رونمایی از اولین نشریه دانشجویی دانشگاه تهران و گزیده‌ مقالات استادیارشاطر

به گزارش ایلنا، دو کتاب «حکمت تمدنی» و «آئین دانشجویان» رونمایی و معرفی شد. البته پیش از این اعلام شده بود که قرار است کتاب «طنز و طنزینه هدایت» هم در این جلسه رونمایی شود که به گفته‌ی محمد جمالی، برگزار کننده این جلسات به دلیل نرسیدن کتاب از چاپخانه در زمان مقرر این امکان میسر نشد.

ماجرای انتشار اولین نشریه دانشجویی دانشگاه تهران

«آئین دانشجویان» نخستین کتابی بود که در این جلسه با صحبت‌های علی‌اصغر سعیدی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه تهران رونمایی و معرفی شد. وی ضمن اشاره به این‌که کاش شخص همایون کاتوزیان در این جلسه حضور داشت تا پاره‌ای از توضیحات را خودش می‌داد، گفت: کتاب«آئین دانشجویان»، کتابی است از سال 1323تا 1364که بنیاد مطالعات ایرانی انتشار آن را برعهده دارد. البته این کتاب در ادامه سلسله‌کتاب‌های ایران‌نامه منتشر می‌شود.

سعیدی افزود: «آئین دانشجویان» پیشگفتار جالبی دارد که با جزئیات بیشتری در مورد کتاب حرف می‌زند. این کتاب به ماجرای انتشار اولین نشریه دانشجویی دانشگاه تهران به نام«آئین دانشجویان» به همت دو دانشجوی حقوق عباس اردوبادی و رحیم متقی ایروانی می‌پردازد که همایون کاتوزیان نویسنده این کتاب است.

این استاد دانشگاه با اشاره به مطالعه و نگاشتن کتابی در مورد رحیم متقی ایروانی، بنیان گذار گروه صنعتی ملی تاکید کرد: من در حال نگارش کتابی درباره زندگی او بودم اما بعد از مطالعه این کتاب فهمیدم باید برخی از قسمت‌های آن را تغییر دهم.

سعیدی در ادامه توضیح داد: عباس اردوبادی دانشجوی سال سوم اقتصاد و حقوق و رحیم متقی ایروانی هم دانشجوی سال سوم حقوق بود. زمانی که آن دو تصمیم گرفتن نشریه دانشجویی منتشر کنند، خودشان شرایط لازم را برای گرفتن مجوزهای لازم نداشتند به همین دلیل بود که به سراغ آقای مقتدری،‌ دایی اردوبادی رفتند که مدیرمسئول نشریه «آئین» بود و از آن پس، نشریه آن‌ها با نام«آئین دانشجویان» به عنوان ضمیمه منتشر شد.

وی در خصوص انگیزه این دو نفر از انتشار«آئین دانشجویان» عنوان کرد: هر دوی آنها اهل شیراز بودند و آشنائی آنها از دبیرستان شاپور شروع می‌شود. البته آنها پیش از آمدن به دبیرستان شاپور در کالج اصفهان و دبیرستان البرز تحصیل می‌کردند و به نظر می‌رسد در این دو دبیرستان و کالج شیوه‌های روزنامه دیواری مورد توجه قرار می‌گرفته به طوری که بر آن‌ها تاثیر گذاشته و آن دو را به سمت انتشار نشریه دانشجویی کشیده است.

استاد دانشگاه تهران درباره علت موفقیت این نشریه گفت: در این نشریه با توجه به آنکه در آن زمان افکار ایدئولوژیک بوده بسیار آزادمنشی وجود داشته و مطالب با وجود انتقاد‌هایی از دانشگاه دارای قدرشناسی از دانشجویان و اتفاقات خوب دانشگاه نیز بوده است. در کنار این‌ها، «ملی گرایی» گرایش اصلی مجله بوده است.

اما سعیدی درباره توقف چاپ این نشریه نیز به ماجرای فارغ التحصیل شدن اردوبادی و ایروانی اشاره کرد و یادآور شد: بعد از فارغ التحصیل شدن آنها کسی دیگر به سراغ چاپ این نشریه نیامد. عباس اردوبادی برای تحصیل به آمریکا رفت و بعد از بازگشت یکی از مسئولین وزارت اقتصاد شد و محمد تقی ایروانی هم به آمریکا رفت اما تحصیل نکرد. به نظر او درس خواندن وقت تلف کردن بود. البته او هم به ایران بازگشت و «کفش ملی» را تاسیس کرد که کل شرکت‌های او در سال 57 به مصادره در آمد.

در باب بررسی تمدن ایرانی به قلم استاد یارشاطر

کتاب«حکمت تمدنی» گزیده ی آثار استاد احسان یارشاطر؛ به کوشش و پیشگفتار محمد توکلی طرقی دومین کتابی بود که در این جلسه با صحبت‌های محمود جعفری دهقی، مهرداد ملکزاده و خداداد رضاخانی معرفی شد.

محمود جعفری دهقی، دانشیار گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تهران و عضو شورای عالی علمی مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی با بیان این‌که سال‌ها از نگارش و تدوین این مقالات گذشته اما مطالب این مقالات هنوز هم قابل ارجاع  و استفاده هستند، گفت: شش مقاله در این کتاب گنجانده شده است و محمد توکلی این مقالات را براساس تاریخ و موضوع، تالیف کرده‌اند. در واقع یک نوع روال منطقی در تالیف این کتاب به چشم می‌خورد که به نظرم از مزایای آن است.

وی افزود: مقاله اول (زبان و تمدن) مقاله ایست که حتی امروز دانشجویان تاریخ با موضوع آن درگیر هستند. این‌که باستان شناسی زبان چه استفاده تاریخی می‌تواند داشته باشد. مقاله دیگری که در این کتاب آمده،(مانوی و مانوی شناسی) است که با توجه به مطالب آن می‌توان فهمید که استاد یارشاطر جزو معدود کسانی بود که به خوبی با آیین مانوی آشنایی داشته است.

عضو شورایعالی علمی مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی با اشاره به مقاله‌های دیگر این کتاب عنوان کرد: مقالاتی درباره متون پارتی، زبان سغدی، زبان خوارزمی، زبان‌ها و لهجه‌های ایرانی هم در این کتاب آمده است و البته باید اشاره کنم که در برخی موارد همچون مقاله زبان خوارزمی اطلاعات کنونی ما با این که شصت سال از نگارش این مقاله می‌گذرد به همین اندازه است و در برخی موارد هم مباحث تغییر کرده اند.

مهرداد ملکزاده باستان‌شناس و پژوهشگر هم با اشاره به این که از برگزاری این مراسم در شهر کتاب فرشته و استقبالی که از این مراسم شده، خشنود است درباره کتاب «حکمت تمدنی» گفت: دکتر یارشاطر تمام تلاشش را کرد تا زبان «فارسی نو» را بازشناسی کند. شاید برخی بپرسند فایده این پژوهش چیست؟

وی تاکید کرد: فایده اساسی این پژوهش علاوه بر افزودن به ارزش‌های علمی ناب، آنجایی است که به وحدت ملی ایرانی بر می‌خوریم و با توجه به نوشته‌های استاد یارشاطر متوجه می‌شویم در شمال غربی ایران پیش از این‌که زبان آذری همه گیر شود، همه به زبان «مادی» صحبت می کردند.

این باستان شناس مطرح کرد: استاد یارشاطر همچنین در این کتاب به این مساله پاسخ می‌دهد که چرا  در تاریخ شفاهی ایرانیان و در شاهنامه صحبتی از پادشاهان هخامنشی نشده است.

خداداد رضاخانی، تاریخ نگار در دانشگاه لندن هم درباره کتاب احسان یارشاطر گفت: استاد در این کتاب مساله پیوستگی و تداوم تاریخ ایران را مطرح می‌کنند، چون همانطور که می‌دانید در ایران ما عادت داریم تاریخ را به قبل و بعد از اسلام تقسیم کنیم.

وی افزود: البته استاد یارشاطر هم به دو قرن سکوت ارجاعاتی داشته‌اند اما او در این کتاب به این پرسش پاسخ داده که چرا زبان فارسی در برابر زبان عربی مقاومت کرد و همچون دیگر زبان‌های کشورهایی که به اسلام روی آوردند تغییر نکرد. استاد زبان فارسی را زبان دوم دنیای اسلام معرفی می‌کند و می‌گوید ما باید در جستجوی این باشیم که بفهمیم چرا زبان‌هایی همچون بلخی، سُغدی یا خوارزمی در برابر زبان عربی دوام نیاوردند.