیلم‌هایم در جشنواره‌ی فیلم کوتاه تهران حضور داشت ولی بعد از ساخت آن‌ها خودم را در موقعیتی نمی‌دیدم که بتوانم فیلم بلند بسازم. از سال هشتاد و شش که آخرین فیلم کوتاهم را ساختم، شروع کردم به خواندن و دیدن که بعد از ده سال نتیجه‌اش شد مفت آباد.

لحن متفاوتی که در این اثر به کار بردید، در دو کتاب شما هم دیده می‌شود. دلیل این موضوع نزدیک شدن به گفتار عموم مردم و نگاه جامعه است؟

بله، برای باورپذیری باید به زبان مردم نزدیک شد. وقتی که مخاطب وارد دایره‌ای از واژگان شود که بخشی از فرهنگ زبانی خودش است، با اثر ارتباط بهتری برقرار می‌کند.

به لحاظ نحوه روایت و شخصیت‌پردازی چطور؟

شیوه‌ی روایت در داستان با فیلمنامه متفاوت است. ساده‌ترین المان ذهن است که ما در روایت یک فیلمنامه نمی‌توانیم از آن استفاده کنیم اما در مورد شخصیت‌پردازی، ادبیات و داستان این کمک را به من فیلمنامه‌نویس می‌کند که به شخصیت‌هایم عمق بدهم. سینما هویتش را از قصه می‌گیرد و داستان. این دو از هم جدا نیستند.

دلیل استفاده از بازیگران شناخته شده چه بود؟ به ویژه اینکه دو بازیگر اصلی، سجاد افشاریان و برزو ارجمند با آثار طنز بیشتر شناخته می‌شوند.

من نه هنوز خیلی وارد این مناسبات شدم و نه اینکه در گیر و دار و این حرف‌ها هستم. فکر می‌کنم انتخاب بازیگر امر بسیار مهمی در جریان ساخت فیلم است. البته لازم به ذکر است، سجاد افشاریان در تئاتر تقریبا تمام کارهایش جدی است و برزو ارجمند هم خیلی وقت است که بیشتر نقش‌های جدی بازی می‌کند. در کل من قصد ساختن کمدی نداشتم و اگر مخاطب به چیزی می‌خندد، موقعیت‌های کمیکی هستند که زندگی واقعی همه ما سرشار از آن است.

در اکران خصوصی گفته بودید از اینکه فیلم در هنر و تجربه اکران شده خوشحال هستید. دلیل این موضوع چیست؟ باتوجه به اینکه برخی‌ از اکران فیلمشان در این بخش گلایه می‌کنند.

مناسبات فیلم ما مناسبات حرفه‌ای سینما نیست. هنر و تجربه یک امکان است برای فیلم‌هایی مثل مفت آباد که امکان اکران در چرخه‌ طبیعی را نخواهند داشت و بعد هم اینکه من این فیلم را در تعریف فیلم تجربی می‌دانم؛ شیوه‌ روایت و ساخت فیلم چندان به جریان فیلمسازی مرسوم نزدیک نیست.

با این حساب آیا این اثر تجربه و مقدمه‌ای برای ساختن فیلمی دیگر به شکلی جدی‌تر و البته حرفه‌ای است؟

شاید. و شاید هم یک فیلم کم‌هزینه و تجربی دیگر. یک دوره فیلم کوتاه سکوی سینمای حرفه‌ای بود و حالا بخش هنر و تجربه جای آن را گرفته است. ولی برای من اینطور نخواهد بود. هنر و تجربه اگر تداوم داشته باشد بازهم فقط برای اکران در این بخش فیلم خواهم ساخت. شعار هم نیست چون فکر می‌کنم این بخش مخاطب خودش را دارد. مخاطبی که روز به روز بیشتر خواهد شد.

چه ویژگی و نکته مهمی در این اثر وجود دارد که می‌تواند برای بیننده جذاب باشد؟

جواب این پرسش را من نباید بگویم. من تمام تلاشم را کرده‌ام تا یک فیلم آبرومند بسازم. فیلمی که به جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنم نزدیک باشد؛ باقی آن به مخاطب و ارتباطش با این فیلم بستگی دارد.

استقبال از این فیلم را تا به امروز چطور دیدید؟ 

خوب بوده. هم مردم عادی و هم منتقدین تقریبا ارتباط خوبی با فیلم برقرار کرده‌اند.