خیابان انصاری شرقی در کمین بافت تاریخی قزوین/ تصمیم‌گیری برای اجرای پروژه پشت درهای بسته!
پس از گذشت ده سال باز هم پروژه انصاری شرقی در محدوده خیابان سپه دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است. این پروژه برغم مخالفت شورای عالی شهرسازی و معماری که تاکید آن بر حفاظت از بافت تاریخی و باز کردن مسیرهای دسترسی بود نه خیابان‌کشی؛ توسط مدیران شهری و سکوت میراث‌فرهنگی استان قزوین آن هم پشت درهای بسته درحال نهایی شدن است. فعالان و کارشناسان میراث‌فرهنگی قزوین معتقدند، پروژه انصاری شرقی یکپارچگی خیابان سپه و مجموعه دولتخوانه قزوین را برای همیشه را از بین خواهد برد. این درحالی است که سال‌ها قبل اجرای طرح انصاری غربی بخش مهمی از بافت تاریخی این شهر را برای حل مشکل ترافیک از میان برد بدون آنکه مشکل ترافیک برطرف شود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، ساخت پروژه انصاری شرقی در چند سال گذشته در قزوین با مخالفت کارشناسان، فعالان میراث‌فرهنگی و اهالی بافت تاریخی قزوین مواجه شده است. به گفته مخالفان، این پروژه بخش مهمی از محلات تاریخی قزوین را در خطر تخریب قرار می‌دهد.
با این حال در هفته‌های اخیر (مهر ۱۴۰۳) مهدی رجحانی معاون عمرانی استانداری قزوین در پستی اعلام کرد، طرح انصاری شرقی با هماهنگی دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری و میراث‌فرهنگی اصلاحات مختصری صورت گرفته و قرار است اجرایی شود.
او نوشته است: «یکی از مصوبات مهم شورای برنامه‌ریزی طرح انصاری شرقی و بلاغی است که با هماهنگی‌های صورت گرفته با دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری و وزارت میراث فرهنگی برخی از اشکالات وارد شده به طرح مصوب مرتفع شده است. اشکالاتی وجود داشت که امکان اجرای طرح را به ما نمی‌داد و علت‌عدم اجرا همین بود. اصلاحات مختصری با هماهنگی دستگاه‌های مختلف صورت گرفته که هم اکنون برطرف شده و امکان اجرای طرح فراهم شده است.» او همچنین به این نکته اشاره کرده، پروژه شهید انصاری از دهه ۷۰ شمسی آغاز شده و همواره در کشمکش میان تاریخ و توسعه قرار داشته است.
فعالان میراث‌فرهنگی اما معتقدند، اجرای پروژه انصاری شرقی یک تخریب بزرگ در محدوده تاریخی شهر قزوین محسوب می‌شود که نباید به‌بهانه توسعه شهر و بهبود زیرساخت‌های شهری انجام بگیرد.
«سمیه مراقی» کارشناس ارشد مرمت بناها و بافت‌های تاریخی در استان قزوین در رابطه با اجرای پروژه انصاری شرقی قزوین به ایلنا می‌گوید: پروژه انصاری شرقی از اوایل دهه ۹۰ آغاز شد و محدوده آن از ابتدای خیابان سپه آغاز می‌شود و تا خیابان باغ دبیر امتداد پیدا می‌کند. این درحالی است که خیابان‌کشی در این محدوده سبب می‌شود، بافت تاریخی سه محله تاریخی (بلاغی، فشتهول و پنبه‌ریسه) با اجرای پروژه شهید انصای شکافته شود.
آن‌طور که مراقی می‌گوید: این بخش از بافت که قرار است خیابان‌کشی در آن صورت گیرد نه تنها تاریخی است که از تک‌دانه‌های بسیار شاخص و ارزشمندی چون مدرسه حیدریه، حمام صفوی بلاغی، امامزاده آمنه خاتون و… تشکیل شده است. این درحالی است که این بخش از بافت شاید به‌ظاهر شبیه محله‌های تاریخی یزد و دیگر شهرهای تاریخی نباشد و در دوره قاجار و پهلوی تا حدودی به‌روز شده است اما هنوز محلی بودن خود را حفظ کرده و هیچ کدام از معضلات اجتماعی که بافت‌های تاریخی با آن درگیرند را نداشته‌اند.
او تاکید می‌کند: هنوز در این بخش از بافت افراد قدیمی ساکن هستند و جزو بافت‌هایی محسوب می‌شود که به‌لحاظ فرهنگی –اجتماعی جزو محله‌های بسیار خوب محسوب می‌شود که ساکنان آن به جایی که زندگی می‌کنند حس تعلق دارند. این درحالی است که با اجرای پروژه انصاری شرقی نه‌تنها این بافت با محله‌های تاریخی از بین می‌رود که خیابان سپه که یک محور شمالی- جنوبی است و از سردر عالی قاپو تا سر چهارراه شهدا کاملا یکپارچه است، با پروژه انصاری شرقی که یک پروژه شرقی و غربی است، منافات دارد و اتصال آن‌ها با هم منجر به یک تقاطع می‌شود که یکپارچگی خیابان سپه و مجموعه دولتخانه را از بین خواهد برد و ثبت جهانی مجموعه دولتخانه به دلیل این خیابان‌کشی برای همیشه منتفی خواهد شد.
این کارشناس ارشد مرمت بناها و بافت‌های تاریخی در استان قزوین معتقد است: در طرح پروژه انصاری شرقی مسئولان شهری قرار بود یک خیابان ۱۶ متری احداث کنند که با مخالفت گسترده دوستداران میراث‌فرهنگی مواجه شدند. بعدتر به خیابان‌کشی با عرض ۱۴ متر رضایت دادند که آن نیز با مخالفت شورای عالی شهرسازی و معماری مواجه شد چراکه بر اساس نظر شورای عالی این خیابان نمی‌توانست بیش از ۸ متر عرض داشته باشد و اجرای مصوبات این پروژه از آن زمان مسکوت باقی ماند تا اینکه دوهفته پیش معاون عمرانی استانداری در پستی که به اشتراک گذاشت اعلام کرد که پروژه خیابان کشی انصاری شرقی با عرض ۱۲ متر تصویب شده است.
به گفته مراقی، با اینکه پیش‌تر مسئولان شهری تجربه پروژه شکست‌خورده انصاری غربی را داشتند اما همچنان بر اجرای طرح پروژه انصاری شرقی تاکید دارند، پروژه‌ای که دو طرف خیابان قرار است تجاری شود و نه‌تنها بار ترافیکی را از بین نمی‌برد و مشکل ترافیکی شرق به غرب شهر تاریخی را حل نخواهد کرد که در محدوده بافت تاریخی تعداد زیادی از بناهای تاریخی دیگر همانند پروژه انصاری غربی از بین می‌رود و هیچ کمکی هم به معضل ترافیک نخواهد کرد و اتفاقا سرانه بعضی از کاربری‌ها که از قبل خیلی کم بود با این اتفاق و تجاری شدن خیابان تراکم افزایش پیدا می‌کند و مشکل سرانه‌ها و کمبود فضاهای تفریحی و آموزشی و… چند برابر می‌شود.
کارشناسان و فعالان میراث‌فرهنگی در هفته‌های اخیر با نوشتن نامه و پیگیری از اداره میراث‌فرهنگی استان قزوین نتوانسته‌اند به پاسخ روشنی دست پیدا کنند. گفته می‌شود میراث‌فرهنگی در این باره سکوت کرده است.
مراقی می‌گوید: مهمترین اتفاقی که با اجرای پروژه انصاری شرقی رخ می‌دهد این است که خیابان سپه با سردر عالی قاپو که از یک مجموعه یکپارچه تشکیل شده‌اند از هم جدا می‌افتند و خیابان سپه دیگر آن مفهوم خیابان را نخواهد داشت و اتصال خود را با عالی قاپو و مجموعه دولتخانه از دست می‌دهد. این درحالی است که شهرداری قزوین در سال‌های گذشته با تخریب بقایای خانه‌های تاریخی در ابتدای خیابان سپه که به چهل دختران معروف بود تجربه خوبی در حفاظت از میراث‌فرهنگی ندارد چراکه اگر غیر از این بود هیچ‌گاه این بخش تاریخی را تبدیل به مخزن انباشت زباله بازیافتی نمی‌کرد و آن لکه‌های تاریخی را برای همیشه از بین نمی‌برد.
