آموزش سودمحور شده/ تروریسمِ فرهنگیِ از طریق کتابهای کمک آموزشی
شهرام اقبال زاده می‌گوید: کتابهای کمک درسی تنها اتلاف منابع مالی و هدر دادن کاغذ و جنگل است. این روزها آموزش، سود محور شده است/نظام بروکراسی اداریِ از بالا به پایین باعث می‌شود که کودکان از کتاب و کتابخوانی دلزده شوند.
شهرام اقبال‌زاده (نویسنده و منتقد ادبیات کودک و نوجوان) با اشاره به تبِ کتابهای کمک آموزشی به خبرنگار ایلنا؛ گفت: متأسفانه باید بگویم نظام آموزشیِ ما، کتابِ درسی محور است و این اتفاق، فرهنگی را در جامعه‌ی ما جاری کرد که خانواده‌ها شغل بچه‌ی خود را هم انتخاب می‌کنند و او را مهندس یا دکتر می‌خوانند. گویی که شغل دیگری وجود ندارد. این است که کودکان از همان ابتدا با تبِ کنکور درگیر هستند.
معلم عاشق، بسیار کم است
او با اشاره به اینکه کتابهای درسی و به طور کلی نظام آموزشی ما غیرخلاق است، ادامه داد: نظام آموزشی، نگاهی آمرانه، یک سویه و معلم محور دارد که در آن بچه‌ها هیچ گونه دخالتی ندارند. کتابهای آموزشیِ ما از نظر علمی و ادبی پاسخگوی نیاز بچه‌های امروز نیستند. همچنین سیستم نمره محور در این نظام بسیار مطرح است که باعث شده کودکان برای شاگرد اول شدن با هم رقابت کنند و از کتابهای کمک آموزشی استفاده کنند.
این نویسنده و منتقد ادبیات کودک و نوجوان با بیان اینکه درس‌هایی که به در مدارس به بچه‌ها داده می‌شود روزآمد نیست و از نظر محتوا و تدوین دارای ایرادات بزرگی است؛ گفت: مسئله‌ی مهم شیوه‌ی آموزش است. معلمان زحمت‌کش‌ترین قشر فرهنگی است که بسیار مورد احترام جامعه قرار دارد. اما معلم باید آگاه و عاشق باشد که بتواند هنر و ادبیات را به کودکان بیاموزد. اما متأسفانه در نظام آموزشیِ ما، معلم عاشق بسیار کم است. بسیاری از معلمان از روی ناچاری به این کار روی می‌آورند. بسیاری از معلمان دانش به‌روز ندارند. البته معلم‌های خوب و عاشقی هم داریم که وجودشان نعمت است.
کتابهای کمک آموزشی تنها مهارت تست‌زنی می‌آموزند
اقبال زاده افزود: متأسفانه نظام بروکراسی اداریِ از بالا به پایین باعث می‌شود که کودکان از کتاب و کتابخوانی دلزده شوند و تنها بتوانند از کتابهای کمک آموزشی برای قبول شدن در دانشگاه بهره ببرند. بازار کتابهای کمک آموزشی، داغترین بازار تجاری کتاب است. از طریق آموزش غیرخلاق، صاحب ساختمان‌هایی عظیم و شعبات زیاد با ارزش هزاران میلیاردی هستند.
وی با بیان اینکه نظامِ کنکورِ تستی، عمر بر باد دِه است؛ گفت: اکثر این کتابهای کمک آموزشی مهارت تست‌زنی را می‌آموزند و بس. اگر در این بین کودکی خانوادهای بسیار آگاه و فرهیخته داشته باشد که یا با معلمی عاشق و آگاه برخورد کند؛ ممکن است در آینده کتابخوان شود. خودِ من در کودکی معلمان خوبی داشتم و خانوادهای کتابخوان داشتم. ما با مجله‌ی کیهان بچه‌ها و سایر مجلات ادبی آن دوره بزرگ شدیم. اما امروز وضعیت به گونه‌ای شده که اگر مادر و پدری، یک کتاب غیردرسی دست فرزندشان ببینند او را توبیخ می‌کنند و مورد تحقیر قرار می‌دهند که بهتر است به جای اینها درس بخوانی!
نویسنده‌ی کتاب «ارج نامه عاشقی» در رابطه با کتابهای علمی بیان کرد: کتاب علمی خوب هم داریم. همه می‌خواهند فرزندانشان نابغه و دانشمند شوند. آلبرت انیشتین در خانوادهای زندگی می‌کرد که از کودکی برایش افسانه و شعر و ادبیات می‌خواندند. انیشتین صحبت‌های بسیاری خوبی درباره‌ی ادبیات کرده است. وقتی مادری از او سوال کرده بود که فرزندم در درس ریاضی ضعیف است، انیشتین به او گفته بود که افسانه بخواند! انسان در هر رشته‌ای که تحصیل کند نیاز به خواندن افسانه دارد. زیر افسانه است که تخیل را فعال می‌کند. ادبیات است که ذهن را گسترش می‌دهد. متأسفانه شیوه‌ی آموزشیِ ما در ریاضیات هم خلاق نیست.
تروریسم فرهنگی، فکر را تخریب می‌کند
اقبال‌زاده در رابطه با تأثیر کتابهای کمک درسی بر دانش‌آموزان گفت: کتابهای کمک درسی تنها اتلاف منابع مالی و هدر دادن کاغذ و جنگل است. این روزها آموزش، سودمحور شده است. درآمدهای میلیاردی از این راه به دست می‌آورند بدون اینکه محتوای روزآمدی تولید کنند. البته نمونه‌های خوبی هم مانند موسسه «آموزش مشارکتی پژوهشی کودکان دنیا». اما اینها استثنا هستند در نظام آموزشی ما.
این نویسنده و منتقد با اشاره به اینکه نظام آموزشی تنها به کالایی برای سود اندوزی تبدیل شده است؛ افزود: این افراد تنها به دنبال سود خود هستند. تولید این کتاب‌ها نه توسعه‌ی فرهنگی را موجب می‌شود نه دستاوردی در زمینه‌های علمی و فرهنگی دارد. اگر کسی در این نظام آموزشی به جایی برسد تنها حاصل تلاش و کوشش خودش، معلمین دلسوز و خانواده‌اش است.
وی در پایان سخنان خود گفت: کتابهای کمک آموزشی ترور فکری می‌کنند. این تروریسم فرهنگی فکر را تخریب می‌کند.