فضای آزاد مجازی به حداکثر و فضای آزاد اجتماعی به حداقل رسیده است

 به گزارش ایلنا، محمد سلطانی‌فر استاد ارتباطات با اشاره به اهمیت فیلم ربوده شده گفت: داستان این فیلم پیامد جریان‌هایی است که آموزش ندیده وارد فضای آن شده‌ایم. فضای مجازی همچون تیغ دولبه‌ای است که اگر خوب با آن کار کنیم می‌توانیم کارهای مفیدی انجام دهیم و اگر استفاده از آن را آموزش ندیده باشیم می‌تواند به ما آسیب بزند.

وی ادامه داد: به نظر من این فیلم در  قسمت‌های مختلف خود فضای فعلی را به نوعی برای مخاطب بازگو می‌کند که نشان می‌دهد ابزاری که امروز در اختیار مردم قرار گرفته است، ابزار بسیار خطرناکی است که قسمت کوچکی از آن توسط این فیلم به تصویر کشیده شد.

این استاد ارتباطات با اشاره به اینکه اتفاقاتی ازجمله نابود شدن حریم خصوصی که در سالهای گذشته برای افراد مختلف، اتفاق افتاده است و در آینده نیز می‌تواند به وقوع بپیوندد، اضافه کرد: فضای مجازی خصوصیت‌هایی دارد که در شبکه‌های اجتماعی خلاصه نمی‌شود. این خصوصیات مخصوص فضای مجازی است. به عنوان نمونه ادبیاتی که در فضای مجازی یافت می‌شود، نابودکننده صدها سال و حتی هزاران سال ادبیاتی است که در کشور وجود داشت.

 وی تصریح کرد: جدا از ویژگی‌های شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی می‌توان به خصوصیت‌هایی ازجمله پایان حریم خصوصی در دنیای فضای مجازی است. پایان عمر محرمانگی از دیگر خصوصیت‌های این دنیاست. هیچ نگاه، هیچ نوشته و هیچ سخنرانی ما از فضای مجازی پنهان نیست. بارها دیده شده که افراد مشهور و مهم با یک اشتباه کوچک حتی در یک متن بعد از اشتراک‌گذاری، در کسری از ثانیه این خطا توسط فرد مشهور اتفاق افتاده است دست به دست می‌شود.

 محمد سلطانی‌فر افزود: هر مطلبی که در فضای مجازی منتشر شود حداقل در ۵ نقطه قابل رصد هستند. ایمیل‌ها؛ پیامک‌ها و پیام‌ها در تلگرام و ... قابلیت رصد کردن تمامی این پیام‌ها وجود دارد. اینترنت جهانی، شرکت‌های ارایه‌دهنده نت، دستگاه‌های امنیتی و ... قابلیت کامل در رصد کردن این پیام‌ها را دارند. بین نبوغ و جنون به اندازه یک مو فاصله است و بسیاری از افرادی که رباینده اطلاعات و سوءاستفاده‌کننده از این اطلاعات هستند نابغه‌هایی هستند که به جنون نزدیک شده‌اند.

وی در خصوص راهکارهای این فضا نیز افزود: ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که حضور در این فضا اجتناب‌ناپذیر است و باید پذیرفت که وارد دریایی فضای مجازی شویم. پذیرفتم اصل اول است. دومین نکته اینکه سواد و تبعات آن و مسیرهای آن را یاد بگیریم.

سلطانی‌فر با  اشاره به اینکه اگر افراد مشهور صداقت داشته باشند هیچ اتفاقی برای آنها صورت نمی‌گیرد، این موضوع در فیلم نیز به خوبی اشاره شد، اظهار داشت: باید با علم به اینکه چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است به سراغ این شبکه‌ها برویم. نباید این شبکه‌ها را برای خودمان منع کنیم.

 رها خرازی آذر  دکترای ارتباطات و استاد دانشگاه در خصوص این فیلم گفت که سالها بود که فیلمی با مضمون موسیقی در سینما ساخته نشده بود که این فیلم روحیه تازه‌ای به فضای سینمایی کشور داد.

وی ادامه داد: در این جلسه به نکاتی اشاره می‌شود که می‌توان آنها را مهم و با ارزش دانست. یکی از این مباحث، موضوع هویت است. افراد مشهور چه دوست داشته باشند و چه دوست نداشته باشند، خودشان و شخصیتشان، هویت‌ساز است. این هویت‌سازی خواسته هنرمندان و افراد مشهور نیست بلکه تمنای جامعه است که انسان به دنبال الگو‌های ذهنی می‌گردد. بازیگران سینما یکی از آماده‌ترین الگوهای ذهنی برای مخاطبان هستند.

خرازی آذر با اشاره به اینکه موضوع دیگری که باید به آن اشاره کرد خلاء زندگی اجتماعی برای مردم است، افزود: امروزه مردم حداقل رفتارهای اجتماعی‌شان تبدیل شده است به پاساژ رفتن، سینما رفتن و نهایتا کنسرت رفتن. امروزه ۲۰ درصد زندگی‌ها،‌ شخصی، ۱۵ تا ۲۰ درصد دیگر زندگی تحصیلی یا کاری و مابقی زندگی اجتماعی است که در کلانشهرها به خوبی این موضوع عیان‌تر دیده می‌شود.

 وی اضافه کرد: وقتی مردم با فضای آزاد مجازی در مقابل فضای به حداقل رسیده اجتماعی، روبه‌رو می‌شوند دیگر نمی‌دانند چه کارهایی باید انجام دهند. موضوع دیگر اینکه تک تک افراد جامعه در حال تبدیل به افراد هوشمند هستیم. در این میان گپی در فضا به وجود می‌آید. یعنی آنکه افراد جامعه در حال هوشمند شدن هستند و فضا نیز هوشمند هستند اما نمی‌دانیم از ظرفیت‌های موجود و این هوشمندی چگونه باید استفاده کرد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: اما راه‌حل چیست؟ کسانی که هویت اصلی یا رهبر فکری اجتماعی هستند، مثل بازیگران و مثل افراد مشهور و معروف باید این اقدام را انجام دهند که بیایید تفکر دسته‌جمعی کنیم. باید مراقب خانواده خودمان باشیم. چون این فضای مجازی فعلی نه فقط فضای اجتماعی مورد نیاز انسان را پرنمی‌کند بلکه برای فضای اجتماعی حداقلی که وجود دارد نیز تهدید می‌کند.

رها خرازی آذر گفت: دیگر به حاکمیت موضوع فیلترینگ پیشنهاد نمی‌شود،‌ زیرا همگی به اندازه‌ای وظیفه داریم به این فضا ورود کنیم تا این ورود کردنمان بتواند بسیاری از مشکلات را در زمینه اجتماعی و فرهنگی برطرف کند. به هر حال خوشحال هستیم که قدم اول این موضوع ابتدا ساخت این فیلم بوده و امیدواریم که قدم‌های بعدی نیز برداشته شود تا مشکلاتی همچون داستان فیلم ربوده شده را نبینیم.

بیژن میرباقری نیز در ادامه این جلسه نیز گفت: به عنوان یک فیلمساز و نویسنده که شبکه‌های اجتماعی جزو دغدغه شخصی خودم هست و می‌خواهم که مضمون فیلم بعدی‌ام در همین حوزه باشد، باید به این موضوع اشاره کنم که اگر فیلم ربوده شده بتواند گفت و گویی را به سطح جامعه بازگرداند و این گفت و گو مشکل شبکه‌های اجتماعی باشد،‌  صادرکننده راه‌حل این موضوع خواهیم بود.

کارگردان فیلم ربوده شده افزود: همانطور که فرهنگ دیوار مهربانی از ایران صادر شد و به سایر کشورها نیز رفت، تعهد اجتماعی در شبکه‌های اجتماعی نیز می‌تواند از کشور ایران صادر شود. این موضوع یک راه‌حل کلی است. امیدوارم شبکه‌های اجتماعی با تعهد اجتماعی را با هم همراه کنیم.

 حسین خطیبی روانشناس و استاد ارتباطات نیز در ادامه این جلسه گفت که موضوع روانشناسی و شبکه‌های اجتماعی،‌ موضوعی است که در هر لحظه‌ای می‌تواند در ذهنتان حاکم باشد. ابتدایی‌ترین سوال این است که باید از خودمان بپرسیم حریم خصوصی چیست؟ و حریم خصوصی شما کجاست؟ نقش ما به عنوان کاربر شبکه اجتماعی ابتدا برای حفظ حریم خصوصیمان و نقش خودمان به عنوان کاربر شبکه‌های اجتماعی درباره حفظ حریم خصوصی دیگران چیست؟

وی ادامه داد: ممکن است شبکه های اجتماعی که در آن فعالیت می‌کنیم، بخشی از زندگی خصوصی خودمان را در آن آگاهانه به اشتراک بگذاریم. به عنوان نمونه شاید بخواهیم از فرزند خودمان عکسی یا مطلبی و حتی از جشن‌هایمان عکسی یا مطلبی را به اشتراک بگذاریم اما ممکن است این مرز حریم برای فرد دیگری تنگ‌تر باشد.

 خطیبی با بیان اینکه در بعضی مواقع افراد برای حفظ حریم شخصی خودشان، حتی از گفتن اسم واقعی خودشان امتناع می‌کنند،‌ اظهار داشت: موضوع دوم جریان جدید ارتباطی ار کدام بخش روانشناسی نشات می‌گیرد؟ هرمی در روانشناسی وجود دارد به نام هرم مازلو که نشان‌دهنده سلسه نیازهای طبقه‌بندی شده انسان است.

وی گفت که اولین طبقه نیازهای ما نیازهای فیزیولوژیکی، طبقه دوم نیازهای مازلو به امنیت شغلی، جانی و عاطفی و اجتماعی اختصاص داده شده است. اگر طبقه‌ای از نیاز برای انسان برطرف نشود قطعا به طبقه بعدی نیازها در هرم مازلو راه پیدا نمی‌کنیم.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در شبکه‌های اجتماعی شماری از نیازها در حال تعریف هستند که سبب جذابیت این شبکه‌ها شده است. نیاز به دریافت اطلاعات که برمی‌گردد به نیازهای امنیتی و خود شکوفایی و اجتماعی افراد. دیگر نیازی که از سوی شبکه‌های مجازی تامین می‌شود نیاز به خود ابرازی افراد است. نیازی که دیده شدن از طرف مردم، دوستان و جامعه برای افراد یک نوع نیاز محسوب می‌شود. نه فقط در میان مردم بلکه این نیاز بین افراد مشهور جامعه نیز مطرح است. به عنوان نمونه می‌توان به خرید فالوور از طرف افراد مشهور برای بالا بردن میزان محبوبیت خود در جامعه مطرح شد.

حسین خطیبی افزود: در شبکه‌های اجتماعی نیاز به تشویق شدن را نیز برطرف می‌کنند، این نیاز توسط لایک‌ها برای افراد نیازشان را برطرف می‌کند. افراد هر مسیری که لایک بیشتری یا تشویق بیشتری از سوی مخاطبانشان صورت گیرد به همان مسیر کشیده می‌شوند.

وی با بیان اینکه نیازهای دیگری در شبکه‌های مجازی وجود دارد مثل نیاز به نظاره‌گری همچون افرادی که چراغ خاموش به شبکه‌های مجازی سر می‌زنند، اظهار داشت: میل به قانون‌شکنی در افرادی که شخصیت‌های ضداجتماعی دارند. افرادی که در رانندگی در خیابان قانون‌شکنی می کنند حال در شبکه مجازی قوانین و حرمت‌های شما را می‌شکنند.

این استاد دانشگاه گفت: هنرمندان در برخی از موارد اذعان می‌کنند که برخی از افراد در شبکه‌های اجتماعی به آنان آسیب روحی می‌زنند. باتوجه به اینکه این فضا و این دنیای رواج داده شده را نمی‌توان نادیده گرفت. اما باید به این نکته توجه کرد که هر آن چیزی فکر می‌کنیم به ما امنیت می‌دهد به اشتراک بگذاریم و بخشی را که احساس ناامنی در آن داریم در خصوص به اشتراک‌گذاری این اطلاعات احتیاط کنیم.

خطیبی با بیان اینکه از طرف دیگر به عنوان مخاطب برای حفظ حریم خصوصی طراف مقابل خودمان نیز تلاش کنیم، حتی اگر برخی از افراد حریم خصوصیشان را رعایت نکرده باشد؛ افزود: حتی انسان‌ها در فاصله فیزیکی نیز حرمت داریم. زیرا شما در کنار دوستتان که صمیمی هستید نزدیکتر می‌نشینید اما در کنار افرادی که نمی‌شناسید کمی با فاصله می‌نشینید.

 روزبه بمانی،‌ شاعر، خواننده و بازیگر فیلم ربوده شده در جلسه نقد و بررسی این فیلم نیز گفت: موضوع اصلی این روزها بخش هویت افراد است و بزرگترین بحرانی که با آن روبه‌رو هستیم بحران اخلاقی است. ما جامعه‌ای به شدت با شعارهای اخلاق‌مدارانه و به خصوص دین‌مدارانه و با حجم بزرگی از بی‌اخلاقی چه در فضای مجازی و چه در فضای حقیقی است.

وی ادامه داد: چالشی که امروز به آن دچار شدیم حاصل بی‌تربیتی‌ها یا بدتربیتی‌هایی است که در فضای حقیقی ان رو به رو بوده‌ایم. این موضوع به یک دهه یا دو دهه برنمی‌گردد. در طول چند سال گذشته که فضای مجازی رشد بسیاری داشته،‌ مشاهده می‌کنیم که صبح از موضوعی تعریف و شب همان روز از همان موضوع شکایت می‌کنند.

بمانی با بیان اینکه تنها موضوعی که در ۱۰۰ سال گذشته باعث این موضوع شده است فقط می‌توان جهل عنوان کرد، اضافه کرد: فضاهای مجازی حقیقت جامعه را مشخص می‌کند. اسم این شبکه به این دلیل مجازی است که هر کس با هر عنوانی می‌تواند وارد آن شود اما به واقع این شبکه‌ها آیینه‌ای از فرهنگ یک مملکت است.

بازیگر فیلم ربوده شده گفت که این فرهنگ قطعا با کشورهای توسعه یافته یا مترقی یا کشورهای صنعتی متفاوت است. در سایر کشورها، افراد مشهور خصوصی‌ترین تصاویر خودشان را به شکل عمدی و با هدف تبلیغ منتشر می‌کنند و جامعه آنها یک شبه آن افراد را نابود نمی‌کند. اما از سوی دیگر ما خودمان می‌گردیم در زندگی هم دیگر را عیان می‌کنیم تا انتقام مسائل درونی و شخصی خودمان را بگیریم.

  وی تصریح کرد: متاسفانه در فضای هنری ما به شدت با مردم خودمان تعارف داریم. یعنی اگر ۱۰ فیلم بسازیم که بخواهیم بحران‌هایمان را بررسی کنیم، موضوعی برای مردم جذاب است که عامل بیرونی همچون حکومت و ... را عیان کنیم، گویی که مردمی هستیم که از خودمان اختیاری نداریم و همیشه برایمان تصمیم گرفته می‌شود چه در زمانی خوب و چه در زمان بد.

روزبه بمانی با اشاره به اینکه با چنین رویکردهایی هیچ وقت تربیت نخواهیم شد، باید خودمان را در این نوع تربیت دخیل کنیم، تشریح کرد: به شخصه در ترانه‌هایم سعی داشتم بدون هیچ خط کشی که مردم را از هم جدا کنیم یا من خودم را از مردم جدا کنم. اگر این مشکلات را بپذیریم می‌توانیم به دنبال راهکار باشیم. به دلیل اینکه هر کس ترانه‌ای یا فیلمی را با این مضمون‌ها نگاه می‌کند یا می‌شنود به افراد دیگری مرتبط می‌کند و این موضوع را نمی‌پذیرد قاعدتا هیچ مشکلی حل نخواهد شد.

وی افزود: جامعه‌ای که تا این حد شهوت آن را دارد که تصویر بدون حجاب بازیگری را در جای دیگری از دنیا در کمترین زمان منتشر کند، و همه ما که آن تصویر را می‌بینیم، حتی اگر برای افراد دیگری ارسال نکنیم حداقل این است که دانلود کرده و آن عکس را دیدیم. ما در این فیلم سعی داشتیم تا حدی که می‌توانیم عیان مطرح کنیم. حتی در برخی از قسمت‌ها بنده به آقای میرباقری گفتم که باید موضوعات باتوجه به محدودیت‌ها عیان‌تر گفته شود.

نقش اول مرد فیلم ربوده شده گفت که باید دید این میزان علاقه برای انتشار فساد برای دیدن حریم خصوصی افراد به عنوان انسان‌هایی که خودمان را از طبقه تحصیل کرده، هنرمند و ... را می‌بینیم پس باید بی‌تعارف باشیم و درد بسیار بزرگی است. این چالش برای جامعه‌ای که از بعد دینی، این موضوع مطرح شده است که آبروی یک مسلمان حکم نفس را برای آن شخص دارد.

وی در پایان گفت: در هیچ جای دنیا شما نمی‌تواند تا این حد بی‌اخلاقی کنید و هیچ جای دنیا نمی‌توان به راحتی فحاشی کرد. این در حالی است که در تمامی رسانه‌های ملی و واقعی و مجازی و ... از اخلاق حرف زده می‌شود و همه جوامع دیگر را به بی‌اخلاقی متهم می‌کنیم. من فکر می‌کنم جامعه به این نوع فیلم‌ها بسیار نیاز دارد، حتی به نوعی که عیان‌تر مشکلات را مطرح کند.