با احتیاط به موضوعات نزدیک شوید

به گزارش ایلنا به نقل از روابط‌عمومی انجمن سینمای جوانان ایران، نشست صمیمانه تبادل نظر میان داوران هفتادمین جشنواره منطقه‌ای سینمای جوانان قزوین-راژیا و فیلمسازان حاضر در این رویداد، در حاشیه جشنواره برگزار شد.

در این نشست علاوه‌بر سعید پوراسماعیلی، محمد عسگری، محمد علیزاده‌فرد و سعید نجاتی ازاعضای هیأت داروان، مهدی آذرپندار مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران نیز حضور داشت.

لزوم خلق جهان شخصی در فیلمسازی

سعید پوراسماعیلی با اشاره به‌عنوان جلسه «بررسی سندروم‌های فیلم کوتاه» گفت: مهمترین آسیبی که امروز فیلم‌های کوتاه دارند این است که فیلم‌کوتاه به ما هو فیلم کوتاه، از ریل خود خارج شده است. فیلم‌کوتاه قرار بوده وابسته به سرمایه و سفارشات تهیه‌کننده و قالب‌های استاندارد یکسان مشخص شده نباشد. قرار بوده فیلم‌کوتاه از این فضاها خارج باشد و استقلال لازم را از سینمای بلند که چهارچوب‌هایی برای تولید دارد و بالاجبار باید در آن قالب‌ها ساخته شود جدا شود.

وی ادامه داد: امروزه به قضاوت من یک فیلم‌کوتاه خوب، نباید مبتلا به هیچ کدام از موانعی که سینمای بلند با آن مواجه است باشد، و باید نشانه‌هایی از جسارت، خلاقیت، بیان جدید و یا ایده‌های متفاوت برای پرداختن به یک موضوع قدیمی، در آن مشهود باشد.

پور اسماعیلی با تاکید بر لزوم تجربه‌گرایی در فیلم‌کوتاه اظهار داشت: عنصر تجربه‌گرایی چه در انتخاب موضوع چه در شیوه روایت و فرم باید دیده شود. فیلمساز فیلم‌کوتاه باید بتواند جهان خود را بدون آن وابستگی‌ها خلق کند و ما را با اثر کوتاه متفاوتی روبه‌‌رو کند. تحلیل اینکه هرکدام از این عناصر مثل سرمایه‌های سنگینی که امروز خرج فیلم‌کوتاه می‌شود، چرا به فیلم‌کوتاه الصاق شده، بسیار مهم است.

این داور جشنواره منطقه‌ای بیان کرد: برای خود من در هیئت انتخاب و داوری شاخص‌ترین فیلم‌ها آن‌هایی هستند که با عنوان جشنواره هم‌خوانی داشته باشند؛ «جشنواره فیلم‌کوتاه» با همه عناصرش. به نظرم بزرگترین سندروم فیلم کوتاه همین موضوعات است که از قالب فیلم کوتاه خارج شده‌ایم.

این مدرس دانشگاه با تاکید بر اولویت جهان‌بینی فیلم‌ساز گفت: باید ببینیم برای چه چیزی فیلم می‌سازیم. من معتقدم سینما رسانه نیست و قرار نیست در فیلم‌کوتاه حتما دغدغه و پیامی منتقل شود. نباید شأن هنر را در حد رسانه پایین بیاوریم و فقط دنبال انتقال پیام باشیم. بشریت تا کنون همه پیام‌ها را شنیده، جهان منتظر نگاه متفاوت شما به موضوعات تکراری است. برای جهان فیلم‌سازی جز نگاه شما هیچ چیزی اولویت ندارد. از جاهای غلط گرا نگیرید.

جهان فیلم‌کوتاهی خود را حفظ کنید

در ادامه محمد عسگری کارگردان سینما و یکی دیگر از داوران این رویداد خطاب به فیلم‌سازان گفت: به نظرم فیلم‌کوتاه و سندروم‌های آن را را از دو مسیر می‌شود بررسی کرد، وقتی کسی می‌خواهد فیلم بلند بسازد به همه این‌ مباحثی که جناب پوراسماعیلی ذکر کردند فکر می‌کند. به فرم، عوامل و دنیایی که قرار است شکل دهد فکر می‌کند. اما فیلم‌کوتاه مانند فیلم بلند وابسته به یک سری موارد مثل عوامل حرفه‌ای نیست. دنیایی که خالق فیلم‌‌کوتاه با تلاش می‌تواند خلق کند مهم‌ترین اتفاق است.

کارگردان «آسمان غرب» اظهار کرد: تفاوت‌هایی بین فیلم‌‌ساز شدن و کارگردان شدن وجود دارد؛ شما با ساخت یک تیزر یا برنامه تلویزیونی هم کارگردان می‌شوید اما فیلمساز یک جهانی را با خود در فیلم‌کوتاه می‌آورد که وقتی مخاطب آن را می‌بیند با خود می‌گوید جای خالی آن را در سینما حس می‌کرده است. فیلم‌سازهایی مثل عباس کیارستمی و شهرام مکری که از فیلم‌کوتاه به فیلم بلند آمدند، به اصول و قواعد خود پایبند بودند  دنیاهای متفاوتی را خلق کردند. وقتی عباس کیارستمی «طعم گیلاس» را ساخت و به جشنواره کن رفت، آن زمان خیلی از بزرگان و مخاطبان سینمای خودمان هم آن را نفهمیده بودند. «ماهی و گربه» شهرام مکری هم همینطور بود و کاملا جهان متفاوتی خلق کرد.

این کارگردان به فیلم‌سازان توصیه کرد: جهان فیلم کوتاه بمانید و اگر خواستید فعالیت خود را از فیلم‌سازی فیلم کوتاه به بلند تغییر دهید آن جهات پر از خلاقیت را همراه خود به فیلم بلند ببرید. اگر فیلمی ساختید که دارای ساختار متفاوت بود و مخاطب از آن راضی نبود، دلیل نمی‌شود انگیزه خود را از دست دهید.

سراغ افراد حرفه‌ای نروید

محمد علیزاده‌فرد کارگردان سینمای کوتاه و از اعضای هیئت داوری این جشنواره عنوان کرد: یک مشکلی که بچه‌های فیلم‌کوتاه با آن مواجه هستند این است که برای دیده شدن سراغ عوامل حرفه‌ای سینمای بلند می‌روند. اگر یک زمانی صحبت از فیلم‌کوتاه میلیاردی می‌کردیم، همه تعجب می‌کردند اما امروز شاهد تعدد تولید فیلم‌های کوتاهی هستیم که می‌دانیم هزینه آن‌ها فراتر از یک میلیارد تومان بوده است!

او ادامه داد: آیا حضور عوامل حرفه‌ای در فیلم‌کوتاه بد است و باعث می‌شود فیلم ضربه ببینید؟ من معتقدم که بله ضربه می‌زند. وقتی با ایده جدید به سراغ فیلم‌برداری که ٢٠ سال است کار می‌کند می‌روید؛ دیگر آن کسی که کار را جلو می‌برد و میزانسن می‌دهد شما نیستید آن فیلمساز یا تدوینگر باسابقه است که دارد فیلم شما را می‌سازد.

کارگردان فیلم‌کوتاه «شریف» گفت: وقتی فیلم‌کوتاه کار می‌کنیم، جهان فیلم‌کوتاهی آن مهم است و اگر با کسانی کار کنیم که دغدغه آن‌ها هم فیلم‌‌کوتاه است قطعا در انتقال حس موفق‌تر خواهیم بود. استفاده از افراد حرفه‌ای‌تر رنگ و لعاب فیلم را خوب می‌کند اما پیکره آن فیلم دیگر فیلم شما نیست.

وی افزود: برای اینکه جایزه بگیرید یا در فستیوال‌ها دیده شوید فکر نکنید حتما باید سراغ عوامل حرفه‌ای بروید. اصل خلاقیت و ایده است که کار کند. اگر شد هزینه هم جذب کنید که چه بهتر، اگر نشد نباید فیلم را کنار بگذارید. اگر در مسیر فیلمسازی که برای خود داریم بخواهیم با پول‌پاشی و استفاده از آدم‌های حرفه‌ای از پله اول به پله دهم برویم احتمالا مسیر درستی را نخواهیم رفت.

سینمای کوتاه نیاز به اخلاقیات دارد

سعید نجاتی از فیلمسازان باسابقه سینمای کوتاه هم دیگر داور این رویداد بود که خطاب به فیلمسازان گفت: از فیلم‌سازان که در جشنواره شرکت می‌کنند می‌خواهم فقط به انتخاب شدن و جایزه فکر نکنند. نگاه منفی هم به هیئت داوری نداشته باشند. اگر خودشان هم روزی در این شرایط قرار بگیرند خواهند دید که انتخاب تعداد محدودی فیلم از بین حدود ۵٠٠ فیلم، بسیار کار دشواری است. در هیچ جای دنیا از داور بابت نگرفتن جایزه گله نمی‌کنند. بچه‌های فیلم‌کوتاه می‌آیند تا برای دوستانشان دست بزنند. سینمای کوتاه نیاز به اخلاقیات دارد.

این فیلم‌ساز عنوان کرد: اینکه فیلم‌کوتاه دارد شبیه فیلم‌های بلند می‌شود یکی از سندروم‌های اصلی فیلم‌کوتاه است. گاهی شاهد فیلم‌های کوتاهی هستیم که دقیقا شبیه بعضی از فیلم‌های بلند است. نسل اول سینمای کوتاه در ایران به دلیل خلاقیت و ایده‌های نو در خلق قصه و قصه‌گویی بسیار درخشید، نسل امروز اما به کل قصه را رها کرده است. چیزی که همیشه فیلم‌کوتاه از آن فرار می‌کرده همین قصه نداشتن و ایده نداشتن بود.

نجاتی ادامه داد: گاهی به جای اینکه از دوستان یا همکلاسی‌های بااستعداد خود استفاده کنید، سراغ افراد حرفه‌ای می‌روید و این دنیای فیلم‌کوتاه شما را خراب می‌کند.

با احتیاط به موضوعات نزدیک شوید

مهدی آذرپندار مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران هم با حضور در جمع داوران و فیلمسازان حاضر در جشنواره منطقه‌ای فیلم‌کوتاه قزوین، ضمن شنیدن درددل‌ها و دغدغه‌های فیلمسازان، گفت: در حال حاضر مهم‌ترین مسئله‌ای که فیلم‌سازان به آن اشاره می‌کنند هزینه‌های بالای ساخت فیلم‌ است. بعضی این تصور را دارند که اگر فیلم گران ساخته شود یا از افراد چهره استفاده کنند، فیلم‌شان در جشنواره پذیرفته خواهد شد.

وی ادامه داد: به طور مثال در همین جشنواره فیلم‌هایی داشتیم که در گرگان ساخته و بسیار هم ارزن تولید شده بودند. این به این معنی نیست که فیلم پرهزینه نداشتیم. فیلم‌های سنگین هم داریم که گران هستند و با معدل بودجه تولید فیلم‌کوتاه ساخته نشدند، اما فیلم‌های خوب هستند و نمی‌شود چون با هزینه بالایی ساخته شده‌اند آن‌ها را نادیده بگیریم. این اتفاق هر سال می‌افتد و ناگزیر است. وقتی یک فیلمی می‌بینید که با هزینه بالا ساخته شده تصور می‌کنید همه این فیلم‌ها پذیرفته می‌شوند، شاید شما ندانید چندین فیلم دیگر با چند چهره رد شده است.

آذرپندار ادامه داد: در جشنواره فیلم‌کوتاه تهران همه جور فیلم وجود دارد، فیلمی داریم که حتی از سطح سینمای ایران بالاتر است یا فیلمی که در سطح آماتوراست و به جهت خلاقیت پذیرفته شده است. سال گذشته یک فیلم یک میلیاردی سنگین داشتیم که رد شد.

مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران با تاکید بر تنوع تیم‌های داوری در جشنواره‌ها گفت: من تلاشم را می‌کنم از هر نوع نگاهی در هیئت داوران داشته باشیم. وقتی شما بیش از ٨٠٠  فیلم را می‌بینید ناخداگاه متوجه تفاوت و خلاقیت خواهید شد. ما نمی‌توانیم با یک موضوع بیش از دو فیلم در جشنواره داشته باشیم.

وی با مثال‌هایی از تعداد موضوعات تکراری در میان فیلم‌های کوتاهی که به دبیرخانه ارسال شده‌اند گفت: زیاد فیلم دیدن و پیگیری اینکه آیا با موضوع ایده یا فیلم شما فیلم دیگری هم ساخته شده یا نه، می‌تواند یکی از سندروم‌های فیلم کوتاه را حل کند. ما انباشت فیلم‌هایی را داریم که با موضوع دعانویسی در ژانر وحشت ساخته می‌شوند. در خصوص مهاجرت و مسائله افغان‌ها در ایران هم فیلم‌های بسیاری داریم. استفاده از جنازه یا کاراکتر مرده‌شور هم در خیلی از فیلم‌هایی که به دستمان رسیده است، به‌صورت تکرارشونده دیده می‌شود.

آذرپندار با تاکید بر لزوم شرکت در پاتوق‌ها و گعده‌های فیلم‌سازان گفت: وقتی تصمیم می‌گیرید فیلمی بسازید به این دقت کنید که ممکن است این ایده در همه جای کشور ساخته شود، با احتیاط به موضوعات نزدیک شوید. چرا که وقتی درباره یک موضوع زیاد است نهایت یک یا دو فیلم از آن موضوع برای حضور در جشنواره انتخاب می‌شوند. در پاتوق‌ها فیلم‌ها را ببینید تا بدانید این موضوعی که در ذهن دارید پیش‌تر ساخته شده است. با هم ارتباط بگیرید و در گعده‌ها شرکت کنید، تا به این شناخت برسید.

وی افزود: وقتی می‌خواهید فیلم بسازید ببینید شما چه مزیتی نسبت به فیلم‌سازی که شاید تجربه زیسته‌ بیشتری نسبت به شما دارد و آن اقلیم و شرایط را می‌شناسد دارید. جشنواره‌های منطقه‌ای ما فرصتی است برای اینکه شما فیلم‌های هم را ببینید از ایده و سوژه‌های یکدیگر باخبر شوید.

مدیرعامل انجمن سینمای جوانان ایران درباره پروسه انتخاب فیلم‌های جشنواره هم گفت: داورها به فیلم‌ها نمره می‌دهند تا فیلم‌های بهتر بالا بیایند و یک سری فیلم‌ها حذف می‌شوند. یکی از معضلات هم فیلم‌های تکراری هستند که بهترینشان انتخاب می‌شود. فیلم‌هایی که میانگین نمره خیلی پایینی دارند، حذف می‌شوند و اصلا کار به توجه به مضمون نمی‌رسد. بعضاً دوستان فکر می‌کنند فیلم‌شان به دلیل مضمون و سانسور رد شده در صورتی که اصلا فیلم به مرحله بررسی مضمونی نمی‌رسد و به دلیل مشکلات تکنیکی همان ابتدا حذف می‌شوند.

آذرپندار در پایان با مرور برخی شاخص‌های انتخاب، تاکید کرد: همیشه هیئت‌های انتخاب به چند موضوع دقت ویژه‌ای دارند. اگر دو فیلم هم‌کیفیت وجود داشته باشد به فیلم استانی ضریب می‌دهیم. اگر دو فیلم هم‌کیفیت داشته باشیم، فیلمی که کم‌خرج‌تر بوده و بازیگر چهره نداشته باشد، اولویت ماست. اگر دو فیلم هم‌کیفیت داشته باشیم، فیلمی که در ژانر هست شانس انتخاب بیشتری دارد.