نیازمند تغییر نگرش و سیاست در حوزه کتاب و نشر هستیم
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با تاکید بر این‌که درباره میزان کتاب‌خوانی در ایران نگرانی ملی وجود دارد گفت: صنعت نشر به طراحی سیاست‌های کلان نیاز دارد.
به گزارش خبرنگار ایلنا؛ در همایش ملی «کتاب و نشر» که صبح سه‌شنبه 26 آبان‌ماه در سازمان اسناد و کتابخانه ملی آغاز شد، داریوش مطلبی دبیر علمی همایش در سخنانی گفت: امروز شاهد اولین همایش ملی «کتاب و نشر» هستیم. این همایش با هدف شناسایی نشر و کتاب و اقتصاد صنعت نشر با توجه به الگوی کتاب‌خوانی کلید خورد. اندیشه‌های ابتدایی این همایش در سال 92 مطرح شد. برای برپایی این همایش مشورت‌هایی از دانشگاهیان، صاحب‌نظران و عالمان دینی دریافت شد. برخی از این عزیزان ضمن همفکری در کار داوری هم همکاری کردند.
دبیر علمی همایش ملی «کتاب و نشر» درباره نحوه داوری بیان کرد: اعضای هیأت علمی که در شکل‌گیری همایش حضور داشتند در داوری نیز شرکت کردند. داوران که حدود 50 متخصص موضوعی بودند داوری این همایش را بر عهده گرفتند. بعد از اعلام فراخوان 103 چکیده مقاله به دبیرخانه ارسال شد. از این تعداد 73 چکیده مقاله مورد پذیرش قرار گرفت. پس از ارزیابی، 20 مقاله توانایی شرکت در این همایش را داشتند که از میان آن‌ها 12 مقاله در همایش به طور شفاهی ارائه می‌شود و هشت مقاله به شکل پوستر رونمایی می‌شود. بیشتر مقالات بیش از سه بار و برخی از آن‌ها بیش از پنج بار بازبینی شدند.
مطلبی در ادامه افزود: ما در مقطع ارشد و دکترا، رشته دانشگاهی درباره کتاب نداریم و مقالات این همایش می‌تواند در این حوزه مورد توجه قرار بگیرد. ما بر آن بودیم تا در داوری مقالات تنها به رد و تأیید آن‌ها اکتفا نکنیم و به همین دلیل مقالات را برای اصلاح به نویسندگان بازمی‌گردانیم.
همچنین سیدرضا صالحی امیری رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره همایش گفت: شخصا بر این باورم که ما نیازمند تغییر نگرش و سیاست در حوزه کتاب و نشر هستیم. مولف، ناشر، کتابدار، کتابخانه و افراد کتاب‌خوان این زنجیره را تشکیل می‌دهند. به نظرم باید نگاهی سیاستی به حوزه نشر داشته باشیم. اما باید مسئله بنیادی نشر ایران در نظام فرهنگی شکل بگیرد. باید بحث جامعی داشته باشیم تا مسائل کتاب و کتاب‌خوانی حل شود. صنعت نشر در مقایسه با سایر صنایع کشور بسیار ضعیف است. از 12 هزار مجوزی که برای ناشران داده شده تنها چهارهزار مجوز فعال است. این موضوع بیانگر این است که از سه ناشر تنها یک ناشر فعال داریم. این یعنی اوضاع نشر در ایران خوب نیست و نیاز به تغییر سیاست‌های اصلی وجود دارد. ما درباره مسئله سوخت و ریزگردها چندین هزار میلیارد بودجه و سیاست‌های کلان داریم اما در مورد نشر هیچ سیاست‌گذاری‌ای وجود ندارد. کاش وزیری بیاید و بگوید ما از تمام ظرفیت‌ها برای نشر استفاده می‌کنیم. آن وقت متوجه می‌شویم که چقدر ماهیت جامعه تغییر می‌کند.
مشاور فرهنگی رئیس‌جمهور درباره تأثیر کتاب و کتاب‌خوانی بر جامعه اظهار کرد: در صورتی که کتاب‌خوانی رواج پیدا کند جامعه به سمت زیست فرهنگی می‌رود. اگر به این حوزه توجه شود زیست جامعه تغییر خواهد کرد. ما در سیاست‌گذاری‌ها، ریزگردها را می‌بینیم اما آلودگی روانی و اخلاقی را نمی‌بینیم. در جامعه بی‌اخلاقی و ناامنی‌های مختلفی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را از طریق کتاب حل کرد. به ناشر باید از منظر یک طبیب نگاه کرد و تقدس کتابخانه را همچون مسجد حفظ کرد. به همین دلیل نیاز به طراحی سیاست‌های کلان برای این موضوع وجود دارد.
او در ادامه تاکید کرد: می‌توان سوخت را وارد کرد اما نمی‌توان انسانیت را وارد کرد. باید انسانیت در جامعه بازتولید شود. در کتابی نوشته شده بود 155 سال پیش نشر به عنوان یک نیاز مطرح شده است. ما بیش از یک و نیم قرن پیش نیاز نشر را احساس کردیم. در حال حاضر 22 قانون و بیش از 100 آیین‌نامه در مورد نشر تصویب شده است. اما این قوانین تنها کاغذند و روح ندارند. باید به آیین‌نامه‌ها روح دمید. روح مولف و کتابدار است که انسانیت را بازتولید می‌کند.
صالحی امیری با بیان این‌که ایران صیغه فرهنگی قوی دارد، افزود: ما با اتکا به ظرفیت‌های خود، منابع انسانی و زمینه اسلامی که در کشور داریم در صنعت چاپ می‌توانیم فرهنگ را به سرمایه مادی و معنوی تبدیل کنیم. اما متأسفانه شاهد آن هستیم که هشت‌هزار ناشر کار خود را تعطیل کرده‌اند و کسی چیزی حس نمی‌کند.
رئیس کتابخانه ملی با اشاره به کتاب‌فروشی‌ها بیان کرد: در تهران آمار کتاب‌فروشی‌ها کم و کمتر می‌شود. در فضایی که کتاب‌فروشی در ایران کمتر از سه‌هزار مورد است و تنها 100 کتاب‌فروشی بزرگ داریم نمی‌توانیم ادعای توسعه فرهنگی داشته باشیم. در حال حاضر نگرانی ملی در مورد سطح کتاب‌خوانی در ایران وجود دارد. در دهه‌های پیش متوسط سرانه مطالعه در ایران 20 دقیقه بود. در حال حاضر آمار سرانه مطالعه دقیق مشخص نیست ولی می‌توانم به قطع بگویم بسیار پایین است به همین دلیل نیازمند کار فرهنگی بنیادی هستیم. تا زمانی که مقوله کتاب به یک ارزش ملی تبدیل نشود هیچ‌گونه تغییری شکل نمی‌گیرد. ملتی که ادعای فرهنگ انقلابی و اسلامی دارد شأ‌نش از این میزان مطالعه بیشتر است.
محمود آموزگار رئیس اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران گفت: همه جامعه مانند زنجیری با موضوع نشر گره خورده‌اند. مشکلات زیادی در این حوزه وجود دارد و هفته کتاب هر ساله این مشکلات را به یاد ما می‌آورد. البته در دو سال اخیر و در هفته کتاب امسال رگه‌های امیدی می‌بینیم که ما را به ماندن در صحنه امیدوار می‌کند.
او افزود: همچنین کارهای خودجوشی انجام شده که مجموعا آثار مثبتی دارد. در این همایش نیز مقالات بسیار خوبی آماده شده است که امیدواریم در بسته‌های سیاست فرهنگی بگنجد. همچنین صدای چنین همایش‌هایی به مسوولان برسد تا به نشر اهمیت دهند.