تپه میل ساسانی خوابگاه سگ‌های گله بود/ گچ‌بری‌های ساسانی پس از ۲۰ سال مرمت می‌شوند | تپه میل را از وضعیت فاجعه‌آمیز فعلی خارج می‌کنیم

قدیر افروند از تلاش برای ساماندهی و مرمت تپه میل شهرستان ری، مستندنگاری ستون‌ها و گچبری‌های ساسانی خبر داد. همزمان رضا هورمهر (سرپرست حفاظت و مرمت تزئینات گچبری ساسانی تپه میل شهرستان ری) در گفتگو با خبرنگار ایلنا، با اعلام آغاز عملیات حفاظت و مرمت این اثر فاخر در استان تهران اعلام کرد: علاوه بر مستندنگاری و اقدامات حفاظتی نظیر پاکسازی و استحکام بخشی اثر تلاش می‌شود با بررسی‌های دقیق، بخش‌های پراکنده قطعه‌یابی و در صورت امکان، به شیوه مرمت سبک کنار یکدیگر قرار داده شوند. همچنین با انجام طراحی ویژه و به شیوه اصولی امکان نمایش بهینه این آثار در قالب سایت موزه میسر می‌شود.

خوابگاه سگ‌های گله و جولانگاه گوسفندان در اثر ساسانی ری

قدیر افروند (مدیر پایگاه میراث فرهنگی تپه میل شهرستان ری) نیز درباره جزئیات مرمت این اثر ثبت ملی شده کشور در گفتگو با ایلنا اعلام کرد: نخستین بار وقتی در تپه میل ری این اثر ساسانی کشور حضور یافتم با سگ‌های گله مواجه شدم که وسط گچبری‌های ساسانی خوابیده بودند.

افروند افزود: پس از ۲۰ سال که این اثر تاریخی ثبت ملی شده کشور رها شده بود حالا قرار است تپه میل مرمت شود.

او گفت: گچبری‌های اثر با وجود آن که در سال‌های گذشته ساماندهی سطحی شده بود، وضعیت فاجعه بار پیدا کرده که باید ساماندهی و مرمت شود.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی تپه میل ری، با اشاره به مرمت‌های اثر ساسانی تپه میل با نظارت مرحوم دکتر باقر آیت الله زاده شیرازی در ده‌های گذشته، اعلام کرد: آن سال‌ها دور تا دور تپه میل ری یک خندق وجود داشت و نیزارهای انبوه و بلند در اطراف آن شکل گرفته بود. اما الان متاسفانه نه نیزاری مانده است و نه سرسبزی سال‌های گذشته را دارد. بلکه تپه میل ری تبدیل به جولانگاه گله گوسفندان شده است. وضعیت گچبری‌ها نیز به گونه است که انگار اصلا هیچگاه مرمت و ساماندهی نشده‌اند.

۶۰۰ میلیون تومان اعتبار برای مرمت بنای ساسانی ری

افروند اعلام کرد: در حال حاضر ۶۰۰ میلیون تومان اعتبار برای ساماندهی، حفاظت و مرمت برای آثار تاریخی زیبای این محوطه و گچبری‌های مجموعه باستانی تپه میل اختصاص یافته است و پیمانکار و عوامل اجرایی پروژه نیز از ابتدای هفته در این محل مستقر شده اند.

او درباره جزئیات عملیات مرمت تپه میل ری اعلام کرد: یکی از اقدامات پاکسازی محوطه از تیغ و علف‌های هرز و زوائد موجود است. پلکان رنگ و رو رفته موجود در محل برای دسترسی بهتر بازدیدکنندگان بهسازی می‌شود و قرار است پوشش حفاظتی و شیروانی به نحوی که کل تالار گچبری‌ها را پوشش دهد اصلاح شود.

فرو ریختن گچبری‌های ساسانی به دلیل نفوذ باران و زلزله

مدیر پایگاه میراث فرهنگی تپه میل ری ادامه داد: متاسفانه به دلیل آن که پوشش شیروانی تعبیه شده بر این محوطه اصلاح نشده بود در طول سالیان گذشته آب ناشی از نزولات جوی از لبه شیروانی‌ها به داخل تالار گچ بری نفوذ کرده است و باران و سیلاب حاصل از بارش‌ها یک فاجعه در داخل این تالار بوجود آورده است. بنابراین تلاش داریم با آغاز عملیات مرمتی در این مجموعه پوشش حفاظتی اصلاح شود تا نزولات جوی به شیب تپه هدایت شود و تالار زیبای این اثر را مورد فرسایش شدید قرار ندهد. البته کار مهمتر مرمتی درست زیر پوشش شیروانی و در فضای اصلی معماری بینظیر تپه میل متمرکز است.

او با اشاره به اینکه معماری تپه میل شهرستان ری شامل دو بخش بنای باشکوه سنگی بالای تپه که شبیه کاخ موجود در تخت‌سلیمان است و بنای عظیم سنگی با طاق‌های باشکوه دارای ایوان ستوندار با چهار ستون قطور با گچبری‌های بسیار زیبای دوره ساسانی است، افزود: متاسفانه کل ایوان و چهارستون در گذر زمان و در اثر زلزله فرو ریخته و تکه تکه شده و در سرای طبقه پایین بنا پراکنده شده است.

افروند اعلام کرد: بسیاری از گچبری‌ها نیز در طول زمان نابود شده‌اند و آنچه الان باقی مانده است شامل دو قطعه نسبتا سالم یک تا دو متری از گچبری‌های اثر است که می‌توان گفت سالم‌ترین قطعه گچ‌بری چهار ستون بنای بالا است.

او افزود: این دو قطعه بزرگ گچبری‌های ساسانی بر جای مانده از بنای باشکوه تپه میل ری در حال پاکسازی و مرمت است که اگر جای اصلی آن بر بنا مشخص شود در همان نقطه وصل می‌شود.

طاق‌ها و دیوارها فروریخته‌اند

قدیر افروند با تاکید بر فاجعه بار بودن وضعیت بناهای ساسانی موجود در تپه میل شهرستان ری تاکید کرد: دیواره‌ها و طاق‌های اثر بطور کامل فرو ریخته و این اثر تنها در دهه ۳۰ شمسی آن هم توسط مرحوم حاکمی، حفاظت اولیه شده است. با این حال ساختار معماری اثر وجود دارد که دارای نشست‌ها و ترک‌های متعدد است و البته این موارد هم در دست مرمت است.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی تپه میل ری با اعلام اینکه بناهای موجود در این اثر ثبت ملی شده کشور هنوز تبدیل به آوار نشده‌اند و نشانه‌های معماری آن پابرجا است، افزود: متاسفانه تالار گچبری زیر بنای سنگی تپه میل مملو از گچبری‌های فروریخته از طبقه بالای بنا است که در اثر زلزله فروریخته‌اند و شامل ۱۷ قطعه گچبری است که تنها دو قطعه آن قطعه بزرگ و دو قطعه کوچکتر از گچبری‌ها باقیمانده و مابقی شکسته و خرد شده اند. این قطعات نیز در حال جمع آوری و مرمت و ساماندهی هستند.

مرمت تپه میل شهریورماه به پایان می‌رسد

وی از ساماندهی مسیر بازدید گردشگران از بناهای ساسانی تپه میل بدون نیاز به قدم گذاشتن بر سطح تاریخی اثر خبر داد و گفت: با ساماندهی گچبری‌ها این بنا و تالار آن خودش را بیشتر نشان می‌دهد و آماده بازدید گردشگران می‌شود.

افروند از تلاش برای ساماندهی و مرمت تپه میل شهرستان ری، مستندنگاری ستون‌ها و گچبری‌های ساسانی خبر داد و گفت: همزمان پاکسازی و مرمت اثر انجام می‌شود و با پایان یافتن مرمت‌ها تپه میل ری جلوه دیگری خواهد داشت.

به گفته او، پروژه ساماندهی و مرمت تپه میل شهرستان ری تا پایان شهریور ماه سالجاری ادامه خواهد یافت.