«دانشنامه سیاسی» کتابی برای شناخت اصطلاحات و مکتبهای سیاسی
«دانشنامه سیاسی» نوشته داریوش آشوری یکی از کتاب‌های مورد توجه برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به علوم سیاسی و اجتماعی به حساب می‌آید که چاپ سی‌وپنجم آن با قیمت ۲۶۰۰۰۰ تومان به فروش می‌رسد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، «دانشنامه سیاسی» به قلم «داریوش آشوری»، یک «فرهنگ اصطلاحات و مکتبهای سیاسی» است. نحوه نگارش مطلب در «دانشنامه سیاسی» به نحوی است که علاوه بر کارهای پژوهشی و تحقیقاتی، می‌توان آن را به عنوان یک اثر مستقل نیز مطالعه کرد و اطلاعات بسیاری را پیرامون اصطلاحات و ماهیت مکتبهای سیاسی کسب کرد.
این کتاب که سابقا با عنوان «فرهنگ سیاسی» به انتشار رسیده بود، مورد بازبینی جدی «داریوش آشوری» قرار گرفت و اطلاعات قدیمی آن ضمن حذف یا کوتاه سازی، با جدیدترین مطالب موجود پیرامون مکاتب سیاسی، جایگزین شد. «داریوش آشوری» همچنین عنوان‌بندی ساده‌تری را برای این کتاب در نظر گرفت تا با رجوع به آن، دسترسی به مقاله مدنظر در ردیف الفبایی آن سهل‌تر شود.
در دیباچه چاپ سی‌وپنجم این کتاب آمده است: کتاب کنونی ویرایش تازه‌ای است از کتاب فرهنگ سیاسی. در این ویرایش تمامی مقاله‌های آن کتاب بازنگری شده و اطلاعات کهنه آن‌ها، تا انجا که به منابع تازه دسترسی بوده، نو شده و نیز برخی از مقاله‌های آن برداشته یا کوتاه شده و بجای آن‌ها مقاله‌های تازه‌ی بسیار افزوده شده است. چنانکه حجم کتاب نشان می‌دهد، کوشش ما بر این بوده است که ویرایش تازه‌ی این کتاب، به عنوان یک کتاب مرجع، نیازهای بیشتری را از خواننده فارسی زبان برآورده کند، بویژه در زمینه‌ی اصطلاحات و جستارهای نظری سیاسی. ولی چه بسا جای برخی عنوانها در کتاب هنوز خالی باشد که پر کردن جای آن‌ها نیازمند عمر و توانی است در آینده.
کتاب «دانشنامه سیاسی» در نشر مروارید به چاپ می‌رسد و نخستین ویرایش این کتاب با عنوان «فرهنگ سیاسی» در سال ۱۳۴۵ در همین انتشارات چاپ شده است.
به عنوان مثال تعریف «اپوزیسیون» در این کتاب به شرح زیر مطرح شده است:
اپوزیسیون، (از زبان فرانسه، به معنای «مخالفت» یا «مخالفان») در معنای وسیع کلمه عبارتست از کوشش اتحادیه‌ها، حزبها، گروه‌ها، دسته‌ها و افراد برای دستیابی به هدفهایی در جهت مخالف هدفهای دارندگان قدرت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی؛ خواه با استفاده از شیوه‌های پارلمانی خواه با شیوه‌های دیگر. در معنای محدود، اپوزیسیون، نامی ست برای گروهی که در نظامهای حکومت پارلمانی به موجب قانون اساسی موجودیت آن به رسمیت شناخته شده و در پارلمان گروهی را تشکیل می‌دهد که به حکومت ( یا دولت پیوسته نیست و از آن حمایت نمی‌کند، ولی با آن خودرا به یک قانون اساسی وفادار می‌داند. اپوزیسیون پارلمانی با شرکت در گفت و گوهای مجلس و با شور قانونی، مطابق شرایطی که قانون اساسی معین کرده است، در کار حکومت نظارت مستقیم دارد و افکار عمومی را در جریان می‌گذارد. مهمترین وظیفه‌ی اپوزیسیون آن است که به انتخاب کنندگان امکانات انتخاب دیگری را نشان دهد و از این راه امکان انتخابات در ستتر را فراهم کند. اپوزیسیون مظهر حکومت احتمالی آینده است. اینگونه اپوزیسیون جزء مکمل نظامهای پارلمانی در کشورهای سنتی لیبرال، مانند انگلستان، فرانسه و سوئد است که معمولا دو حزب اصلی در آن‌ها وجود دارد که به نوبت نقش حاکم و اپوزیسیون را به عهده می‌گیرند. در نظامهای یک حزبی اپوزوسیون به صورت رسمی و قانونی وجود ندارد.
بیژن تلیانی
