فروشگاه‌های شهر کتاب تاثیر منفی بر فروش کتابفروشی‌های محلی نداشته‌اند/ باید تقاضا را بالا ببریم نه عرضه

به گزارش خبرنگار ایلنا، مهدی فیروزان در حاشیه دیدار هفتگی معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اهالی قلم و نشر و بازدید او از شهر کتاب مرکزی درباره روند شکل‌گیری فروشگاه‌های شهرکتاب گفت: اوایل دهه 70 که شهرنشینی افزایش یافت و کلان‌شهرهای ما از جمله تهران با گسترش جمعیت روبرو شدند مسئله رفت و آمد مردم برای خرید کتاب مشکل شد. بورس کتابفروشی آن سال‌ها تنها خیابان انقلاب بود و عملا دسترسی به کتاب برای فردی که مثلا دارآباد یا خانی‌آباد زندگی می‌کرد بسیار سخت بود. کتابفروشی‌های محلی هم محدود بودند و بسیاری از کتاب‌های روز را عرضه نمی‌کردند. پس نیاز بود تا مثل تمامی دنیا فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای عرضه کتاب احداث کنیم.

وی ادامه داد: مقام معظم رهبری هم در بازدید از نمایشگاه کتاب تاکید کردند ما علی‌رغم اینکه حرف‌های زیادی برای گفتن داریم اما مثل غرب شرایط عرضه را فراهم نکرده‌ایم. نهایتا مهندس انوار با همراهی آقایان مسجدجامعی و دعایی دنبال این دغدغه‌ها پیگیر احداث فروشگاه‌های شهر کتاب شدند. در روند اجرایی طرح هم تجربه‌ها و داده‌هایی از سایر کشورها اعم از کشورهای اروپایی، غربی، کشورهای شرق دور مثل ژاپن و کشورهای عربی استفاده شد. سرانجام موسسه فرهنگی شهرکتاب به عنوان یه موسسه غیر انتفاعی در وزارت‌ارشاد ثبت شد. ارگان‌هایی مثل شهرداری و... هم با در اختیار قرار دادن فضا در احداث شهرکتاب همراهی کردند. در واقع برخی فضاهای فروشگاهی شهرکتاب ملک ما نیستند و انسان‌هایی خیر و علاقه‌مند به فرهنگ یا دولت و شهرداری تدارک دیده‌اند.

مدیر موسسه فرهنگی شهرکتاب در توضیح روند برنامه‌ها و فعالیت شهرکتاب نیز اظهار داشت: ابتدا فروشگاه‌های شهر کتاب تنها به عرضه کتاب می‌پرداخت. آن زمان ورود کتاب ناشران خارجی به ایران چندان راحت نبود اما ما نزدیک به 500 نمایشگاه کتاب تخصصی برگزار کردیم. فروشگاه‌های شهرکتاب هیچ‌گاه تاثیر منفی روی فروش کتابفروشی‌های محلی نداشته بلکه مشتری کتاب هم ایجاد کرده است. در واقع ما بازار را از کسی نگرفتیم، بلکه بر سهم فروش کتاب بازار افزودیم.

فیروزان اضافه کرد: همه جای دنیا معمولا با سخت شدن شرایط اقتصادی اول کالای فرهنگی از سبد خرید مردم خارج می‌شوند. نزدیک به 8 سال پیش شرایط اقتصادی ایران هم مثل خیلی از نقاط دنیا دچار رکود شد و ما برای اینکه شهر کتاب را از این رکود که حتی بزرگترین فروشگاه‌های زنجیره‌ای دنیا را هم به سمت ورشکستگی کشانده بود، خارج کنیم با مشورت و بررسی‌های متعدد تصمیم گرفتیم سایر کالاهای فرهنگی را هم در فروشگاه‌های زیرمجموعه عرضه کنیم. از دل کارگروه مطالعاتی مربوطه هم نسل سوم فروشگاه های شهرکتاب توسعه یافت که تمامی کالاهای فرهنگی از کتاب، فیلم، موسیقی و نوشت‌افزار را عرضه می‌کنیم. نسل سوم فروشگاه‌های شهرکتاب سه استراتژی فروشگاه بزرگ، عرضه کالاهای فرهنگی و یک خانواده بزرگ ایرانی را دنبال می‌کند تا به تمامی سلایق فرهنگی در هر سنی پاسخ بدهد.

او همچنین یادآور شد: بسیاری از خانواده‌های ما امروزه دنبال موضوع گفت‌وگو هستند و چه موضوعاتی بهتر از گفت‌وگوهای فرهنگی. فرهنگ در زندگی اجتماعی ما یک ضرورت شناخته نمی‌شود پس باید عرضه کالاهای فرهنگی در بسته‌بندی تفریحی صورت بگیرد تا مردم به اختیار و انتخاب خودشان وارد فضاهای فرهنگی شوند. ما همچنین دو استاندارد برای انتخاب کالاهایی که عرصه می‌کنیم در نظر داریم، اول داشتن مجوز از وزارت‌ارشاد یا سایر ارگان‌های ذی‌ربط و دوم داشتن برگ سبز گمرک.

مدیر موسسه فرهنگی شهرکتاب سپس گریزی به فعالیت‌های فرهنگی این موسسه زد و بیان کرد: به موازات عرضه و فروش کالاهای فرهنگی، به فعالیت‌های غیرکالایی مثل رونمایی کتاب و آلبوم موسیقی، نشست‌های نقد و بررسی کتاب و فیلم و...  هم می‌پردازیم. صرف عرضه کالاهای فرهنگی کافی نیست مردم باید بدانند کالاهای فرهنگی چه فایده و آوردهای برای آنها خواهد داشت. اساسا هر خریدی بر اساس منفعت شکل می‌گیرد و خرید کتاب و دیگر کالای فرهنگی هم استثنا نیست.

 وی متذکر شد: در واقع تمرکز اصلی سیاست‌های فرهنگی باید بر افزایش کتابخوان باشد، نه افزایش آمار تولید و عرضه کتاب. در غیر این‌صورت تنها کتاب‌های بی‌کیفیت آن‌هم به دلیل وجود یارانه و تسهیلات تولید می‌شوند که خواننده‌ای هم ندارند. باید تقاضا را بالا ببریم، نه عرضه را چراکه تقاضا بازار را شکل می‌دهد نه عرضه.

فروزان در پایان تاکید کرد: کتاب‌های خوب حتی در مناطق دور افتاده و محروم از کتابفروشی‌های متعدد هم خواهان دارند و عرضه می‌شوند. نباید از افزایش فضاها و گسترش بازار توسط بخش‌های مختلف نگران باشیم. اگر بازار رشد طبیعی داشته باشد خودش کتاب‌های با کیفیت و خوب را شناسایی و جدا می‌کند.