یادداشتی از سیدرضا صالحی امیری؛
فرصتی مناسب برای گفت‌وگوی ملی پیرامون نمایشگاه صنایع‌دستی
سی‌وهفتمین نمایشگاه ملی صنایع‌دستی تهران که از ۲۳ الی ۲۶ آبان ۱۴۰۳ برگزار می‌شود، فرصتی مناسب برای شکل‌دهی یک گفت‌وگوی ملی در خصوص صنایع‌دستی است.
به گزارش ایلنا، سیدرضا صالحی امیری وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در یادداشتی نوشت: سی‌وهفتمین نمایشگاه ملی صنایع‌دستی تهران که از ۲۳ الی ۲۶ آبان ۱۴۰۳ برگزار می‌شود، فرصتی مناسب برای شکل‌دهی یک گفت‌وگوی ملی در خصوص صنایع‌دستی است. خوشبختانه بازار صنایع‌دستی علاوه بر اقلام سنتی کلاسیک و دست‌ساز، از الگوهای امروزی و معاصر صنایع‌دستی نیز بی‌بهره نیست و برای طیف گسترده‌ای از سلایق، علایق و نیازهای مصرف‌کنندگان پاسخی درخور دارد.
در سال‌های اخیر، افزایش گرایش به سفر و گردشگری، زمینه آشنایی مردم با فرهنگ و مصنوعات گوناگون سایر کشورها را به‌خوبی فراهم آورده و موجب آشنایی آنها با صنایع‌دستی سنتی منحصربه‌فرد آنها شده است. این امر موجب افزایش تقاضا برای این محصولات هنری و در نتیجه برجسته‌شدن اصالت، جذابیت و غنای فرهنگی ماندگار آنها در بازار شده و در نهایت به رشد و تقویت بیشتر بازار صنایع‌دستی خواهد انجامید. گزارش‌های بین‌المللی نشان از آن دارد که بازار صنایع‌دستی همچنان از پتانسیل رشد بسیار بالایی برخوردار است و انتظار می‌رود در سال‌های آینده نیز به رشد خود ادامه دهد. بازار صنایع دستی در سال ۲۰۲۳ ارزشی معادل ۷۲۱.۹ میلیارد دلار امریکا داشته است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۳ با نرخ رشد مرکب سالانه ۵.۳ درصد، به ۱,۱۹۴.۴ میلیارد دلار امریکا برسد.
از سوی دیگر، منطقه آسیا و اقیانوسیه با تکیه بر سنت‌های دیرینه صنایع‌دستی و مهارت‌های بی‌نظیر هنرمندان خود، همچنان به‌عنوان بازیگر اصلی در بازار جهانی این حوزه شناخته می‌شود و آمارها حاکی از تسلط این مناطق بر بازار جهانی صنایع‌دستی است. به‌عنوان مثال، کشورهایی مانند هند، چین و بنگلادش با تولید طیف گسترده‌ای از محصولات دست‌ساز، از جمله پارچه‌های ابریشمی، سفالینه‌های سنتی و منبت‌کاری‌های چوبی، سهم قابل توجهی از بازار را در اختیار دارند. این مناطق در سال ۲۰۲۳ حدود ۳۵ درصد از سهم بازار جهانی را به خود اختصاص داده‌اند که نشان‌دهنده اهمیت روزافزون صنایع دستی در اقتصاد این کشورهاست.
در این میان، ایران به‌عنوان یکی از معدود کشورهایی که از دیرباز در زمینه تولید مصنوعات دست‌ساز، سرآمد و صاحب شهرت بوده است، میراثی گرانبها از تمدنی کهن را در آیینه صنایع دستی خود به نمایش گذاشته است. پر واضح است که این هنرها، تنها محصولات دست نیستند، بلکه نمادی از غنای روح و فرهنگ ایرانی هستند و هریک از این آثار، به‌درستی روایتگر داستانی جذاب و دل‌انگیز از تاریخ، باورها و احساسات مردم این سرزمین به شمار می‌روند.
از این منظر، ایران با جای دادن یکی از غنی‌ترین گنجینه‌های صنایع‌دستی جهان در خود، علاوه بر دارا بودن میراث‌فرهنگی بی‌نظیر و ارزشمند، ابزاری برای ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی نیز اختیار دارد. در این راستا، صنایع دستی می‌تواند به‌عنوان عاملی مهم در حفظ هویت فرهنگی و جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها عمل کند. لذا با حمایت از آن، می‌توان به کاهش نرخ بیکاری، به‌ویژه در مناطق محروم، یاری رساند و به‌عنوان یک منبع ارزآوری حائز اهمیت، درآمد ارزی قابل توجهی برای کشور به ارمغان آورده، فرآیند توسعه اقتصادی را تسریع و مسیر نیل به آن را تسهیل بخشید. البته نباید فراموش کرد که این صنعت با چالش‌هایی مانند رقابت نابرابر با محصولات صنعتی، کمبود سرمایه، ناکافی بودن آموزش و دشواری‌های صادرات مواجه است.
در این میان، علی‌رغم آنکه جمهوری اسلامی ایران جزو سه کشور برتر جهان در حوزه صنایع‌دستی قرار دارد، صادرات صنایع‌دستی در کشور تنها حدود ۲۵۰ میلیون دلار است که این رقم در قیاس با بازار ۷۰۰ میلیارد دلاری صنایع‌دستی در دنیا عدد ناچیزی به شمار می‌آید و حتی یک درصد آن را نیز تشکیل نمی‌دهد. این وظیفه ما به‌عنوان دولت است که به‌مدد سیاستگذاری کارآمد، تسهیلگری عالمانه و نیز حمایت‌های اثربخش، صنایع دستی را در کشور رونقی درخور بخشیم.
همان‌گونه که بارها تأکید کرده‌ام، در مدیریت وزارت میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، راهبرد اصلی مشورت با متخصصان ذی‌ربط و مشارکت دادن همه ذی‌نفعان در فرایند سیاستگذاری است. بر همین اساس، در نشست گفت‌وشنودی که بیش از سه ساعت به طول انجامید، شنونده نکات، دغدغه‌ها، پیشنهادها و انتقادهای پیشکسوتان، هنرمندان و فعالان حوزه صنایع‌دستی بودم، عزیزانی که صمیمانه، صریح و دلسوزانه دیدگاه‌های خود را بیان کردند تا یاریگر و همراه ما در بهبود وضعیت صنایع‌دستی کشور باشند.
اکنون در آستانه برگزاری این همایش ملی، ضمن دعوت از همه ایرانیان، به‌ویژه دوستداران صنایع‌دستی برای بازدید از نمایشگاه بین‌المللی صنایع‌دستی تهران، از همه کنشگران، هنرمندان، اهالی رسانه، صداوسیمای جمهوری اسلامی و گروه‌های ذی‌ربط و ذی‌نفع درخواست دارم این ایام را به فرصتی شورانگیز برای گفت‌وگو و ترویج صنایع‌دستی در حوزه عمومی تبدیل کنند.
